Deze Week oktober 2020
Zaterdag 31 oktober 2020
Zaterdag 31 oktober 2020: Vandaag ronden we de klussen af waar we al een paar weken aan werken. De laatste rommel bij de westelijke houtwal is opgeruimd. De houtwal is min of meer hersteld. De groenaannemer kan volgend voorjaar weer veilig met zijn machines over het grasland ten westen van de natuurtuin. Er zit veel verkoold hout in de houtwal. De stammen van de twee grote winterlindes zijn flink aangebrand en veel houtskool ligt verspreid over de bodem. Wat komt er allemaal op het verbrande hout af? Is er komende jaren iets te merken aan de begroeiing? De kwajongens die de brand in de houtwal veroorzaakten, hebben onbewust een paar interessante studieobjecten gemaakt.
Nieuwe ideeën: Dat maakt weer iets goed van de anderhalve ochtend opruimwerk. Door de lage houtwal is er nu uitzicht vanuit de natuurtuin op het westen. Dat heeft ons op het idee gebracht om hier een lage haag te planten als afscheiding. Net als aan de noordkant en de voorkant (oosten) hebben we dan een goede afscheiding met meer openheid. Het is duidelijker dat de natuurtuin een onderdeel van de Bundertjes is en niet iets wat daar los van staat.
Knippen en snoeien: Wil gaat met de heggenschaar de paden vrij knippen van vooral braamstruiken. Onderzoeker Will gaat kijken hoe het met het waterleven staat. Ik werk de afscheiding aan de noordkant bij met de accuheggenschaar en de accukettingzaag. Daarna ga ik meteen verder met de haag aan de voorkant. Klaar. Paden begaanbaar, de afscheiding aan de westkant, de noordkant en de oostkant (voorkant) bijgewerkt. Volgende week beginnen we met het snoeien van de bosrand bij het elzenbosje.
Paddenstoelen en wildcamera: Overal duiken paddenstoelen op. Vergeleken met vorige week zij er een hoop bij gekomen. De regen van afgelopen dagen heeft goed gedaan. Ook het waterniveau in de poelen is weer hoger. Het water in de bospoel is sneller gestegen dan ik had gedacht. Vorige week heb ik de wildcamera pal langs de waterkant gezet in de hoop op close ups van badende vogels. De camera hangt nu vlak boven het water en aan het vloedmerk is te zien dat de poel nog hoger heeft gestaan. Daar houdt elektronica niet van. De camera geeft geen teken van leven. Misschien valt de schade mee. Thuis goed laten drogen en dan eens zien of hij nog gereanimeerd kan worden.
Eerste resultaten wilgenbosje: De bodem van het wilgenbosje is steeds dichter begroeid met planten. Hoofddoel van ons beheerplan voor dit bosje is meer licht op de bodem. De planten zijn een direct resultaat daarvan. We herkennen Wolfspoot, Koninginnenkruid, Gele lis, Kale jonker en meer. Ook Pachysandra, een woekerende bodembedekkende tuinplant die we liever niet zien.
Verder lezen over het onderhoud van afgelopen jaar.
Mannetjesvaren: Ook Mannetjesvaren (Dryopteris filix-mas) blijkt zich goed thuis te voelen in het verbeterde wilgenbosje. Ook die profiteert van het extra licht, hoewel hij niet van felle zon houdt. Maar vooral vocht is belangrijk voor deze plant. En dat is net het tweede doel van het beheer in dit bosje. Het was al vochtig en door het dempen van een drainagesloot wordt het water nog beter vast gehouden (zoals ik met de camera naast de bospoel ook al had gemerkt). De mannetjesvaren maakt geen bloemen om zich voort te planten. Zoals alle varens produceert hij sporen. Wanneer die vrij komen en zich verspreiden groeit daaruit een zogenaamde voorkiem. Die ontwikkelt eicellen en ook spermacellen. Die spermatozoïden zijn vrij bewegend en hebben daarom vochtige omstandigheden nodig om de eicellen te bereiken.
