Onderhoudsplan Natuurtuin De Robbert
Natuurtuin De Robbert is halverwege de jaren 80 opgericht. Sinds die tijd zijn de opvattingen over natuur(beheer) en onze afhankelijkheid van “de natuur” enorm veranderd. Dankzij vooruitgang in wetenschappelijk onderzoek hebben we steeds meer zicht op de (on)gezondheid van onze leefomgeving. Dat levert vaak slecht nieuws op, maar biedt tegelijk handvatten om op basis van harde wetenschappelijke gegevens te werken aan succesvol natuurherstel.
Natuurherstel, laagdrempelig natuuronderzoek en educatie
Ook ons werk in de natuurtuin is door deze ontwikkelingen veranderd. Niet relevante activiteiten (kruidentuin, imkerij) zijn gestopt en we laten delen van het terrein wilder worden. Ons groenbeheer is nu gericht op efficiënt herstel van de lokale biodiversiteit.
Lokaal natuurbeheer, ook in Helmond, is van wereldwijd belang. De wereld is nu eenmaal een hele hoop “lokaal” bij elkaar. Nieuwe inzichten onderstrepen de onderlinge verbondenheid van alle ecosystemen waar we mee te maken hebben.
Wetenschappelijk natuuronderzoek biedt ook een stortvloed aan materiaal dat gebruikt kan worden om reële informatie aan een breed publiek te geven. In de natuurtuin bekijken we de effecten van groenbeheer op de biodiversiteit en daar geven we voorlichting over. Dit onderhoudsplan dient als uitgangspunt voor het groenbeheer.
Het gebied bepaalt het groenbeheer
Natuurtuin de Robbert ligt in natuurgebied De Bundertjes. Dit is een restant van het beekdal van de Aa en enkele andere beekjes. De Bundertjes is lange tijd gebruikt om vee te weiden, wilgentenen te kweken, als fabrieksriool en voor de landbouw. Het gebied is intensief gedraineerd. Nog steeds zijn De Bundertjes doorsneden met drainagesloten. Sinds de 19e eeuw loopt hier de Zuid Willemsvaart en is, behalve een stuk van de historische bedding van de Aa, niets over van de natuurlijke beeklopen. Pal naast de huidige Bundertjes is in de jaren 70 van de vorige eeuw een grote woonwijk aangelegd.
Deze ontwikkelingen hebben grote invloed gehad op het vroegere moerasgebied. Sommige onomkeerbaar. Andere zaken zijn wel aangepakt: De vervuilde bedding van de Gulden Aa is in de jaren negentig van de vorige eeuw gereinigd (De banken langs de bedding zijn nog zwaar vervuild). De Bundertjes zijn geen landbouwgebied meer. Sinds enkele jaren voert de gemeente Helmond beleid om de resterende natuurwaarden van De Bundertjes te versterken.
Hoe spelen wij hier op in (“slim niks doen “):
- Ons groenbeheer draait om de vraag: Hoeveel beheer heeft de natuur hier nodig? Met andere woorden: Hoe bereik je met zo min mogelijk inspanning (en kosten) het meeste effect. Hiervoor is het nodig dat de natuurlijke omstandigheden leidend zijn voor het groenbeheer. Dit in tegenstelling tot traditioneel tuinieren en parkonderhoud, waar de omstandigheden aangepast worden aan een kunstmatig ideaalbeeld. Dit laatste leidt tot zware ingrepen, hoge kosten, intensief onderhoud en verlies van natuurwaarden.
- Wij streven dus nadrukkelijk niet naar “landschappen van vroeger”. Ook in De Bundertjes is vroeger voorbij en leven we in het nu. Ons groenbeheer is gebaseerd op de omstandigheden van nu.
- Een gezonde natuurlijke omgeving is een levensvoorwaarde. Alleen daarom al moet natuurbeheer gebaseerd zijn op grondig en controleerbaar onderzoek.
- Ons onderzoek richt zich daarom op het effect van het groenbeheer op de biodiversiteit. We zoeken naar manieren om natuurherstel zo efficiënt mogelijk te ondersteunen. (“slim niks doen”). De Natuurtuin verandert daardoor van aanzien (“wilder”, natter, afwisselender).
Onderhoudszones
- Het groenbeheer bestaat uit eenvoudige ingrepen: In stappen maaien en gericht kappen. Het gebied moet de rest doen (“slim niks doen “). Bij het onderhoud gebruiken we alleen lichte machines om de moerassige bodem niet te verdichten.
- Bouwend op de oude indeling (enkele aangeplante bosjes en het gegraven reliëf) hebben we de natuurtuin tegenwoordig in vier samenhangende onderhoudszones verdeeld: Bosjes, Bosranden, Graslandjes en Poelen.
- Door de indeling in zones is het onderhoud makkelijk te plannen en overzichtelijk voor vrijwilligers en bezoekers.
- De zonering is niet alleen handig, maar geeft de Natuurtuin ecologische samenhang. De kleinschalige gevarieerde structuur is de basis voor een grote soortenrijkdom.
- De Natuurtuin dient ook als springplank voor flora en fauna naar de rest van de Bundertjes en sluit ook zo aan op het natuurherstelbeleid van de gemeente Helmond.
