Onderzoeksnieuws september 2021

NATUURJAAR 2021- 34, Herfst in Natuurtuin De Robbert

Vandaag: Vlinders in de winter, Bodemdierendagen ‘Onderste boven’, Podcast Natuur en Veldgidsen Vogeltrek/Vliegbeelden.

Zaterdag (2021-09-25), Het is Herfst, aan de weersomstandigheden is het nog niet te merken. Veel te zacht, als ik omhoog kijk zie ik nog geen toonbare zichtbare vogeltrek. Ook nog geen V-trekkende groepen ganzen gezien. Wel hoorde ik de Tjiftjaf zingen en de Zwartkop in de Natuurtuin eet nog steeds oranje-rode Lijsterbessen. De zang van de vogels in de Herfst en Natuurtuin is veranderd. In een periode van rust -na het groot brengen van de jongen en rui, wisselen verenkleed-hoor je geen zang. In het voorjaar zingen (broed)vogels lange strofen, nu In dit jaargetijde hoor je alleen trekroepjes en contact- geluid van de soorten onderling. Tijdens de vogeltrek kun je de overvliegende vogels herkennen aan hun roepjes en contactgeluiden. Lees onderaan van deze uitgave NATUURJAAR-34 het verhaal Trektelmodule en bekijk en beluister de vogelsoorten informatie. Dan bent u alvast voorbereid en op de hoogte van hun vliegbeelden en roepjes. Want op 2 oktober is de Bird Live Nationale vogeltelling 2021 alweer.

Vlinders in de winter

Dagpauwoog Aglais io

Trek de deur open van de werkschuur, om een ‘witte bak’ te pakken vooronderzoek naar de bodemdieren in de Natuurtuin. Terwijl ik naar binnen stap -kijk automatische naar boven- zie twee dagvlinders hangen aan het plafond. Deze twee vlinders zijn er vroeg bij, nu al in winterrust. Wat zal de komende winter brengen?

Zeer algemene en bekende dagvlinder, die in Nederland overwintert. Genoemd naar de "pauwenogen" op zijn vleugels. Vliegtijd van maart tot oktober. Overwintert als imago in oude schuurtjes, op zolders, in bunkers,...

Lees de info: vlinders in de winter van de vlinderstichting.

Klik op de weblink: https://www.vlinderstichting.nl/vlinders/alles-over-vlinders/vlinders-in-de-winter1/

Bodemdierendagen

Het hele land! Ga op de knieën, ‘Zoek de insecten in de grond, haal de ‘onderste boven’.

Boekje Bodeminsecten
Boekje Bodeminsecten
Zoekkaart Bodemdieren-2021

Ben er ‘onderste boven’ van als ik door het boekje ‘Onderste boven’ blader.

In uw tuin leven nog meer dieren dan u wellicht dacht. Vogels vallen vaak het meeste op in een groene tuin. Maar ze komen er voor de veiligheid, om te nestelen en natuurlijk moet er voedsel voorhanden zijn. In veel gevallen gaat het bij dat laatste om beestjes die op en in de bodem leven: bodemdieren dus. Tijdens de Bodemdierendagen proberen we een beter beeld te krijgen van deze ‘onderkruipsels’.

Een gezonde bodem is een grote rijk dom.

Vraag het boekje aan: https://bodemdierendagen.nl/wat-doe-jij-voor-bodemdieren

Van: vrijdag, 24 september, 2021 (Hele dag) tot: woensdag, 6 oktober, 2021 (Hele dag)

Doe mee en download de bodemdieren zoekkaart en vraag het boekje ‘Onderste boven’ aan.

Klik op de link Informatie: https://bodemdierendagen.nl/calendar/bodemdierendagen-2021

Doe mee! https://bodemdierendagen.nl/doe-mee

Pseudoschorpioen Pseudoscorpiones
miljoenpoot Archispirostreptus gigas
miljoenpoot Archispirostreptus gigas
logo vogelpassie

Podcast, Natuur gerelateerde luisterberichten

Onlangs is weer een nieuwe loot verschenen - de 3e - aan de podcast reeks van Vogelbescherming, welkom bij Vogelpassie ! In deze podcast-serie gaat Arjan Berben - co-hoofdredacteur van Vogels - op stap met vogelbeschermers die hij bewondert. Wat zijn de drijfveren van deze mensen die net een stap verder gaan in het beschermen van vogels en natuur? Wat kunnen we van ze leren als we óók iets willen doen voor vogels, maar niet altijd weten hoe dat het beste kan? Beluisteren via deze link.

