Bericht van Onderzoeker Will, september 2023
NATUURJAAR 2023-34 september: Herfst in de Natuur en -Tuin ‘De Robbert’.
Vandaag: HERFST, september 2023: Euro Birdwatch 2023, Sijzen tijdens trekvogeltelling in de Natuurtuin, Steekmug begroeting in NTR, Landelijke Bodemdierendagen 2023, Vangsten in NTR, Inheemse Zaaiweek 2023, WiLL’s Boekenrubriek.
Zaterdag (2023-09-30), Vandaag is het begin van de nieuwe dag fris een graad of 10C. Maar… als de eerste uren weg tikken klimt de temperatuur, boven de 20 Graden C. Tijdens de vogeltelling in de Natuurtuin zie en hoor ik de eerste wintergasten in de Els, Sijsjes. Al ik later het verslag lees van het verloop van de Eurobird 2023 trektelling zijn er bijna 27.000 Sijzen geteld op de telposten. Het is vandaag prachtig weer voor het afronden van de hooiwerkzaamheden in de Natuurtuin en na de pauze gaan we opzoek naar Bodemdieren in de takkenrillen. Leest het artikel hieronder en download de zoekkaart.
Euro Birdwatch 2023, opvallend veel sijzen tijdens vogeltelling
30 september 2023) Geen afgedwaalde vogels uit Amerika in Nederland tijdens de jaarlijkse Euro Birdwatch, wel duizenden spreeuwen, vinken en sijzen. In heel Europa werden vandaag trekvogels geteld tijdens de Euro Birdwatch, de jaarlijkse internationale vogelteldag die dit jaar voor de 28ste keer plaatsvond. Het zonnige weer zorgde ervoor dat vele trekvogels zich aan hun reis naar het zuiden waagden en ze dus ook in Nederland goed te zien waren. Traditiegetrouw wordt er in het vroege najaar in heel Europa naar trekvogels uitgekeken. In maar liefst 33 landen trokken vogelaars er tijdens deze zogenaamde Euro Birdwatch op uit om naar boven te turen en de voorbijvliegende vogels te tellen. Zoals bijna gebruikelijk was het in Nederland de spreeuw die deze keer met de eer streek: ruim 77.000 werden er waargenomen. Daarbij moeten we echter wel opmerken dat momenteel nog niet alle tellingen binnen zijn.
Overal Sijzen
Maar het waren vooral meerdere vinkachtigen die deze editie heel vlogen. Zo werden vinken, kneuen, kruisbekken en met name síjzen in grote aantallen geteld. Het ging bij deze soorten samen om vele tienduizenden exemplaren. De omstandigheden in hun herkomstlanden – vooral gelegen in Scandinavië - waren afgelopen week heel goed om naar het zuiden te trekken. Een lichte tegenwind zorgde er in Nederland vervolgens voor dat veel trekvogels laag gingen vliegen, en dan zijn ze makkelijk te zien en te horen. En dat is weer ideaal voor de vele tellers die hen vandaag stonden op te wachten. (Bron: Vogelbescherming). Uitgebreid verslag Eurobirdwatch: https://www.vogelbescherming.nl/help-mee/kom-zelf-in-actie/tel-mee/euro-birdwatch
Steekmug begroeting, tijdens bezoek aan natuurtuin
Wie de laatste weken van september een bezoek bracht aan de Natuurtuin werd overweldigend begroet door (stekende) ‘vrouwlijke’ muggen. Alleen vrouwtjes steken. Dit doen ze -via het opgezogen bloed- om genoeg eiwitten binnen te krijgen om eitjes te leggen. Door het vochtige weer is de vermeerdering van muggen in een stroomversnelling gekomen. Steekmuggen hebben water nodig voor de ontwikkeling van eitjes en larven. De keuze van de broedplaats is van cruciaal belang voor de voortplanting van de soort en hangt af van verschillende factoren, zoals: de waterkwaliteit en het soort omgeving. Wie zich wil verdiepen en meer inzicht in de wereld van de (Steek)muggen, kan ik onderstaande website Muggensurveillance aanbevelen. klik op de Weblink: https://muggensurveillance.be/levenscyclus
Athalia lugens (Klug 1815) onlangs gezien in Natuurtuin
Athalia lugens is een vliesvleugelig insect uit de familie van de bladwespen. De wetenschappelijke naam van de soort is voor het eerst geldig gepubliceerd in 1815 door Klug.
Herkenning: Athalia lugens is een bladwesp met de bovenkant van het borststuk zwart gekleurd, de zijkant van het borststuk is oranje. De kop is zwart. Het eerste achterlijfssegment is oranje. De achterscheen is volledig zwart of heeft op zijn minst een zwart streep van boven naar beneden. Levenswijze: Athalia lugens wordt als volwassen wesp gevonden van april tot september. De larven leven op Cardamine hirsuta planten (bladmineerders.nl). De soort is beschreven van vochtige graslanden/moerassen.
