Weekverslag van Stan oktober 2022
Zaterdag 29 oktober 2022
Buitengewoon warm voor de tijd van het jaar. Dik twintig graden en toch bijna november. De veldjes die we half september gemaaid hebben zijn weer flink aangegroeid. De ideale maaitijd bepalen blijft een gok. We mikken met onze planning op het einde van het groeiseizoen, maar daar kun je zomaar een paar weken langs zitten.
Droge zomer, weinig insecten?
Het is de laatste zaterdag met zomertijd. Verkleurende bomen, herfstbladeren op de bodem en tegelijk zomers warm, rare tegenstellingen. Ondanks het warme weer vliegen er nauwelijks insecten. Zeker vergeleken met de vorige nazomer, toen verrassend veel Atalanta’s, Dagpauwogen en andere vlinders waren te zien. Op de plakvallen van afgelopen week zaten ook minder insecten dan vorig jaar. Op de bloeiende klimop zitten vooral gewone wespen en kleine vliegjes. Het is de laatste grote nectarbron van het seizoen, maar dit jaar trekt hij weinig bezoekers, zowel in aantal als soorten.
Reeën houden niet van maaien
Ik heb een balkje meegebracht om de deur van het materiaalhok te versterken. Ik ben handzaag en klemmen vergeten en deze klus is dus een week uitgesteld. Onze vaste vroege bezoeker is er ook. Hem ziet de laatste dagen weinig reeën. Ik denk dat dat komt omdat overal in de Bundertjes is gemaaid. Na vorige maaibeurten zag ik ook een tijdje minder reeën. Wanneer ik later thuis de wildcamera controleer is ook daar geen ree op te zien. Anders komen er elke week wel een paar voorbij. Maar dat kan ook toeval zijn.
Brug vrij maaien
Ik heb met Rinus afgesproken om de rietkraag langs de houten brug en het paadje daarnaartoe een meter terug te maaien. Nu staat er alleen nog oud riet, maar volgend jaar groeien er weer nieuwe stengels en die zijn hinderlijk voor de waterscheppers. Ik probeer of de accuheggenschaar hiervoor te gebruiken is. Dat gaat goed. Ik moet nog even wachten tot Onderzoeker Will klaar is met zijn vogeltelronde. Daarna is het zo’n twintig minuten werk. Volgende week harken we het maaisel op de wal. Komend seizoen gaan we een paar keer extra maaien.
Gereedschap slijpen
Het mes van de gazonmaaier is geslepen. Ook dat bevalt goed en de aangroei van de afgelopen weken gaat er vlot af. Wil installeert zich bij de container en gaat de heggenscharen en takkenknippers slijpen. Onderzoeker Will neemt de zuidelijke en de grote poel onder de loep om te kijken wat er nog aan waterleven te vinden is. Tegen twaalven zijn Wil en ik klaar en loop ik naar Onderzoeker Will bij de grote poel. In het elzenbosje laat een eekhoorn zich even zien. Een donkerbruin beestje. We zien, vooral op de wildcamera, vaak eekhoorns. Meestal egaal roodbruin, maar soms met een bijna zwarte staart en nu weer dit donkere exemplaar. Het lijken verschillende soorten, volgens de zoogdierenvereniging kunnen inheemse eekhoorns oranjerode tot kastanjebruine haren hebben.
Machineonderhoud en nieuwe aanschaf
Het aggregaat doet even moeilijk en blijkt olie nodig te hebben. We controleren meteen het peil bij de gazonmaaier en de compressor. De messenbalkmaaier bekijken we later. Die krijgt dan een uitgebreide onderhoudsbeurt. De machine begint te verslijten. We kunnen er nog mee vooruit, maar we zijn ook bezig voor een nieuwe. We hebben ons oog laten vallen op een sterkere machine met een heel goede prijs. Hopelijk kunnen we daar financiering voor krijgen. Wanneer we Onderzoeker Will hebben kunnen overhalen om te stoppen, kunnen we deze vreemde ochtend afsluiten.
Zaterdag 22 oktober 2022
Lekker zacht vandaag, winderig en droog. Langzaam wordt de herfst zichtbaar. Veel bomen zijn nog groen, maar de eerste soorten hebben al ‘kleur’. Rode kornoeljes vallen nu op in de bosranden. De bodem raakt bedekt met bladeren. Na alle drukte van de maaibeurt doen we vandaag rustig aan, geen echte klussen. Ik schroef een plaat multiplex los van de deur van het materiaalhok. Zonder plaat ziet de deur er een stuk vriendelijker uit, ondanks de inbraaksporen van een paar jaar geleden. Ik denk dat we hem alleen aan de binnenkant moeten versterken. Daarna nog een likje verf misschien. Komende week zal ik wat materiaal bij elkaar scharrelen.