logo vroege vogels
logo vroege vogels

Al meer dan 40 jaar bestaat het Natuurradio programma Vroege Vogels. Oudere uitzendingen zijn terug te luisteren op NPO 1 Radio podcast. Vroege Vogels in 30 min (verkorte versie) als podcast te downloaden. Eind augustus is deel 2 gestart van de podcast serie Vroege Vogels en andere dieren. Vroege Vogel Anneke Naafs en gast specialist(en) gaan elke week op zoek naar een bijzonder dier en willen daar álles van weten. Beluisteren via deze link.

logo lauwersmeer
txt lauwersmeer

Klik op de link voor de 1e van de nieuwe serie 2: https://podcastluisteren.nl/pod/De-Vogelspotcast

Vogeltrek veldgidsen

Herfst, eind september de vogelltrek is al in volle gang. Vele vogelsoorten zijn al onderweg naar het zuiden van Europa en Africa. Verschillende Scandinavische- en Noordelijke broedvogelssoorten komen bij ons, om de winter door te komen of vliegen door verder naar het Zuiden. Wil je graag weten welke vogels vliegen over je favoriete kijkplaats of telpost., dan is een veldgids onmisbaar. Twee gidsen stel ik aan je voor:

Veldgids Vogeltrek - Dick de Vos & Sam Gobin
Veldgids Vogeltrek - Dick de Vos & Sam Gobin
Veldgids Vogeltrek - Dick de Vos & Sam Gobin
Veldgids Vogeltrek - Dick de Vos & Sam Gobin

Elk jaar is de vogeltrek weer een fascinerend fenomeen. Welke vogels zijn dat en hoe herken je ze? Deze gids helpt om trekvogels te herkennen aan hun trekroep en vliegbeeld. Van de imposante kraanvogels tot aan de kleinste zangvogels en van de meest algemene ganzen tot en met zeldzame doortrekkers als roodkeelpieper of ortolaan.

Illustratieve foto’s en sonogrammen van de geluiden helpen bij de herkenning. Verspreidingskaarten met de broed- en overwinteringsgebieden maken de soms lange trekroutes zichtbaar. De geluiden zijn te beluisteren op de app BirdSounds Europe.

Handboek vogels in vlucht - Auteur(s): Tomasz Cofta
Handboek vogels in vlucht - Auteur(s): Tomasz Cofta
Handboek vogels in vlucht - Auteur(s): Tomasz Cofta
Handboek vogels in vlucht - Auteur(s): Tomasz Cofta
Trektelmodule-webbanner
Trektelmodule-webbanner

Dit is de eerste vogelgids voor de herkenning van Europese zangvogels in vlucht. Grensverleggend, met meer dan 1.850 verbluffende kleurenafbeeldingen. Het boek combineert nauwkeurige illustraties, die de belangrijkste vorm- en kleurkenmerken tonen, met een reeks foto’s die voor elke soort het vliegbeeld laten zien. De soortbeschrijvingen zijn kort en essentiële informatie over vliegwijze en structuur wordt nauwkeurig weergegeven. Bovendien worden vluchtroepen beschreven en weergegeven in sonogrammen. Aansprekende schrijfstijl met nieuwe kennis over vluchtidentificatie, waardoor het onmisbaar is voor alle vogelaars. - Zeer rijk geïllustreerd met meer dan 1850 foto’s en tekeningen - 205 soorten Europese zangvogels en 32 gerelateerde soorten - Informatie over vluchtroepjes met een link naar de geluiden Nederlandstalige uitgave. Tomasz Cofta is een van de meest ervaren ornithologen in Europa en heeft bijna honderdduizend vogels van meer dan tweehonderd soorten (voornamelijk zangvogels) geringd in Europa, Azië en Afrika. Daarnaast is hij een veelgeprezen vogelillustrator en auteur.

Welkom bij de Trektelmodule, dé tool bij uitstek om het trektellen onder de knie te krijgen, zowel voor beginners als ervaren vogelkijkers. De Trektelmodule bestaat uit soortenfiches en testniveaus. Met de soortenfiches leer je de belangrijkste vluchtkenmerken, typische vlucht- en contactroepjes en fenologie van een tachtigtal trekvogels. In de testniveaus test je spelenderwijs je kennis in een aantal levels met verschillende moeilijkheidsgraden.