Bodemdieren 2023 zoeken in de Natuurtuin
Vanmorgen opzoek naar bodemdieren en - insecten in de Natuurtuin. We nemen een ‘witte bak’ met ons mee en pakken van de takkenrillen wat droog gras en bladeren. We schudden het uit boven de bak. Even later zetten we de gevulde op tafel. Met ons allen zijn; Max, Rinus Stan en Will opzoek tussen het kleine vegetarische materiaal, naar de bodemdiertjes. We maken foto’s van de soorten. We gebruiken millimeterpapier voor de (lengte) afmeting van de verschillende diertjes. De tijd ‘vliegt’ voorbij tijdens het zoeken naar (nieuwe) en de verschillende soorten. Volgende week gaan we nog eens opzoek want de Bodemdierendagen gaan door tot en met 8 oktober 2023. Wist jij dat 25% van de biodiversiteit onder de grond leeft? Doe ook mee: https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=31324 IVN-uitgave: https://www.ivn.nl/aanbod/onder-het-maaiveld/nieuws/bodemdierendagen-2023/
Wat is de Inheemse Zaaiweek?
Tijdens de Inheemse Zaaiweek is het de bedoeling om met z’n allen zoveel mogelijk inheemse planten te zaaien in onze tuinen, op balkons en op daken. Inheemse planten zijn namelijk ontzettend belangrijk voor onze natuur. Lees hieronder hóé belangrijk – en wat jij in jouw tuin kunt doen om te helpen. Het belang van inheemse planten Inheemse planten zijn planten die van nature hier voorkomen. Ze zijn ontzettend belangrijk voor inheemse wilde bijen, vlinders en andere insecten die óók behoren tot de oorspronkelijke bewoners. Inheemse planten en dieren leven al duizenden jaren met elkaar samen en zijn dan ook perfect op elkaar ingespeeld. Zonder inheemse planten kunnen veel van ‘onze’ bestuivers – die onmisbaar zijn voor het bestuiven van allerlei bloemen, groenten en fruit – niet overleven. En andersom kunnen inheemse planten voor hun voortplanting niet zonder ‘hun’ insecten.
Inheemse planten zijn daarnaast een goede voedingsbron voor veel dieren zoals insecten en vogels. Ook zijn veel inheemse planten zogeheten waardplanten: planten die noodzakelijk zijn voor de ontwikkeling van het insect (bij Vlinders). Maar zo is de Kattenstaartdikpootbij voor voedsel afhankelijk van grote kattenstaart. Wat is de zaaiweek? https://inheemsezaaiweek.nl/ Algemene zaaitips: https://inheemsezaaiweek.nl/zaai-mee/
WiLL's Boekenrubriek, binnenkort Herfstvakantie
Boek bespreking 321 superslimme dingen die je moet weten over natuur Auteur: Mathilda Masters, Boek 2023, 295 pagina's - gekleurde en zwart-wit illustraties ISBN: 9789401488471, Onderwerp: - Natuur ; Wetenswaardigheden. Samenvatting Allerlei verrassende feiten en weetjes over de natuur. Wist je dat de mier een van de krachtigste dieren is? Dat de jaarringen van een boom iets kunnen vertellen over bosbranden of vulkaanuitbarstingen van eeuwen geleden? En dat de mens niet zonder planten kan? Met kleuren- en zwart-witillustraties. Vanaf ca. 10 jaar.
Afgelopen week bijna -elke dag van de week- wel een Natuurmoment maar: Kom ook eens op zaterdagmorgen naar de Natuurtuin Opzoek gaan naar natuurfenomenen.
We zitten aan het begin van kwartaalseizoen de Herfst, van het Jaar 2023 Opzoek naar: Nieuwe ‘natuurontdekkingen’ in de Natuurtuin ‘De Robbert’.
Met ‘gevederde’ groet, Will van Berkel.
NATUURJAAR 2023-33 september: Herfst in de Natuur en -Tuin ‘De Robbert’.
Vandaag: HERFST, september 2023: Herfst in de Natuurtuin, Viervlekrietklimmer gezien, Vroege Vogels: Expeditie 10 en Euro Birdwatch 2023.
Zaterdag (2023-09-23), Vandaag is officieel de eerste dag van de herfst. Het weer deze week was wisselend begin deze week had Stan kans gezien om alvast een droog hooggelegen deel het gras te maaien. Afgelopen nacht viel er weer veel regen de poelen zijn goed gevuld. We beginnen de dag met ons allen met het bijeen hakken van het natte gemaaide gras. Na de koffie gaan we scheppen in de zuidelijke poel. Na de eerste schepactie komt er een licht gekleurd kevertje met vier zwarte vlekjes mee. Het valt vlak voor me op het geplastificeerde millimeter bureaublaadje. De lengte is van het keverlichaam is ca. 6 mm. De viervlekrietklimmer is een keversoort uit de familie loopkevers. De wetenschappelijke naam van de soort werd in 1824 gepubliceerd door Ernst Friedrich.
Viervlekrietklimmer Demetrias imperalis: gezien in de Natuurtuin
Er zijn 4 soorten: Gele rietklimmer - Demetrias atricapillus, Rietklimmer onbekend - Demetrias spec.’ Ruitvlekrietklimmer - Demetrias monostigma, en Viervlekrietklimmer - Demetrias imperialis.