Plakvallen onderzoek
De laatste maaibeurt is voorbij, dus tijd voor het plakvallenproject. Sinds vorig jaar zetten we na elke maaibeurt een rij plakvallen op een vaste plek in de zuidelijke strook. In een rechte lijn staat om de tien meter een plakval. Van de voorkant van de natuurtuin tot in het elzenbosje. Bij het insectenlab verspringt de lijn tien meter naar het noorden. De laatste drie plakvallen staan op het bospad en in het elzenbosje. Na 48 uur halen we de hele rij op en zetten de plakvallen op de foto. Een telprogramma telt daarna de insecten en deelt ze op in drie grootteklassen. Met die gegevens is de totale biomassa te berekenen. Het totaalgewicht van de gevangen insecten dus. Insecten zijn hoofdvoedsel voor andere insecten en ook grotere dieren. Best interessant om iets te weten over de hoeveelheid insectenhapjes in de graslandjes. Kan deze meetmethode ons daarbij helpen? Dit is de derde keer dat we de vallen uitzetten en ik ben erg benieuwd wat we deze keer meten. Is het een bevestiging van de eerste twee metingen of wordt alles overhoop gegooid en weten we nog niks? We zullen zien!
Smeerwortelmycena
We zien ze tegelijk. Een bundeltje spierwitte paddenstoeltjes pal langs het pad. Volgens Herkennings-app Obsidentify is het een Smeerwortelmycena (Hemimycena candida). Ik vind niet veel info over de kleine paddenstoel. Behalve dat hij de Smeerwortel gebruikt om te groeien. Langs het pad staan veel Smeerwortels, dus dat de Smeerwortelmycena hier een plekje heeft gevonden is niet zo gek. Hier groeit hij op de afgemaaide restanten van een van deze planten. Wat de Mycena precies met de Symphythum doet is me niet duidelijk.
Sombere honingzwam
Bij het uitzetten van de plakvallen in de zuidelijke strook vielen ze me al op. Grote bruine paddenstoelen in plukjes tussen het gras, en grote groepen op een paar vervallen boomstompen. Obsidentify is zeker dat dit de Sombere honingzwam (Armillaria ostoyae) is. Volgens Wikipedia parasiteert de Sombere honingzwam op loofbomen die daardoor ziek kunnen worden en afsterven. Deze stompen langs het pad zijn het stadium zieke boom toch echt voorbij. De Sombere honingzwam doet het ook prima op dood hout, of dit is een andere soort.
Maaibeheer naast de natuurtuin
Na de koffie gaan we naar het veld ten noorden van de natuurtuin. Een paar jaar geleden is een deel van het grasland daar afgeplagd en wordt het perceel twee keer per jaar gemaaid. Het maaisel wordt afgevoerd. Ongeveer hetzelfde beheer zoals wij doen met de graslandjes in de natuurtuin, maar dan op grotere schaal. Het werk kan met grote machines worden gedaan. Het maaisel ligt nu op dijkjes te wachten tot het wordt afgevoerd. Rond een stuk van het perceel stonden stokken met stukjes rood-witte tape. Dat gemarkeerde stuk is nu met maaien overgeslagen. Het is een gevarieerd stukje met laag gras, Russen en ruigere soorten. Onderzoeker Will gaat met zijn net er doorheen. Wil en ik struinen wat rond langs de lage houtwal met vooral sleedoorn en meidoorn. Hier en daar is tussen de takken nog een nest te zien. Vogels kunnen de wirwar van takken goed gebruiken om veilig te nestelen. We gaan weer naar de natuurtuin en komen in het warme seizoen hier zeker weer terug.
Zaterdag 15 oktober 2022
Er is groenonderhoud gedaan vlak bij de natuurtuin. Ook onze ingang is een beetje bijgewerkt. Gemaaide brandnetels liggen op de grond en er is nu zicht op de stammetjes van de buitenhaag. Daartussen zie ik een paddenstoel. Ik ben niet zo goed met paddenstoelen dus ik laat mijn mobiel kijken. De herkennings-app twijfelt. Het is bijna zeker een honingzwam, maar welke? Knolhoningzwam, Bleke knolhoningzwam, Sombere honingzwam? Het zijn allemaal kanshebbers. Eigenlijk moet ik nu verder puzzelen en zoeken naar de soortkenmerken, maar ik heb niet veel tijd.