Een 50 tal trekvogels - vliegbeelden en trekroepjes - worden behandeld. De opstap voor het trektellen.

Klik op de link van de Natuurstudiegroep Dijleland (B): http://www.natuurstudiegroepdijleland.be/trektelmodule-soortenfiches/

De Euro Birdwatch 2021 is op zaterdag 2 oktober a.s. beleef de vogeltrek

Lees alles over de jaarlijkse vogeltrekteldag, klik op de link:

https://www.vogelbescherming.nl/actueel/bericht/?alias=euro-birdwatch-2021-beleef-de-vogeltrek

Trekkende Wilde zwaan Cygnus cygnus
Trekkende Wilde zwaan Cygnus cygnus

Tot volgende week, dan zitten we in het nieuwe seizoen HERFST, en gaan we weer op zoek naar de:

volgende nieuwe ‘natuurontdekkingen’ in de Natuurtuin ‘De Robbert’

Met ‘gevederde’ groet, Will van Berkel.

NATUURJAAR 2021- 33, de laatste Zomer week in Natuurtuin De Robbert

Vandaag: de Gaai, Kleine watersalamander, Zomereik eikels, Zonneroosje bodemwants en voges zingen weer.

Zaterdag (2021-09-19), Vanochtend op weg naar de Natuurtuin. Fietsend langs het Wilhelminakanaal -het is kil- bemerk, dat de mist dikker wordt en het zicht minder. Bij de tuin aangekomen en door de tuinpoort stap, bedenk ik dat het alweer 5 weken geleden is dat ik hier geweest ben. De vakantie tijd gaat snel voorbij en het is ook de laatste zomerweek van het getijdenseizoen. De eerste Herfstdag begint op 22 september en de laatste Herfstdag is 20 december 2021. Een heel kleurrijk en veranderend natuurseizoen in de Natuurtuin staat voor de deur, die we weer wekelijks op de voet volgen.

Gaai (Garrulus glandarius)
Gaai (Garrulus glandarius)

De Gaai laat zich weer horen

Tijdens de LiveAtlas vogeltelling hoor ik regelmatig op route het luid schreeuwend geluid van de Gaai. Verschillende gaaien zijn aanwezig in de Natuurtuin. Enkele vliegen met een eikel in hun bek door en boven de tuin. Af en toe zit een exemplaar op de grond en verstopt de eikel in de grond, wintervoorraad. Maar als de Gaai ze over een tijdje terug kan vinden? Zo zorgen ze voor de verspreiding van de zaden. Het aantal gaaien dat gezien wordt in Nederland, neemt de afgelopen dagen toe. Hoewel de gaai het hele jaar door in ons land voorkomt, is de kans dat je er nu één ziet nog groter.

In september begint namelijk hun najaarstrek. Vogels uit Noord- en Oost-Europa komen naar Nederland om te overwinteren, of om door te trekken naar hun overwinterlocatie. Het komt soms voor dat er uitzonderlijk hoge aantallen gaaien gezien worden. Zo’n jaar wordt een invasiejaar genoemd. In 2019 was voor het laatst een invasiejaar. Of dit jaar ook een invasiejaar voor gaaien gaat worden, moeten we maar afwachten!

Kleine watersalamander Lissotriton vulgaris
Kleine watersalamander Lissotriton vulgaris

Opruim werkzaamheden in de Natuurtuin

Vanmorgen is het opruimtijd in de Natuurtuin vele verschillende afval materialen die tijdelijk op een hoop zijn gegooid worden buiten het tuinhek bij elkaar gelegd om opgehaald te worden. Tussen een stapeltje oude dakleer ontdek ik een juveniele Kleine watersalamander. Met een handschoen aan dirigeer ik het fragiele amfibie even in een bakje. Even een foto gemaakt en bij een stapelmuurtje afgezet. Zijn nieuwe ideale overwinterlocatie? Totdat hij/zij weer in het voorjaar de poel opzoekt.

De Kleine watersalamander is de meest algemene salamander van Nederland. Nu is een goede tijd om deze salamandersoort waar te nemen. De larven hebben zich namelijk de afgelopen maanden in het water opgehouden. De metamorfose tot salamander is nu achter de rug, en de jonge salamanders kruipen het land op. Hier zoeken ze een plekje om te overwinteren. Salamanders zijn voornamelijk nachtactief. Wie weet zie je ze wel in de tuin kruipen.