Dagactief? Loopt vaak op de stengels en bladeren van oeverplanten en kan zeer snel rietstengels op- en afklimmen. Bij gevaar verbergt hij zich snel in bladoksels. Voortplanting in het voorjaar, vooral in mei. Overwintering als imago, vooral in de internodiën van oude rietstengels en in holten van het dode blad van lisdodde (Typha). Een predator van springstaarten (Collembola). De larve is onbekend.
Hygrofiel, Op kleiige, modderige bodem, vooral langs stilstaande eutrofe wateren met een rijke oeverbegroeiing van lisdodde (Typha) en riet (Phragmites australis), vaak in gezelschap van Agonum thoreyi en Odacantha melanura (Lindroth 1974, 1986). Het meest verbreid in het laagland, in Midden-Europa niet boven de 600 m (Burmeister 1939). In Zwitserland een stenotope rietlandbewoner die vooral in verlandingszones te vinden is in riethopen (Marggi 1992). Als begeleiders noemde Marggi bovendien Oodes helopioides en Agonum piceum. Ook Assmann & Starke (1990) wijzen op de grote overeenkomst met de habitat van Odacantha melanura.
Dispersie: macropteer. De vleugels vertonen een duidelijke reductie, tot ongeveer 80% van het optimum, er werden geen volledig ontwikkelde vliegspieren aangetroffen (Desender 1989a). Desender wijst op de overeenkomst met de soorten Odacantha melanura en Agonum thoreyi, die eveneens in een nat milieu leven maar die ook over geen of weinig vliegvermogen beschikken. Deze soorten kunnen, in tegenstelling tot vele andere ‘echte’ oeversoorten aan winteroverstromingen ontsnappen door hoog in de vegetatie te overwinteren. Vliegwaarnemingen zijn van D. imperialis echter wel bekend, o.a. van Assmann & Starke (1990) die eigen waarnemingen meldden uit de omgeving van Osnabrück. Bovendien in aanspoelsel aan de kust gevonden (Lindroth 1986). Ook in de IJsselmeerpolders.
Vroege Vogels presenteert Expeditie 10
Verslaggever Merlijn Schneiders in gesprek met basisschoolkinderen. De liefde voor natuur kan niet vroeg genoeg beginnen. En daarom lanceren we in een speciale uitzending in museum Naturalis in Leiden 'Expeditie 10'. Een nieuw initiatief om zoveel mogelijk leerlingen in het basisonderwijs kennis te laten maken met tien dieren en planten in hun eigen omgeving. Want hoe meer je weet van natuur, hoe groter de kans dat je er om geeft en deze wilt beschermen. (Bron: Vroege Vogels).
Euro Birdwatch 2023.
Aankomend weekend is de Euro Birdwatch 2023 gepland. Zaterdag 30 september is het weer zover: duizenden vogelaars in heel Europa tellen de trekvogels die zuidwaarts vliegen. Het gaat daarbij om miljoenen vogels, een spectaculair fenomeen. In Nederland coördineert Vogelbescherming deze Euro Birdwatch voor de 28e keer, samen met de uitstekende website www.trektellen.nl. De Euro Birdwatch is een initiatief van BirdLife International.
Aandacht voor vogels: De Birdwatch vestigt de aandacht op trekvogels en de gebieden die ze in Europa nodig hebben om bij te tanken voor hun reis. En het evenement maakt zichtbaar hoe groots het fenomeen vogeltrek is. Hierdoor draagt het evenement er hopelijk aan bij dat meer mensen enthousiast worden voor vogels en hun bescherming. In verschillende van de deelnemende landen is dat laatste namelijk hard nodig. In Nederland is de Euro Birdwatch daarnaast ook een uitstekende gelegenheid om het belang van ons land voor trekvogels nog eens voor het voetlicht te brengen in de pers. Weblink: https://www.vogelbescherming.nl/help-mee/kom-zelf-in-actie/tel-mee/euro-birdwatch Info Birdwatch: https://www.maxvandaag.nl/sessies/themas/natuur-milieu/trekvogels-op-weg-naar-zuiden-spotten-tijdens-euro-birdwatch/
Afgelopen week bijna -elke dag van de week- wel een Natuurmoment maar: Kom ook eens op zaterdagmorgen naar de Natuurtuin Opzoek gaan naar natuurfenomenen.
We zitten aan het begin van kwartaalseizoen de Herfst, van het Jaar 2023 Opzoek naar: Nieuwe ‘natuurontdekkingen’ in de Natuurtuin ‘De Robbert’.
Met ‘gevederde’ groet, Will van Berkel.