Klaar voor de regen
Buienradar verwacht dat het droog blijft tot tegen de middag en we willen het laatste maaisel opruimen voordat de regen begint. Onderzoeker Will en ik hebben maandag de overloop en een deel van de zuidelijke strook opgeruimd. Het laatste stuk van de zuidelijke strook is toen ook gemaaid. Alle maaiwerk is dus al klaar. Alleen de laatste vrachtjes maaisel nog. Afgelopen weken heb ik ook een koppeling in elkaar geknutseld zodat we de hooikruiwagen kunnen aandrijven met de motorkruiwagen. Als dit goed werkt besparen we ons veel sjouwwerk en is het hooien nog wat sneller te doen.
Eerste testrit met opruimwerk
Dinsdagmiddag heb ik zonder vracht een paar rondjes door de natuurtuin gereden en dat ging goed. Vandaag de eerste echte test en het gaat meteen mis. Ik neem de bocht bij de poort te scherp. De topzware hooikruiwagen ligt meteen op zijn kant. Hij is zwaar beladen met vracht en niet overeind te trekken. We graven het maaisel met de riek af en lopen de laatste meters naar de berg buiten de poort. Gelukkig is die al tot aan het infobord gegroeid, dus duurt het opruimwerk niet lang.
Tweede testrit eindigt halverwege
Wil is ook aangekomen en met ons drieën harken we het maaisel in de zuidelijke strook bijeen en kruien het naar buiten. De tweede rit met de geïnnoveerde hooikruiwagen eindigt halverwege. De buisklemmen passen niet goed op de dunne stangen van de hooikruiwagen. Ik heb ze provisorisch vastgemaakt met houten wiggen. Goed genoeg voor een onbeladen wagentje. Met een vracht maaisel werken de wiggen zich los en wordt het hele geval stuurloos. Ik maak de koppeling los en trek de hooikruiwagen de rest van de ochtend zelf. Het idee is goed, maar voor de volgende maaibeurt moeten we een betere verbinding bedenken.
Paddenstoelen kijken
Ik hoef gelukkig nog maar twee keer met een lading maaisel naar buiten. Dan is de nazomer-maaibeurt klaar. Net op tijd, want tegelijk begint het irritant te miezeren. We schuilen een tijdje en lopen wanneer het min of meer droog is nog een laatste rondje. Net als vorige week zijn er veel paddenstoelen te zien. Vooral op dood hout zitten grote groepen. Meestal zwavelkoppen en allerlei Mycene soorten. Die laatsten zijn ook voor Obsidentify lastig uit elkaar te houden, dus ook hier geen precieze soortnamen.
Maaiwerk aangepast
Buiten de poort ligt een indrukwekkende berg maaisel. Groter dan in voorgaande jaren. We hebben veel meer gemaaid. Stukken die ongemaaid overwinteren hebben we klein gehouden. Deze “overstaande” stukjes grasland vergroten de overlevingskansen van overwinterende insecten en andere kleine graslandbewoners. De laatste jaren hebben we flinke stukken overgeslagen met maaien. Dat spaarde ook veel werk uit, maar in het voorjaar was het maaien van die stukken extra zwaar. Bovendien hebben we de indruk dat de stukken die we lieten “overstaan” armer aan plantensoorten werden. De kleinere ongemaaide stukken liggen nu langs de bosranden. Daar is de variatie aan plantensoorten toch al kleiner. Meer naar het midden gaat de aandacht komende jaren vooral naar het verbeteren van de flora. Voor nu is de grootste klus van het jaar achter de rug en kunnen we afwisselen tussen onderhoudsklussen en onderzoekswerk.
Zaterdag 8 oktober 2022
Het weer zit mee. Afgelopen week was het niet warm, maar de zon scheen en het waaide veel. Het maaisel is droog en dat scheelt enorm in het gewicht dat we met de kruiwagens weg rijden. Dinsdag hebben Onderzoeker Will en ik het maaisel op de overloop op dijkjes geharkt en het laatste maaisel van de driehoek weggereden. Daarna heb ik het grootste deel van de zuidelijke strook gemaaid.
Appelvinken
Een bout van de hooikruiwagen zit los. Ik ben net een passende steeksleutel aan het zoeken wanneer Onderzoeker Will me op een paar vogeltjes wijst. Boven in de toppen van een dode elzenboom zitten twee appelvinken. Ik loop naar de container, pak de camera en kom terug. Ze zitten er nog. Ik ga dichterbij staan en probeer zo goed mogelijk een van de appelvinken op de foto te krijgen. Ik heb geen top camera en de vogel zit helemaal bovenin. Toch hebben we een plaatje waarop duidelijk een appelvink is te herkennen. Later kijk ik de wildcamera na die bij de bospoel heeft gestaan. Ook daar hipt pal voor de camera een appelvink voorbij.
