Onderzoeksnieuws januari 2020
Het Nieuwe Jaar 2020 met waarnemingen in Natuurtuin de Robbert
Vanmorgen na het afronden van de vogeltelling -met de LiveAtlas App (15 soorten, totaal 135 vogels, duur telling 35 min),- daarna met een schepnetje onder de waterspiegel zoeken naar insecten die leven in het water van de Noordelijke poel. Vanmorgen een poging ondernomen, mede door het zachte weer en oplopende temperaturen, begint het toch een beetje te kriebelen. Het leverde een paar dieren op en heel veel watervlooien, diverse muggenlarven soorten en een kreeftachtige. Stel je voor het; Gewone zoetwaterpissebed Asellus aquaticus (Linnaeus, 1758) en de larve van de Steekmug onbekend Culicidae indet.
Gewone zoetwaterpissebed (Asellus aquaticus )(Linnaeus, 1758) Deze kleine kreeftachtige (8 - 12 mm) kruipen of zwemmen. Ze houden zich op in kalm water, waarin rottende plantaardige of dierlijke resten te vinden zijn. Dit is de meest verbreide zoetwaterpissebed van ons land. Hij is van de Proasellus-soorten te onderscheiden doordat hij twee gele vlekken op de kop heeft. De Proasellus-soorten hebben maar 1 vlek.
De vrouwtjes hebben aan hun voorste vier borstsegmenten brede, boogvormige lamellen, die elkaar gedeeltelijk overlappen. En wel zodanig dat aan de onderkant een soort ruimte wordt gecreëerd. In deze broedbuidel worden ongeveer vijftig eitjes gelegd. Nadat de larven zijn uitgekomen, blijven ze nog lang in deze ruimte tot ze uiterlijk op de volwassen dieren lijken. Al naargelang de temperatuur van het water kan dit proces drie tot zes weken in beslag nemen. Beschadigde ledematen worden afgestoten en nieuwe groeien in korte tijd weer aan. Waterpissebedden worden gretig gegeten door libellenlarven en watertorren, door sommige vissen en andere dieren.
Steekmug, onbekend, (Culidae indet).
Dit bijna doorzichtige insect is de larve van de Steekmug, vooraan de kop en achteraan de staart en haaks erop het ademhalingsorgaan. Deze larven kunnen leven in zuurstofarm water.
In Nederland en België komen wel 970 verschillende muggensoorten voor. Gelukkig kunnen er daarvan amper een vijftiental steken. Onze bekendste steekmug, uit de zwarte muggenlarf, is er één van. Steekmuggen behoren tot de familie Culicidae. De wetenschappelijke naam van onze steekmug luidt Culex pipiens,, hetgeen in vertaling zoveel als 'piepende mug' betekent en duidelijk verwijst naar het nerveus makende zoemconcert.
Met ‘gevederde’ groet,
Will van Berkel
Voorjaars’trekjes’ in Natuurtuin De Robbert
Terwijl ik vanmorgen mijn fiets wegzet nabij de werkschuur, loop ik richting de Zuidelijke poel. Hoor gelijk de Grote bonte specht kwetterend en roffelend zet hij zijn territorium uit. Ook zie ik bij twee nestkasten -die opgehangen zijn door de vogelwerkgroep “De Zwaluw” van het IVN-Helmond- twee paartjes Koolmees, deze kunstmatige nestgelegenheid nu al inspecteren. Boven mij landt een groepje sijsjes in de Elzenbomen -pak snel mijn vogelkijker erbij - en zie dat het de Barmsijs is, die met het ‘rode petje’, ook door hun zang valt het “kwartje” en vliegen acht Koperwieken op, een boomtopje verder. Na een rondje vogels kijken en tellen in de Natuurtuin, loop ik met een schepnetje naar de Zuidelijke poel.
Dieren die in de zuidelijke poel leven.
Dieren die van planten leven, noemen we planteneters, herbivoren of primaire consumenten. In het water zijn dit zoöplankton (zoals watervlooien), vislarven en allerlei soorten ongewervelde dieren die van de algen of waterplanten leven.