NATUURJAAR 2023-32 september: eind Zomer in de Natuur en -Tuin ‘De Robbert’
Vandaag: HERFST, september 2023: Herfsttrekjes in de Natuurtuin en omgeving, Begin van de Herfst, Steenuilen zitten, (misschien) dichterbij dan je denkt, Rondvliegende Dagpauwogen, Wandeling door Natuurtuin opzoek naar Libellen en Insecten, Balans van de Leefomgeving 2023
Zaterdag (2023-09-18), Even na half zeven sta ik op -het schemert nog- en de buitentemperatuur is 13 C. Wanneer ik op weg ben naar de Natuurtuin, ik rij naar het Oosten, de zon komt op. Op de stroken akkers liggen de nevelbanken op de gewassen, ook laag boven de weilanden zie je in de nevel gedempte silhouetten van koeien. De eerste trekjes van het vroege Herfstseizoen. Later in de Natuurtuin zie ik in het opkomende zonlicht een lichte bladverkleuring.
Het is (bijna) Herfst, de grillige Zomer met alle weerextremen en records laten we achter ons. Herfst, een kleurrijk seizoen van wekelijkse bladverkleuringen en stemmingswisselingen. Regelmatig weersveranderingen, het zwerk verkleurd boven woonwijk en (Natuur) tuinen door de opkomende en ondergaande zon.
Begin van de Herfst
Voor de weerkundigen begint de herfst op 1 september. Op 23 september begint de astronomische herfst. Rond 23 september staat de zon precies boven de evenaar waardoor dag en nacht overal op aarde even lang duren. Daarom begint de herfst meestal op 22 of 23 september. Officieel loopt de herfst van 21 september tot en met 20 december. Volgens de klimatologische indeling is de herfst al op 1 september begonnen en duurt het seizoen tot met 30 november.
Steenuilen zitten, (misschien) dichterbij dan je denkt.
Jaarlijks op onregelmatige tijden, zitten Steenuilen Athene noctua (Scopoli, 1769) in mijn voor- en achtertuin, hoor ze roepen zelfs (’s nachts) onder mijn slaapkamerraam. In de maanden september en oktober na het broedseizoen gaan ze aan het zwerven. Zijn het jonge vogels opzoek naar voedsel of een territorium? Deze maand een quizvraag in het lijfblad vogels van Vogelbescherming. Hoe bepalen de mensen van de landelijke Steenuilenwerkgroep STONE of een territorium bezet is door de Steenuil? Het antwoord is dat ze dat doen door de roep na te doen. Komt er een reactie van een Steenuil, dan is het territorium bezet.
Herkenning: De Steenuil is de kleinste onder onze uilen. Hij is herkenbaar aan de geringe grootte (22 cm) en de plompe gestalte. De helder citroengele ogen met de donkere pupil en de afgeplatte kop geven hem een fel en streng uiterlijk. Het verenkleed is van boven bruin met op de kop enkele witte vlekken. De onderzijde is licht gekleurd met donkere vlekken. De staart is bruin en heeft een aantal witte dwarsbanden. De vleugelspanwijdte bedraagt 55-60 cm. Het gewicht van het mannetje is gemiddeld 180 gram en van het wijfje 200 gram. De Steenuil is veel minder nachtvogel dan andere uilen. Overdag zit hij vaak te zonnen en tegen de avond, wanneer het nog licht is, gaat hij al op jacht. Wanneer de uil opgewonden raakt, laat hij een blaffend "kjè - kjè - kjè - kjè" horen.
STEENUIL - Athene noctua, Betekenis wetenschappelijke naam: Athene nachtvogel. Aldus genoemd naar Pallas Athene, godin van de wijsheid en beschermgodin van de Griekse hoofdstad. Het uiltje kreeg zijn naam omdat het dikwijls nestelt in rots spleten, steen hopen en oude gebouwen. In ons land gaat zijn voorkeur uit naar knotwilgen, boerderijen, schuren en konijnenholen. Een verwijzing naar de katachtige kop en ogen en z’n sissende geluiden als van een blazende kat zijn de meer algemene namen Kat-oele (Ach), Klein Katuiltje en Kattenkop (Vla). Lytse ûl (Fr) benadrukt z’n kleine formaat. Noord-Brabantse volksnaam: Huipke (NB) en Hoepke (NB). Web info Steenuil: https://waarneming.nl/species/34/ Website STONE: https://www.steenuil.nl/
Dagpauwogen, Waar komen deze nu rondvliegende vlinders vandaan
Vanmorgen drie kakelverse dagpauwogen tegelijkertijd in mijn ‘Groene’ tuin, dat heb ik dit hele jaar nog niet gezien. In normale jaren heeft de dagpauwoog één generatie per jaar, maar de laatste tijd zien we vaker dat er nog een generatie verschijnt in de nazomer. Dit heeft te maken met klimaatverandering en ook dit jaar lijken er nu veel nieuwe en verse dagpauwogen tevoorschijn te komen. De nieuwe dagpauwogen gaan op zoek naar bloeiende planten - Klimop (Hedera helix) en Vlinderstruik (Buddleja davidi) zijn ook favoriet- om een goede voedselvoorraad mee de winter in te nemen. De nieuwe dagpauwogen gaan op zoek naar bloeiende planten om een goede voedselvoorraad mee de winter in te nemen.