Het seizoen loopt af: We hadden al een lekkere temperatuur (een graad of 16) en op het eind van de ochtend komt ook nog de zon door. Een paar uurtjes nazomerweer. De klimop is een van de weinige plekken waar insecten nog nectar kunnen drinken. De nectardrinkers verdringen zich rond de laatste bron. Kleine en grote vliegen, wespen en een enkel Bont zandoogje. Het seizoen loopt af, maar vandaag is het nog even zomers.
Zaterdag 24 oktober 2020
Zaterdag 24 oktober 2020: Nog steeds ruikt het verbrande hout naar verbrand hout. Minder sterk dan een paar weken geleden, maar de onheilspellende geur is niet te missen. Zeker niet nu we van alles rondsjouwen en plat harken. We zijn de hele ochtend bezig half verbrande palen en takken bij elkaar te scharrelen en terug te leggen op de plek waar de houtwal hoort te liggen. Praktisch ingestelde dieren hebben de rondslingerende resten houtwal ontdekt en meteen in gebruik genomen. We verstoren kikkers die een overwinteringsplek dachten te hebben gevonden en even later flitst een muis weg van onder een wortelkluit.
Schimmels zijn er snel bij: Zelfs zwaar verkoolde palen blijken al gekoloniseerd te worden door verschillende organismen. Witte en blauwgroene schimmels piepen tevoorschijn tussen koolzwarte spleten. De twee grote lindebomen zijn aan de westkant aangebrand en ook daar zijn witte schimmels te zien. We zijn benieuwd hoe zich dit ontwikkelt. Gaan de bomen dood of kunnen ze zich herstellen van de schade? Het hangt ervan af hoeveel er aan de binnenkant kapot gekookt is en welke schimmels via de brandschade binnendringen. We zullen hier nog vaak terug komen kijken.
Grijs en rustig: Het is grijs weer, het miezert regelmatig en we onderbreken op tijd voor een kop koffie bij de container. Daar komen we onderzoeker Will tegen. Hij is op zoek naar wantsen, maar vandaag worden niet veel bijzondere soorten gevonden. Ook op vogelgebied is er niet veel te melden. De trekvogels hebben deze ochtend pauze en nu alle bessenstruiken zijn leeggegeten scheelt dat ook in vogeldrukte.
Dode pimpelmezen: Onderzoeker Will meldde dit voorjaar een nestje pimpelmezen in zijn tuin aan Werkgroep Nestkast (NESTKAST = (NEtwerk voor STudies aan nestKASTbroeders). Met foto's er bij voor de duidelijkheid. Korte tijd later inspecteerde hij het nestje opnieuw en bleken de jonge pimpelmezen allemaal dood. Hoe kon dat? Waren ze gevoed met rupsen van de buxusmot of eikenprocessierupsen? Pimpelmezen lusten die graag, maar vaak worden die rupsen bestreden met gif. De mezen zouden dat gif kunnen doorgeven aan hun jongen.
Nog een mogelijkheid: Toen hij een mail kreeg van de Werkgroep Nestkast bleek er nog een verklaring voor de dode pimpelmezen mogelijk. Iemand van Werkgroep Nestkast had de foto's van Will bestudeerd en ontdekt dat de Pimpelmezen hondenharen hadden verwerkt in hun nest. Pimpelmezen gebruiken meestal veren, maar verwerken graag hondenharen in hun interieur.
Hondenharen in de vuilnisbak: Nu worden honden vaak behandeld met middelen tegen vlooien en teken. Die stoffen zitten ook op de haren die blijven liggen wanneer de hond wordt uitgeborsteld. Pasgeboren mezen hebben nog geen veren en de chemicaliën van vlooien- en tekenmiddelen zouden door de huid opgenomen kunnen worden. Als ze daar teveel van binnen krijgen kunnen ze daar aan dood gaan. Wij hadden er nog nooit van gehoord. Eigenlijk vonden wij het, net als de vogels zelf, een leuk idee om hondenharen voor nestbouw te gebruiken. Weer wat geleerd: Hondenharen (behandeld met chemische vlooien- of tekenmiddel) voortaan in de vuilnisbak!