Spelende kinderen helpen een handje
Vandaag krui ik maaisel weg van de overloop. Wil en Rinus harken het maaisel in de zuidelijke strook bij elkaar. Onderzoeker Will gaat zoeken naar insecten, nu de poelen opnieuw gevuld worden met regen- en grondwater. In de loop van de ochtend wordt het weer steeds beter. In de zon is het lekker warm. Ruim de helft van het maaisel van de overloop gaat naar buiten en het maaisel in de zuidelijke strook ligt netjes op hoopjes. Als het zo goed blijft lopen als nu zijn we volgende week klaar met de graslandjes. We hebben meer oppervlakte gemaaid dan vorige jaren en er ligt een grote hoop maaisel buiten de poort. De hoop is elke week ingezakt en niet door de regen. Ik denk dat buurtkinderen het leuk vinden om er overheen te lopen. Zolang ze niet met het maaisel gaan slepen is dat geen probleem. Voordeel is dat wij er weer makkelijk maaisel op kunnen gooien.
Mooi weer trekt ook minder volk
Zo rond half twaalf houden we het voor gezien en ruimen op. Een laatste rondje door de natuurtuin. In het elzenbosje is een vogelkastje van de boom gerukt en uit elkaar gehaald. Iemand wilde zeker kijken of er iets waardevols in zat. In het berkenbosje ligt een boomstam die we lieten wegrotten uit elkaar. Is er gezocht naar beestjes of is hij zomaar kapot gestampt? Het mooie weer trekt niet alleen maar goed volk.
Paddenstoelen
Het dode hout vormt een belangrijk deel van een gezonde leefomgeving. Deze tijd van het jaar is dat goed te zien aan de vele verschillende paddenstoelen. Dood hout is na een tijdje gevuld met onzichtbare schimmeldraden en ineens, als uit het niets, staan ze vol paddenstoelen. We zetten er een paar op de foto en vragen Obsidentify welke soorten het zijn. De app is niet altijd even zeker, maar bij een paar durven we toch wel de naam te zetten.
Zaterdag 1 oktober 2022
Er is net een regenfront overgetrokken en bijna zou deze ochtend net zo verregend zijn als vorige week. Bij zonsopkomst is de meeste regen voorbij. Er vallen een paar buien, tussendoor komt de zon door en voelt het zelfs warm aan. Het grootste deel van de ochtend werk ik in mijn shirt.
Geen tijd te verliezen
Ik loop met Onderzoeker Will het vogelrondje en start meteen daarna de messenbalkmaaier. Volgens buienradar zullen er nog een paar buien vallen, maar hoe veel en hoe lang is de vraag. Geen tijd te verliezen dus. Afgelopen maandag is het maaisel ten noorden van de middensloot opgeruimd. Vandaag wil ik de graslandjes ten zuiden van de sloot maaien. De overloop van de grote poel met de randen er omheen en de driehoek bij de houten brug. Het zijn stukken met veel lang gras waar de maaimachine moeite mee heeft. Ik blijf er tot twaalf uur mee bezig, maar dan is het ook klaar.
Maaibeurt schiet goed op
Intussen zijn Wil, Rinus, Onderzoeker Will en Delano bezig met hooien. De laatste twee dijkjes maaisel achter de heuvel worden naar buiten gereden, net als bijna alle maaisel van de driehoek. Al met al schiet het werk goed op. Het maaisel van de overloop moet nog worden opgeruimd en de zuidelijke strook gemaaid. Als dat is gebeurd zijn we klaar met de graslandjes.
Levendige graslandjes
Het is in deze tijd van het jaar maaien, hooien en sjouwen met maaisel. Tijdens alle gedoe merken we hoe levendig de graslandjes zijn. Kikkers en allerlei kleine insecten springen en vliegen weg voor de maaibalk. Een paar keer zien we zelfs muizen wegvluchten. Afgelopen dinsdag hadden we een nachtvlinder gevangen en vandaag krijgen we er weer een te pakken. Beiden zijn door Onderzoeker Will op de foto gezet en gemeld bij Waarneming.nl.
Schuilen en overwinteren
Rondom de noordelijke poel en langs de knotwilgen laten we stukken staan. Die stukken dienen als schuilplaats voor amfibieën, kleine zoogdieren en als overwinteringsplek voor vlinders en andere insecten. Het zijn een paar honderd vierkante meter ongemaaid grasland. Daarin kunnen aardig wat beestjes overleven. Hoe succesvol dit idee echt is, hebben we nog niet kunnen uitzoeken. Er zijn makkelijk uitvoerbare testjes om te onderzoeken wat er tussen het gras leeft. Dat moeten we ook eens doen. Er is nog zo veel te ontdekken!