Zeer algemene en bekende dagvlinder, die in Nederland overwintert. Genoemd naar de "pauwenogen" op zijn vleugels. Vliegtijd van maart tot oktober. Overwintert als imago in oude schuurtjes, op zolders, in bunkers.
In het voorjaar zien we de dagpauwogen van het jaar ervoor, want deze vlinders overwinteren als vlinder. Ze zoeken voor die overwintering holle bomen, houtstapels, bunkers en schuurtjes, maar ze kunnen ook bij u op zolder zitten. In het voorjaar gaan ze op zoek naar een partner en na de paring zet het vrouwtje eitjes af op de waardplant: brandnetel. De rupsen die uit de eitjes komen verpoppen in de zomer en in juli-augustus verschijnt de eerste generatie van dat jaar.
September: Normaliter gaat die, na even flink te hebben gebunkerd op onze vlinderstruiken, de winter in. Maar de laatste jaren zien we regelmatig dat die zomervlinders zich ook nog voortplanten en dat er dus in september een volgende generatie dagpauwogen tevoorschijn komt. Ook dit jaar is dat het geval en we zien dat er nu al meer dagpauwogen worden gezien in de monitoringroutes van het Meetnet Vlinders, dan in die zomergeneratie. (Bron: Vlinderstichting). https://www.vlinderstichting.nl/actueel/nieuws/nieuwsbericht/kakelverse-dagpauwogen
Wandeling door Natuurtuin opzoek naar Libellen en Insecten
Na elf uur loopt de temperatuur op, de insecten laten zich meer zien. Ze warmen zich op in de zon, liggen te rusten op bladeren. Later worden ze actiever en gaan ze opzoek naar voedsel. Deze soorten komen we deze morgen tegen in de Natuurtuin. (Foto’s: Will van Berkel).
Houtpantserjuffer
De Houtpantserjuffer (Chalcolestes viridis) is een juffer uit de familie van de pantserjuffers. De soort komt algemeen voor in België en Nederland aan stilstaand en langzaam stromend water. De Nederlandstalige naam verwijst naar de ei afzet in de bast van overhangende bomen. Andere pantserjuffers leggen de eieren meestal in Biezen of Zegges.
Bruinrode heidelibel
Bruinrode heidelibel: (Sympetrum striolatum) is een echte libel uit de familie van de Korenbouten. Het is een libel van 42 à 44 mm die in vrijwel heel Europa voorkomt. In België en Nederland is het een algemene soort van juli tot oktober. Regelmatig vinden er invasies vanuit het zuiden plaats.
Bloedpootschildwants
Bloedpootschildwants Pinthaeus sanguinipes (Fabricius, 1781) Herkenning – 11,5-16,5 mm. Grote, donkergekleurde wants met geblokt connexivum, lichte punt aan het schildje en oranjerode of roodbruine poten. Lijkt daardoor op de veel algemenere roodpootschildwants Pentatoma rufipes, maar heeft opvallend afgeplatte voorschenen met een duidelijke doorn en een anders gevormd halsschild, waarvan de voorste helft smaller is dan de achterste helft.
Verspreiding: Zeer zeldzaam, in 2008 voor het eerst in Nederland gevonden en inmiddels bekend uit Limburg en Gelderland.
Biotoop: Leeft op loofbomen en in het buitenland relatief vaak op els gevonden. Rover, niet aan bepaalde waardplanten gebonden.
Fenologie adult: Overwintert als adult. In het buitenland zijn volwassenen van de nieuwe generatie aangetroffen vanaf augustus.
Balans van de Leefomgeving 2023
In de Balans van de Leefomgeving brengt het PBL tweejaarlijks in beeld hoe de leefomgeving er in Nederland voor staat. De leefomgeving staat meer dan ooit in het middelpunt van de politieke en maatschappelijke belangstelling, maar vooralsnog lijkt het niet te gaan lukken om een aantal belangrijke leefomgevingsdoelen voor 2030 te halen. Het maken van fundamentele keuzes met het oog op de lange termijn is noodzakelijk om de problemen rond wonen, biodiversiteit, klimaat, landbouw en stikstof aan te pakken. Deze keuzes zullen fors ingrijpen in ons dagelijks leven. Een door burgers als rechtvaardig ervaren verdeling van de lasten zou daarbij uitgangspunt
In de Balans van de Leefomgeving 2023 staan vier grote leefomgevingsopgaven centraal: Klimaatverandering en energie, Circulaire economie, Natuur, landbouw en voedsel, en ontwikkelingen in Stad en regio. Op deze thema’s is de afgelopen twee jaar veel nieuw beleid in gang gezet maar de uitvoeringspraktijk blijkt weerbarstig. Veel leefomgevingsbeleid komt op lokale en regionale schaal bij elkaar en de afstemming tussen doelen is vaak complex. Download Rapport: https://www.pbl.nl/sites/default/files/downloads/pbl-2023-balans-van-de-leefomgeving-5008.pdf
Afgelopen week bijna -elke dag van de week- wel een Natuurmoment maar: Kom ook eens op zaterdagmorgen naar de Natuurtuin Opzoek gaan naar natuurfenomenen.