Werkgroep Nestkast: Netwerk waarin amateur nestkastonderzoekers (controleurs en ringers), professionele nestkastonderzoekers, het Vogeltrekstation (VT) en SOVON Vogelonderzoek Nederland bij elkaar komen voor het verzamelen en uitwisselen van gegevens, wetenswaardigheden en ervaringen op het gebied van nestkastenonderzoek
Paddenstoelen: Wil en ik lopen nog een laatste rondje. We bekijken bij de bosjes waar we moeten ringen of omzagen. Zo nu en dan doen we dat om de variatie in de natuurtuin te houden. Tijdens de inspectietocht ontdekken we steeds meer paddenstoelen. De herkenningsapp Obsidentify heeft moeite met paddenstoelen en we krijgen geen zekere identificatie. Ze zijn er niet minder mooi door. Volgende week gaan we het laatste restje brandschade opruimen en de noordelijke houtwal bijwerken. En weer op paddenstoelentocht!
Zaterdag 17 oktober 2020
Zaterdag 17 oktober 2020: Er beweegt geen blaadje van een boom. Zeldzaam windstil vandaag. Grijs, droog en fris. Zaagspullen in de kruiwagen en naar de noordelijke houtwal. Op een boomstomp in de houtwal zit een Roodborst op me te wachten. Dat gebeurt vaak, vooral in de winter. Blijkbaar herkennen Roodborsten mensen met gereedschap en weten ze dat er voedsel te vinden is wanneer er in de tuin wordt gegraven, gezaagd of gerommeld. Soms volgt een Roodborst me meteen wanneer ik de poort open maak. Deze heeft me waarschijnlijk bij de container gezien en is me van daar gevolgd. Zou een Roodborst personen herkennen of alleen letten op gedrag? Iemand die gaat klussen doet anders dan iemand die de hond uitlaat, lijkt mij.
Noordelijke houtwal: Vandaag gaan een stuk of 10 dunne Zwarte elzen om. De door Wil geslepen kettingzaag snijdt door de stammen als door boter. In recordtijd liggen de bomen om, zijn de takken losgezaagd en op hoopjes gelegd. Klaar om weggesleept te worden. Op het eind loopt het toch weer mis. Op een onverwachte plek is ooit prikkeldraad aan een els vastgemaakt. De boom is er grotendeels omheen gegroeid, maar een stuk draad steekt uit en de zaagketting raakt het metaal. Heel even en d e zaag is meteen bot. Gelukkig gebeurt het nu pas. Wil slijpt de zaag opnieuw terwijl ik begin de takken weg te slepen.
Wandelaars:Het bijzondere weer trekt veel wandelaars. Een scootmobieldame met twee vrolijke kleine hondjes vertelt over de paddenstoelen die ze heeft gezien. Ze heeft mooie foto's gemaakt die ze in een 3D frame gaat plakken met wat blaadjes en takjes ervoor. Die gaan thuis aan de muur wanneer het schilderwerk klaar is. Een volgende vindt het een goed idee dat we vanaf het pad meer inkijk in de natuurtuin maken. Weer een ander denkt aan de reeën die nu misschien makkelijker in en uit de natuurtuin kunnen springen. Ze vertelt van een keer dat ze een grote loslopende hond dacht te zien, dat bij nader inzien een ree bleek te zijn.
Natuurtuin opener: De meeste takken gaan naar de houtwal bij het berkenbosje. Die is al een tijd niet aangevuld en grotendeels verteert door de paddenstoelen. Een paar flinke ladingen elzentakken er op en de afscheiding is hersteld. Dikkere stammen leggen we meteen op de noordelijke houtwal.
Ik kom onderzoeker Will tegen die een rondje buitenom de natuurtuin heeft gemaakt. Hij is blij met de Middelste bonte specht, maar vindt de “vangst” van de vogeltelronde vandaag wat mager. Op het eind van de ochtend ruimen Wil en ik drie stammen op die vanuit de houtwal naar binnen waren gevallen. Takken naar het Berkenbosje, stammen ter plekke op de houtwal. De noordkant van de natuurtuin is nu een stuk opener. Wandelaars hebben uitzicht op de graslandjes en vanuit de natuurtuin kijk je uit over het afgeplagde stuk aan de noordkant. Volgende week werken we alles nog een beetje bij met de heggenschaar. Daarna gaan we de brandschade bij de westelijke houtwal opruimen.