De kleine watersalamander is de algemeenste watersalamander van Nederland die alleen in gebieden met brak water en in extreem zure milieus ontbreekt. De voorkeurshabitat bestaat uit min of meer kalkrijke, voedselrijke en zoete wateren die zijn omgeven door terrein met begroeiing en andere dekking waarin de landfase kan worden doorgebracht. De kleine watersalamander is in Nederland niet bedreigd en heeft zich enigszins aan de verstedelijking kunnen aanpassen. (bron: Nederlands Soortenregister)

Zomereik Quercus robur
Zomereik Quercus robur
Zomereik Quercus robur
Zomereik Quercus robur

Eikeldracht Zomereik 2021

Wat ook opviel tijdens de vogeltelling ronde door de Natuurtuin deze morgen, dat verschillende Zomereiken die vorig jaar een goede eikel dracht hadden nu bijna of geen eikels dragen. Opeen andere plaats staat een Zomereik aan de rand van het Berkenbos die een dracht laat zien met veel eikels.

Zou graag de vraag voorleggen aan een van de leden van de Bomenwerkgroep van het IVN. Ben benieuwd naar dit natuurfenomeen van de Zomereik in de Natuurtuin.

Lees de verhalen over de eikeldracht en mastjaar, klik op de link.

https://www.naturetoday.com/nl/nl/nature-reports/message/?msg=18404

https://www.naturetoday.com/nl/nl/nature-reports/message/?msg=21765

Bijzondere wantsen vangst,

Tijdens mijn vakantie in Zweden op het eiland Öland -in het zuidelijke gebied Stora Alvaret- vond ik een bodemwants. Na lang zoeken en speuren in de strooisel laag rondom van de groeiplaats van het Ölands-Zonnenroosje Helianthemum Ölandiccum heb ik de Zonnenroos bodemwants Macroplax preyssleri gevonden. Deze wantssoort komt niet in Nederland voor. Afmeting: 3-4 mm, leeft op en van Zonnenroosje op een warme standplaats. Bijzonder; om als wantsen geïnteresseerde deze soort te vinden.

Olands sonnenroosje
Olands sonnenroosje
Zonnenroos bodemwants (Foto: Will van Berkel)
Zonnenroos bodemwants (Foto: Will van Berkel)

De vogels zingen weer

Vanmorgen in de schemerochtend hoorde ik de riedel zang van de Roodboord weer. Even later toen ik naar buiten ging zag ik thuis en boven de tuin overtrekkende Huiszwaluwen op weg naar het zuiden. Ook gisterenmorgen in de Natuurtuin de zang gehoord van verschillende vogelsoorten: Heggenmus, Roodborst en de Tjiftjaf tijdens de opkomende zon. In Zweden zag ik een grote groep Kraanvogels vele families met hun jongen liepen in het binnenland door de weilanden en aan de kust op graanakkers, de laatste gemorste graankorrels te verorberen. Ze bereiden zich nu al voor, op de trek naar het zuiden van Frankrijk en Spanje. Nog effe wachten ….dan gaan ze op hun wieken op reis.

( Erithacus rubecula)
( Erithacus rubecula)
Heggenmus Prunella modularis
Heggenmus Prunella modularis
Huiszwaluw (Delichon urbicum)
Huiszwaluw (Delichon urbicum)
Kraanvogel (Grus grus)
Kraanvogel (Grus grus)

Tot het volgende Natuurbericht, in de HERFST, dan gaan we weer samen op zoek naar de:

volgende nieuwe ‘natuurontdekkingen’ in de Natuurtuin ‘De Robbert’

kom gerust op zaterdag eens langs (De Natuur gaat zijn eigen gang en staat niet stil)

Met ‘gevederde’ groet, Will van Berkel.

Berichtje uit Zweden van Onderzoeker Will,  4 september 2021

Het uitizcht van Onderzoeker Will op Falsterbo in de ochtend
en iets later.

Zaterdag 07:16 uur.

Dag Stan,

Kijk nu uit naar de overtrekken (roof)vogels),

Zit in Falsterbo (S)

Tref het, er is ook het SwedenBirdday Weekend 2021

Intressant de planten monitoring in de

Natuurtuin

Fijne dag

Groet allen, Will van Berkel

Zaterdag 09:46 uur.

Dag Stan,

Het zijn er nu een paaaar meer, Vogelaars

Vanmorgen overvliegend; Visarend, Wespendieven, Valken en Sperwers en veel kleine grut.

Groet, Will van Berkel