We zitten in het kwartaalseizoen de Zomer, van het Jaar 2023 Opzoek naar: Nieuwe ‘natuurontdekkingen’ in de Natuurtuin ‘De Robbert’.
Met ‘gevederde’ groet, Will van Berkel.
NATUURJAAR 2023-31 september: eind Zomer in de Natuur en -Tuin ‘De Robbert’.
Vandaag: ZOMER, september 2023: Herfsttrekjes in de Natuurtuin, Waterdiertjes scheppen in Noordelijke poel, Nachtvlinderen met lichtval in ‘Groene’ tuin, Nachtelijk bezoek in klimop, Nationale Nachtvlindernacht, WiLL ’s Natuurverhaal: Voorproefje Trektellen, Puzzel Waar zit de kat?
Zaterdag (2023-09-09), Nu het weer nog zomers is, zon met hoge dag temperaturen, is de start vanmorgen kil, mistig en klam. Veel waterdamp in de lucht. Onderweg -mede doordat de zon door de boomkruinen schijnt, zijn de bekende zonneharpen weer te zien. Hoor de roepjes weer van enkele vogels: Roodborst, Merel en Boomklever. Sluimerend is de najaarstrek al gestart. De Gierzwaluw is al even onderweg naar Afrika. Huis- en Boerenzwaluw verzamelen zich nu, het lijkt wel dat ze hebben afgesproken op bepaalde ‘hang’ plaatsen. De Zwaluwgroepen zitten met velen op de telefoondraden. Ook op de pas gemaaide akkers zitten Spreeuwen familie ’s en Stellopers te foerageren om op te vetten. In de Natuurtuin let ik tijdens de vogeltelling op beweging, op dit moment is hun zang bijna niet te horen. In de bekende bessenstruiken en bomen is het een komen en gaan van voedsel zoekende vogelsoorten o.a. Goudvink Zwartkop, Tuinfluiter en tjiftjaf de zangvogels vinden het fantastisch deze voederbomen.
Waterdiertjes scheppen in de Noordelijke poel
Vanmorgen voordat de zon doorbreekt en de temperatuur stijgt, zetten we de spullen klaar voor de schepsessie in de Noordelijke poel. Welke waterinsecten zijn er nu te vinden? Stan trekt zijn waardpak erbij aan. Ondertussen komen ook de stagiaires binnen. Wanneer de eerste diertjes in de ‘witte bak’ zitten kijken ze verbaast naar de Waterschorpioen. De eerste reactie is bijten ze? ziet er gevaarlijk uit. Maar na een aanvullend verhaal over het Insect van het Jaar 20222 wordt er heel anders naar het waterdiertje gekeken.
Nachtvlinderen met lichtval in ‘Groene’ tuin.
Afgelopen week droog weer ideaal voor Nachtvlinderen. Zet deze week in de achtertuin de vlinderval eens op om vast te stellen welke Nachtvlinders zich verschuilen. Tegen negen doe ik de lamp aan, de eerste Microvlinders laten zich zien en landen op de lichtval. De volgende morgen, als ik de soorten fotografeer en noteer zie ik o. a. de Klimopbladroller Clepsis dumicolana en Kadeni-stofuil Caradrina kadenii.
De Klimopbladroller Clepsis dumicolana: Dit is zo’n zeldzaam geval. (De kans dat er zeldzame nachtvlinders worden gevonden groeit overigens, want het nachtvlinderen lijkt steeds populairder te worden.) De klimopbladrollers komen oorspronkelijk uit Zuid-Europa en verspreiden zich steeds noordelijker. In 2008 voor het eerst in Amsterdam. Steden en stadstuinen zijn relatief warmer zijn en vormen daarmee zogenaamde warmte-eilanden. Van oorsprong zuidelijke soorten voelen er zich thuis.
De Kadeni-stofuil (Caradrina kadenii, syn. Platyperigea kadenii): is een vlinder uit de familie van de Noctuidae (uilen). De voorvleugellengte van de vlinder is 12 tot 15 millimeter. Het oorspronkelijke verspreidingsgebied van de soort beslaat Zuid- en Centraal-Europa, maar de soort is zijn areaal aan het uitbreiden in noordelijke richting. De soort bereikte in 2002 Duitsland en Engeland en in 2006 Nederland en België. De soort overwintert als rups
Nachtelijk bezoek in Klimop
Klimop biedt voedsel voor vlinders die laat in het jaar nog actief zijn. En als het donker wordt, komen ook de nachtvlinders van de klimop snoepen! In het najaar bloeien er niet meer zoveel planten. Maar de vlinders die nu nog actief zijn hebben wel voedsel nodig!. Op bloeiende klimop, waar veel nectar in zit, kunnen ze nu goed 'bijtanken'. Overdag zie je de vlinders op de klimop drinken, maar ook 's nachts gebeurt er van alles. Als de zon ondergaat worden de nachtvlinders actief. Zij volgen in het donker hun neus, en vinden de klimop zonder problemen. Geïnteresseerd in Nachtvlinderen, bezoek een Nachtvlindertelling demonstratie in de regio.