Watervlooien (o.a. Daphinas), zijn een superorde van kleine kreeftachtigen uit de klasse van de Branchiopoda. Het woord watervlooien is geen scherp omlijnd biologisch begrip en wordt soms ook ruimer toegepast op alle kreeftachtige organismen van hetzelfde formaat en daaronder vallen dan ook de eenoogkreeftjes. Het zijn kleine zoetwaterkreeftjes tot een halve centimeter groot, afhankelijk van de soort. Watervlooien zijn erg gevoelig voor bepaalde soorten van verontreiniging. Ze eten algen en bacterien, maar ook alles het andere wat klein is en wat in het water zweeft. Watervlooien worden door de meeste zoetwatervissen gegeten, en zijn voor zoetwaterdieren, zoals watersalamanders en kikkers bijvoedsel.
Cyclops is een geslacht van eenoogkreeftjes uit de familie van de Cyclopidae en Watervlooien Gisteren onderzoekje in de Zuidelijke plas leverde dit plaatje op: Roeipootkreeften (Cyclops) met eipakketjes, vrouwtjes met eieren (op de foto de Cyclops , met zwarte ovale puntjes).
Donkere moerwants (Hesperocorixa linnaei)(Fieber, 1848). In de poel vang ik een de eerste wants van 2020. Corixidae (Duikerwantsen): Het zijn goede zwemmers en als de vleugels en de vliegspieren goed ontwikkeld zijn ook goede vliegers. Vooral in het voorjaar en herfst is er veel vliegactiviteit.
Veel Corixidae kunnen striduleren, zoals krekels en sprinkhanen dat ook doen. De geluiden zijn soortspecifiek en spelen een rol bij de paring. Het schildje (scutellum) is afwezig. Duikerwantsen determineren is lastig, vaak heb je de voortars nodig van het mannetje voor een zekere determinatie.
Gestrekte watertreder (Haliplus lineatocollis) (Marsham, 1802)
De gestrekte watertreder (Haliplus lineatocollis) is een keversoort uit de familie watertreders (Haliplidae). De wetenschappelijke naam van de soort is voor het eerst geldig gepubliceerd in 1802 door Marsham. Voorkomen: De soort komt voor in Europa, inclusief de Canarische eilanden, in het noorden tot Denemarken en het zuiden van Zwedeen. Verder is hij te vinden in Anatolië, het noorden van Afrika, Ethiopië en Eritrea. Veel is er over dit waterinsect niet geschreven. Maar zittend in onze poel op waterplanten is de buikzijde van dit watertorretje zuiverwit door de luchtlaag tussen de haren. Vaak zittend onder water vast geklemd op o.a. Fonteinkruid, Vederkruid en andere waterplanten.
Tot de volgende keer, met ‘gevederde’ Groet, Will
Waterinsecten ‘ontwaken’ uit winterslaap in Natuurtuin De Robbert
Als ik vanmorgen langs het Wilhelminakanaal fiets is het fris tegen de wind in. Op het water zie ik de (vogel van het jaar 2020) de Wilde eendenparen -al ‘kopschuddend’ contact maken- het voorjaar komt eraan. Aangekomen bij de Natuurtuin begin het licht te regen. We treffen voorbereidingen voor de Tuinvogeltelling 2020 van Vogelbescherming komend weekend. Kijk voor de informatie om mee te tellen in je eigentuin op de website: https://www.tuinvogeltelling.nl/meedoen
Als ik de spullen gepakt heb loop ik naar de houtenbrug over de grote middelste plas. Vandaag ga ik eens kijken hoe de insecten ontwikkeling in het water is. De eerste track levert vele waterdiertjes op: Muggenlarven, Watervlooien en Juffer- en Libellenlarven. Wanneer je goed kijkt en speurt kom je ogen te kort zoveel verschillende soorten zie je in het water. Nu je elke week vangt zie je de ontwikkeling van de waterinsecten en kun je het proces op de voet volgen.
Dan vang ik de eerste wantsensoorten: Bootsmannetjes, ook zitten er twee grotere soorten tussen het Gewoon bootsmannetje (Notonecta glauca Linnaeus, 1758) en het Tengere bootsmannetje (Notonecta viridis Delcourt, 1909).