IJsvogel en paddenstoelen: Twee dames vertellen dat ze bij de Gulden Aa een IJsvogel hebben gezien. Onderzoeker Will en Voorzitter Kees gaan kijken of ze hem nog kunnen vinden. Dat lukt niet. Later maken Onderzoeker Will, ik en Wil nog een rondje door de tuin op zoek naar paddenstoelen. Er hangt nog steeds een vreemde windstille sfeer. Alleen het gepiep en getjilp van kleine vogels is te horen. De echt grote paddenstoelen vinden we niet. Misschien is het daar nog te droog voor. Wel kleinere soorten met de meest bizarre variaties. Witte klonters die op bloemkool lijken, groepen Zwavelkopjes, een Stinkzwam en een soort met onwaarschijnlijk dunne steeltjes die de hoed nauwelijks lijken te kunnen dragen. De Tonderzwam aan de wilgenstronk bij de poort is weer groter geworden. We vragen ons af hoe veel groter hij kan worden.
Zaterdag 10 oktober 2020
Zaterdag 10 oktober 2020: De regenwatersloot langs de noordkant staat grotendeels droog. Halverwege wordt het modderig en staat water. We kunnen er lopen en goed bij de elzen, wilgen en hazelaars die we vandaag snoeien. De accukettingzaag doet weer goed werk. Takjes, stammetjes en braamstruiken zijn geen partij. Er zit prikkeldraad rond een stam gewikkeld. Ik zie het niet maar hoor het wel en dan is het al te laat. De kettingzaag raakt de draad heel even. Voldoende om merkbaar minder goed te zagen.
Snoeiwerk: Het is fris en zonnig weer. Pas vanmiddag wordt regen verwacht en dat brengt veel wandelaars op de been. Het pad langs de natuurtuin wordt goed gebruikt. Een man informeert naar de brandschade bij de westelijke houtwal. Zijn hondje is als puppy uit Spanje gehaald en een jaar of drie oud. Het brandje van twee weken geleden was kwajongenswerk. Schade hebben we eigenlijk niet, behalve de tijd die we straks tijd kwijt zijn met opruimwerk. Het hondje knabbelt op een vers gezaagde wilgentak en we hebben het over wat we vroeger zelf aan vuurtjes hebben gestookt.
Verrassingen: Wat later onderbreekt een sportieve dame haar joggingrondje om te vertellen dat ze kort geleden twee reeën in de natuurtuin gezien heeft. Ze laat me het filmpje zien dat ze gemaakt heeft en rent weer verder. Je verwacht niets en ineens kom je een ree tegen. Het blijft altijd een mooie ervaring. Onderzoeker Will is de tuin weer aan het afstropen naar bijzonderheden. Hij telt vandaag vogels en wantsen. De vogeltrek is in volle gang en ook dat levert onverwachte waarnemingen op.
Bedoeling van de klus: Wil heeft de kettingzaag opnieuw geslepen en we gaan verder met het snoeiwerk. Over de hele lengte halen we alle overhangende takken weg. Het materiaal gebruiken we om de afscheiding te verstevigen. Met een scherpe kettingzaag schiet de klus beter op. De hele noordkant is nu gesnoeid. Als de regenwatersloot volgende week nog droog staat halen we een paar dunne boompjes weg. Wandelaars hebben vanaf het pad uitzicht over de lage graslandjes terwijl er toch een afscheiding blijft zodat de reeën zich veilig in de natuurtuin kunnen terugtrekken.
Herfst: Wij blazen de machines schoon en slijpen de kettingzaag nog een keer. Voorzitter Kees heeft een klein groepje wandelaars rondgeleid en besluit de wandeling met koffie en koek. Ik loop met Wil een inspectierondje. Er komt meer water in de poelen en overal zijn paddenstoelen te bewonderen. Een bruinbeige zwam is bedekt met amberkleurige druppeltjes vloeistof. De enige paddenstoel die ik kan vinden die dat doet is de Eikenweerschijnzwam. Volgens de boeken komt die alleen voor op oude eiken van 100 jaar. Hij groeit op een dode stam waarvan ik niet kan zien of het een eik geweest is of niet,
maar 100 jaar oud lijkt mij niet. Ik maak foto's en stuur ze op naar waarneming.nl. Afwachten wat ze er daar van vinden. Onderzoeker Will wijst ons op de lijsterbessen. Die zijn er niet meer. De struiken hingen een paar weken geleden vol oranjerode vruchten. Ze zijn helemaal leeg gegeten. Het is herfst.