NATUURJAAR 2023-30 september: eind Zomer in de Natuur en -Tuin ‘De Robbert’.
Vandaag: ZOMER, september 2023: Gulden Aa project: Groener!, Noordelijke Poel onderzoek, Hoeveel Insectensoorten zijn verbonden aan Bomen? , Hoe bomen onze steden (kunnen) redden, Bezoek Natuureducatie onderzoekcentrum DK, Podcast ‘Zo klonk Nederland’.
Zaterdag (2023-09-02), Vanmorgen op weg naar de Natuurtuin, het eerste bezoek na het zomerreces. Voordat ik de Natuurtuin bezoek rij ik langs het nieuwe Gulden Aa gebied en maak enkele foto’s. Het is ongeveer vijf weken geleden dat ik enkele foto’s gemaakt heb. Zie vorige foto’s Natuurjaar 2023- 26 juli.
Gulden Aa Project: Het wordt groener
Als ik even later de tuin binnenstap is Stan al aanwezig, we kletsen even wat voordat ik de Vogeltelronde loop. Wat een geweldige uitbundige planten groei. Ruik een herfstige lucht, met een mengsel van plantenkruiden. Het is opvallend stil -geen enkele vogelzang- opletten dus op bewegende foeragerende vogels. Uiteindelijk toch nog 17 vogelsoorten kunnen aan ‘vinken’ op de tellijst o. a. Bonte vliegenvanger, Tuinfluiter. Ook meen ik een IJsvogel te horen bij een van de groene verdiepingen die tot bijna de helft met water gevuld is. Mede door de vele regenval deze zomer is het nu een groen kleurrijk palet geworden, wat een verademing om dit te ervaren na enkele jaren van droogte.
Noordelijke Poel, een nader onderzoek in samen werking met stagiaires
De Noordelijke poel is nu goed gevuld door de vele regen. In de warme zomer staat de poel regelmatig droog. Het waterpeil en stand in de poel varieert, staat de poel ondergronds in verbinding met de langs liggende afvoersloot? Volgende week gaan we samen met de stagiaires -die de komende weken een maatschappelijke stage lopen in de Natuurtuin- een nader onderzoek instellen. Ook het waterleven gaan we gelijk mee nemen nu in het najaar onderzoek.
Hoeveel insecten?
Inheemse bomen ondersteunen meestal meer insectensoorten en mijtensoorten. Iets om over na te denken bij de soortkeuze van bomen. Normaliter komen bij ons op eik, wilg en berk veel meer insecten voor dan op de exoten zoals acacia, paardenkastanje en plataan. Hoe lang een boomsoort of een boomgeslacht in de geologische geschiedenis in een bepaald gebied aanwezig is speelt een grote rol. Hoe langer die periode, hoe meer insectensoorten zich in de loop van de evolutie hebben kunnen aanpassen.
Hoe Bomen Onze Steden (Kunnen) Redden
Elke dag zie je ze, zonder ze veel aandacht te schenken. Ze zien er onbetekenend en vanzelfsprekend uit maar stadsbomen zullen onze steden in de toekomst leefbaar (moeten) houden. Een boom is een boom, dat denken de meeste mensen. Niks is minder waar. Van alle bomen zijn de stadsbomen de kostbaarste. Dit althans voor de stad en zijn bewoners. Elke boom heeft een maatschappelijke waarde en levert diensten aan mens en maatschappij. Wanneer bomen rechtstreeks in contact komen met de maatschappij, zijn hun diensten het grootst voor de mens. Op die manier heeft een stadsboom een grotere maatschappelijke waarde dan zijn verwanten in het bos. https://ecovator.be/artikels/hoe-bomen-onze-steden-kunnen-redden/
Bezoek Natuureducatie centrum DK, langs het Limfjord in omgeving van Aalborg.
Tijdens mijn vakantie in het Noorden van Denemarken kwam ik in contract met de schoolnatuurgids. Hij vertelde me dat er in de waterrijke omgeving de Europese otter steeds meer voorkomt. Ook is er vorig jaar een vrouwtje met jongen gezien. Na het gesprek fietste ik tijdens uitjes in de omgeving oplettend rond om het geluk af te dwingen om er een te spotten. Een paar dagen later was het bingo in de plezierjachthaven zag ik mijn eerste waarneming van een Visotter. De lengte van het zoogdier is ca. 90 cm indruk wekkend. Tijdens het gesprek werd ik uitgenodigd om een les met de leerlingen van de basisschool te volgen. Het was een leuke ervaring om kennis te nemen van de zoutwater fauna diertjes en vissen. De wijze van de les geven kun je vergelijken met het waterdiertjes scheppen in de Natuurtuin. Enkele leuke opvallende soorten:
Kleine zeenaald
De Kleine zeenaald is een straalvinnige vis uit de familie van zeenaalden en zeepaardjes, orde zeenaaldachtigen, die voorkomt in het oostelijk deel van de Atlantische Oceaan van Zuid-Noorwegen tot Noord-Spanje. Beschrijving: De kleine zeenaald is gemiddeld 10 cm lang, maar kan een lengte bereiken van 17 cm. Het lichaam van de vis heeft een aalachtige vorm. De mond is buisvormig. De vis heeft één rugvin met 36 tot 45 vinstralen en één aarsvin met 2-3 vinstralen. De kleine zeenaald is een zout- en brakwatervis die voorkomt in riviermondingen bij een diepte tot 15 meter.