Herkenning: Gewoon bootsmannetje(Notonecta glauca) Linnaeus, 1758)
13,5-16 mm.
Langvleugelig (macropteer).
Slank lichaam
Scutellum (schildje) zwart, de zijrand langer dan de spleet tussen de clavus (deel langs schildje van de voorvleugels).
Voorvleugels met lichte en gedeeltelijk donkere tekening.
Achterrand van het pronotum (halsschild) gewoon tot licht naar binnen gebogen. Pronotum met stompe, afgeronde voorhoeken, die de achterste rand van oog omvatten.
Bovenkant van de abdomen (achterlichaam) eenkleurig donker.
Herkenning: Tengere bootsmannetje(Notonecta viridis) Delcourt, 1909)
13,4-14,7 mm.
Langvleugelig (macropteer).
Slank lichaam
Scutellum (schildje) zwart, de zijrand langer dan de spleet tussen de clavus (deel langs schildje) van de voorvleugels.
Voorvleugels helder grijsgeel (brak water) tot donkergeel (zoet water).
Pronotum met scherpe voorhoeken en omvat de achterste rand van het oog.
Ook zwemmen er nog een aantal zwarte bootsmannetjessoorten in de ‘slootjesbak’ met mooie namen zoals: Vlekpoot, Zwartvoetje, en Gewone duikerwants.
Gewone suikerwants, (Corixa punctata) (Illiger, 1807)
Aan de vorm en tekening van de kleine voor tars, is de wantsensoort vast te stellen. In Nederland en België komen meerdere soorten duikerwantsen voor Deze soort komt in vrijwel heel Europa voor in sloten en plassen en ook wel in tijdelijke poelen. Vergeet de Tuinvogeltelling niet en tel mee volgend weekend.
Tot de volgende keer, met ‘gevederde’ Groet, Will
Waterinsecten ‘ontwaken’ uit winterslaap 2 in Natuurtuin de Robbert
Vanmorgen voordat ik dit stukje schrijf tel ik eerst de tuinvogels in eigen tuin. Na een half uurtje heb ik acht vogelsoorten op mijn lijstje staan. Kijk voor de laatste informatie om mee te tellen dit weekend in je eigentuin op de website: https://www.tuinvogeltelling.nl/meedoen
Modderkever (Hygrobia hermanni): Gisterenmorgen na de tuinvogeltelling in de Natuurtuin, vang ik met een schepnetje nog even een paar waterinsecten. Een van de opvallendste watertorren die in de bak zwemt is de Modderkever (Hygrobia hermanni) (Fabricius, 1775). of Waterpieptor is ongeveer 1 cm lang. Het water waar deze kever in voorkomt heeft vaak een zandige bodem zodat de kever zich hier in kan graven. Verder is dit water ook vaak voedselarm. In Midden Europa kent deze familie maar een soort. Een eeuw geleden werden deze kevers nog als speelgoed verkocht in England van wege het geluid dat ze maakten. Deze eigenaardige kever behoort tot een aparte familie, die als ijstijd relict beschouwd wordt. De kever kan goed zwemmen, maar is minder gestroomlijnd gebouwd dan de waterroofkevers. De kever maakt bij verontrusting een knarsend geluid.
Steeds meer waterinsecten ontwikkelen zicht deze Juffer larve (L) en nog niet definieerbare soorten (R) zoveel jong leven in een ‘gewone’ poel in de natuurtuin.
Gewone duikerwants, (Corixa punctata) (Illiger, 1807) Corixidae (Duikerwantsen): Het zijn goede zwemmers en als de vleugels en de vliegspieren goed ontwikkeld zijn ook goede vliegers. Vooral in het voorjaar en herfst is er veel vliegactiviteit.
Vorige week vertelde ik over de identificatie van Bootsmannetjes aan de hand van de voortars, dat zijn de kleine zwemvoorpootjes. Op deze foto kun je ze duidelijk zien: de vorm, tekening en de lange beharing.
TIP: Vergeet de Tuinvogeltelling niet en tel mee en voer de resultaten in tot maandag 12.00u.
Tot de volgende keer, met ‘gevederde’ Groet, Will.