Zaterdag 3 oktober 2020
Zaterdag 3 oktober 2020: Er staan een paar klusjes op het programma, maar het weer werkt niet mee. Een flink deel van de ochtend miezert het en we moeten regelmatig het werk onderbreken om te schuilen. Geen tijd verspillen. Met de bosmaaier maai ik een deel van zuidelijke poel. De helft van de poel blijft ongemaaid. Daar staat een dikke bos riet waar we het hele seizoen de bosrietzanger hebben gehoord. Waarschijnlijk heeft hij daar gebroed. Ook bij de grote poel laten we stukken riet langere tijd staan. We wisten dat overjarig riet een belangrijk leefgebied is voor moerasvogels en andere dieren. Meestal lees je dan over rietvelden van vele hectares groot. We hadden niet verwacht dat de plukjes riet in de natuurtuin al een verschil maken. Toch hebben we hier dwergmuizen aangetroffen en naast de Bosrietzanger heeft hier afgelopen zomer de Kleine karekiet gebroed.
Aangepaste planning: Terwijl de zwerfafvalgroep bij de container sterke verhalen uitwisselt loop ik met Wil buiten langs de noordkant van de natuurtuin. Er groeien veel takken over de sloot en we willen niet dat daar een soort bruggen ontstaan. We besluiten om de planning voor komende weken om te gooien. Bij de zuidelijke poel ligt nog een klein beetje maaisel. Wanneer dat weg is gaan we overhangende takken aan de noordkant snoeien. We hopen dat de sloot nog een paar weken droog blijft, zodat we makkelijk bij de takken kunnen. Wanneer de noordkant klaar is gaan we verder met de brandschade aan de westelijke houtwal. Daarna gaan we de bosrand bij het elzenbosje snoeien. Wanneer dat allemaal is gedaan kunnen we eind van het jaar starten met de sloop van de oude bijenstal en de bouw van het (veel kleinere) nieuwe insectenlab. Hopelijk treffen we goed werkweer.
Natte voeten: Vorige week verwachtte ik meer regen en stijgende waterstanden in de poelen. Nu merk ik te laat dat ik gelijk had. Een paar stappen op de verkeerde plek en mijn laarzen zinken tussen de planten weg. Een slok poelwater in mijn laarzen (niet de eerste keer). Ik spring naar de kant maar hou de rest van de ochtend natte voeten. Het ongemaaide deel wordt dus iets groter dan gepland. Er ligt genoeg maaisel om me de rest van de ochtend bezig te houden. Ook in de grote poel staat meer water en de noordelijke poel is zelfs half gevuld. Telkens weer valt op hoe snel deze kleine poel zich vult en net zo snel weer leeg loopt.
Laatste bloeiers: Wil ruimt het maaisel op langs de container. Tot voor kort bloeide daar veel Koninginnekruid zodat we dat nog even hebben laten staan. Vandaag gaat het weg. De bloeiende klimop is nu de belangrijkste nectarleverancier.
Bij zonnig weer zijn daar de meest uiteenlopende bloembezoekende insecten te vinden. Met het druilerige weer vandaag is zelfs daar niet veel te beleven. Net als bij de vogels. Onderzoeker Will had gehoopt vandaag veel trekvogels te zien. Dit weekeind is er een internationale trekvogel telling. Ook trekvogels houden niet van regen. Toch doet onderzoeker Will een paar mooie waarnemingen.
Zwerfafval: De zwerfafvalgroep laat zich niet afschrikken door de regen. Op volle sterkte trekt het gezelschap de wijk in en verzamelt een flinke buit. Op ons aanraden wordt de rommel niet aan de poort gelegd. Daar werd het tot nu toe na enkele dagen opgehaald. We hadden al eens gewaarschuwd dat ongevraagd vuil zou aantrekken en een paar weken geleden bleek er inderdaad een vuilniszak te zijn gedumpt.