Snotolf
De Snotolf, ook wel lompvis genoemd, is een straalvinnige vis uit de familie van de snotolven en de orde van de schorpioenvisachtigen. Beschrijving: Het dikbuikige lijf is bijna helemaal rond, bruinachtig gekleurd, met zilverwitte tekening. Het Engelse "sucker" in lumbsucker, verwijst naar de vergroeide buikvinnen. Deze buikvinnen hebben zich ontwikkeld tot een zuignap waarmee de vis zich kan hechten aan structuren op de zeebodem zoals stenen. Verder hebben veel soorten binnen deze familie benige, wratachtige knobbeltjes op de kop en het achterlijf die gebruikt worden bij de determinatie.
De ronde vinnen zijn klein, alleen de borstvinnen zijn breed en waaiervormig en lopen door tot op de buik van de vis. De eerste van de twee rugvinnen is stekelig, met 4-8 stekels; bij sommige soorten, wordt deze vin volledig bedekt met huid en is daarom niet zichtbaar. De zijlijn op de flank is bij snotolven zeer beperkt of afwezig. Het zijlijnsysteem op de kop is goed ontwikkeld; sommige soorten hebben daar buisvormige, bakkebaard-achtige uitsteeksels.De vrij kleine bek van snotolven is voorzien van smalle rijen met kleine kegelvormige tanden. De zwemblaas is afwezig. Het formaat (lichaamslengte) varieert tussen de twee centimeter bij Lethotremus awae tot 61 centimeter bij de (gewone) snotolf (Cyclopterus lumpus). Van de 28 soorten worden er 23 niet langer dan 14 centimeter.
Zo klonk Nederland, Van Mammoet tot Halsbandparkiet
Vorige week startte een nieuwe BNNVARA-podcast ‘Zo klonk Nederland’ neemt Vroege Vogels je mee op een tijdreis door de natuur. Wat hoor je als je rondloopt in de ijstijd als er mammoeten en leeuwen rondstruinen? Hoe klinkt een middeleeuws bos waar de laatste elanden en beren hun best doen de mens te overleven die steeds meer ruimte inneemt? Klimaat en landschap veranderen voortdurend en dieren komen en gaan. Welke natuurgeluiden zijn de afgelopen 100.000 jaar verdwenen en welke is ons land rijker geworden? Beluister vanaf vrijdag 25 augustus ‘Zo Klonk Nederland, Van mammoet tot halsbandparkiet’ wekelijks via je favoriete podcastapp.
In deze podcast nemen Menno Bentveld en de verslaggevers van Vroege Vogels de luisteraar mee naar de mammoetsteppe, de poolwoestijn en de uitgestrekte kwelders van de Romeinse tijd. Samen met deskundigen zien zij de mammoeten, poolvossen en de elanden aan zich voorbijtrekken. Door de bijzondere 8D-techniek komt het geluid uit het verleden van alle kanten op je af. Om dit effect optimaal te kunnen ervaren kun je het beste met een koptelefoon of oortjes naar de podcast luisteren. Zet je koptelefoon op, doe je ogen dicht en luister naar hoe Nederland klonk! Klik hier om direct de eerste aflevering te luisteren of start de serie verhalen in uw eigen favoriete podcast App.
000 jaar verdwenen, en welke zijn erbij gekomen? In de Vroege Vogels -podcast Zo klonk Nederland. Van Mammoet tot Halsbandparkiet maken we een tijdreis door de Nederlandse natuur. Van steppe tot stad, van mammoet tot halsbandparkiet. #1 - Zo klonk Nederland afl. 1: de mammoetsteppe. Iedere week nemen de verslaggevers van Vroege Vogels samen met deskundigen de luisteraar mee naar een episode uit de Nederlandse natuurhistorie. In de eerste aflevering begint de tijdreis in de laatste ijstijd, zo'n 100.000 jaar geleden. headtopics.com
Midden in een mammoetsteppe Ons land ligt midden in de mammoetsteppe. Een onafzienbaar gebied dat zich uitstrekt van Ierland, via Azië tot aan Noord-Amerika. In dit unieke landschap leven heel bijzondere dieren, van klein tot megagroot. De mens speelt nauwelijks een rol. Het is een soort Serengeti maar dan gehuld in een dikke winterjas.
Afgelopen week bijna -elke dag van de week- wel een Natuurmoment maar: Kom ook eens op zaterdagmorgen naar de Natuurtuin Opzoek gaan naar natuurfenomenen.
We zitten in het kwartaalseizoen de Zomer, van het Jaar 2023 Opzoek naar: Nieuwe ‘natuurontdekkingen’ in de Natuurtuin ‘De Robbert’.
Met ‘gevederde’ groet, Will van Berkel.