Deze Week maart 2022
Zaterdag 26 maart 2022
Volop lenteweer. Bij sommige boomsoorten is nog geen spoor van een blaadje te bekennen. Hazelaar en Meidoorn lopen al ver uit en zijn gehuld in een groene waas. Een paar weken geleden keek je dwars door de bosjes heen. Nu sluiten langzaam maar zeker de gordijnen. Overal is de nestbouw in volle gang, dus de vogels kunnen wel wat privacy gebruiken.
Oeverzones kansen en risico’s
Het heeft al weken niet serieus geregend en er waait al dagen een droge wind. Veel plasjes zijn opgedroogd en het waterpeil in de oeverzones zakt snel. Daar liggen de meeste plakkaten kikkerdril van de Bruine kikker. De eitjes beginnen uit te komen. Net op tijd. Zonder het te weten nemen de kikkers een groot risico. Het warme water van de ondiepe oeverzones is ideaal voor een gezellige seksorgie en een snelle ontwikkeling van de eitjes. Maar als de ondiepe watertjes te snel droogvallen is het gedaan met de nakomelingen.
Risicospreiding
De kersverse kikkervisjes zijn niet meer dan kleine zwarte streepjes die passief tussen de drilresten liggen. Door het warme weer ontwikkelen ze zich razendsnel en zullen deze week rond gaan zwemmen. De meesten zullen op tijd open water bereiken. Aan de zonbeschenen noordkant van de grote poel is nu ook kikkerdril te zien. Iets later dan in de oeverzones waar het water eerder opwarmt. Zonder er bij na te denken doen de kikkers aan risicospreiding.
Poelenexpeditie
We gaan op poelenexpeditie. Materiaal gaat in kruiwagens en we marcheren naar de noordelijke poel. De kampeertafel wordt opgezet, stoelen erbij en onderzoeksmateriaal uitgestald. Onderzoeker Will gaat op zoek naar waterdieren. Ik heb de koffer met de watertestkit meegebracht. Ik heb al vaker tests in de natuurtuin gedaan. Ook hier in de noordelijke poel. Het beste lijkt me om elke poel een paar keer per jaar te bemonsteren.
Water is niet hetzelfde als water.
We kunnen met de watertestkit enkele stoffen meten om meer aan de weet te komen over wat voor water we in de poelen hebben. Natuurlijk oppervlaktewater is niet te vergelijken met kraanwater. De poelen in de natuurtuin worden gevuld met een mix van regenwater en grondwater. Het regenwater komt uit de lucht gevallen, maar waar komt het grondwater vandaan? Wat zit er in? Water dat lang ondergronds heeft gezeten heeft vaak een bijzondere samenstelling met opgeloste mineralen. Dat kan bijzondere plantengroei geven.
Beter inzicht in waterkwaliteit kan beter beheer opleveren.
Misschien zitten er (resten) meststoffen in? Veel of weinig ijzer? Hoeveel zuurstof en CO2 zijn in het water opgelost? Allemaal eigenschappen die je niet met het oog kunt zien, maar wel kunt meten met een relatief eenvoudig testkit. Daarmee krijgen we een beter idee van wat er gebeurt in de poelen en waarom. Wanneer we genoeg tests achter de rug hebben, willen we de gegevens een keer bespreken met het waterschap. Hopelijk kunnen we dit onderzoek gebruiken om ons beheer verder te ontwikkelen.
Interessante observaties
We zijn volop bezig met de onderzoeken wanneer oud-bestuurslid Agnes komt aangewandeld. Ze vertelt dat ze wilde bijen heeft zien vliegen bij het insectenlab. Vanmorgen heb ik de bezette gaten geteld en nog geen leven gezien. Maar dat was een paar uur geleden en met vroege ochtendtemperatuur. Agnes heeft foto’s gemaakt en stuurt ze door. Op foto 1 is duidelijk het vosrode achterlijf te zien van de Gehoornde metselbij (Osmia cornuta). Ook is te zien dat ze druk bezig is in een van de 8 mm gaten waar vorig jaar geen enkele metselbij in was geïnteresseerd. Op foto 2 piept een metselbij net naar buiten. Op foto 3 vliegt een metselbij weg, kijkt waarschijnlijk een (roof?)vlieg naar buiten en is een dichtgemetseld nestje te zien. Interessante observaties.
Zaterdag 19 maart 2022
Het is nog koud, maar het wordt een zonnige dag. Bij de poort grazen twee reeën. Nog in grauwgrijze wintervacht knabbelen alvast wat weg van het voorjaarsgroen. Ze blijven staan en verwachten blijkbaar dat ik voorbij fiets. Wanneer ik stop, verplaatsen ze zich een stukje richting het berkenbosje. Ik draag twee lange panlatten op mijn schouder en dat zal ze ook niet geruststellen. Voor ik bij het hangslot ben zijn ze helemaal verdwenen. Geluidloos als altijd.
Op meer plekken kikkerdril door beheer.
Op de houten brug staat weer een reiger. Gelijk heeft ie. Afgelopen dinsdag heb ik de eerste kikkerdril gevonden in de overloop van de grote poel. Ook tussen het riet van de poel zelf zaten kikkers. Bovendien was daar het geknor van padden te horen. Interessante hapjes voor een hongerige reiger. In de verbrede oeverzone van de zuidelijke poel vinden we vandaag nog meer kikkerdril. Dat is extra mooi omdat we deze verbreding speciaal voor dit doel hebben afgegraven. Het ondiepe water wordt door de voorjaarszon snel opgewarmd en de amfibieën weten dat te waarderen.
Plukken konijnenhaar
Tijdens mijn rondje over de paden kom ik weinig molshopen tegen. Op zeker vier plekken kom ik plukken konijnenhaar tegen. Nestelende konijnen bekleden hun kraamkamers ook met hun eigen haren. Waarom ze die dan overal laten slingeren zou ik niet weten. Onderzoeker Will vermoedt dat de konijnen onderling aan het knokken zijn geweest. Ook dat zou kunnen.
Leeggehaald konijnenhol
In het talud bij de strook knotwilgen ligt, vlak voor een hol, een flinke hoop konijnenhaar vermengd met droog gras. Het lijkt me de bekleding van een konijnenhol met jongen. En het ligt er bij alsof het uit het hol is getrokken. Wat verderop liggen nog meer plukken vacht. Het ziet er uit alsof hier een konijnenhol is leeggehaald. Het hol zelf is niet breed uitgegraven en zo’n kraamkamer ligt diep in de grond. Ik tip op een Bunzing of Steenmarter als dader. Die kunnen makkelijk in een konijnenhol en komen allebei in de natuurtuin voor.
Weer een Bruine rat
Later zie ik thuis op de wildcamera die verderop bij de ijsvogelwand stond, twee keer een Bruine rat voorbijkomen. Twee keer dezelfde denk ik (hoop ik eigenlijk). Op een video is te zien dat de rat makkelijk de wand op en af klautert en een vers gegraven hol inspecteert. Een ijsvogelnest is daar niet veilig lijkt me. Zou een bruine rat ook een konijnenhol durven plunderen?
Klussen bij de container
Er staan kleine klussen op het programma. In het materiaalhok komen de twee panlatten die ik heb meegebracht parallel aan het plafond te hangen. Alle schepnetjes kunnen nu netjes langs elkaar op de twee latten. Geen geslinger door het hok meer en de netjes kunnen na gebruik makkelijk drogen. De stalen kast verhuizen we naar de container zelf en de stoelen bewaren we voortaan in het materiaalhok. Door deze ruil zien beide ruimtes er een stuk overzichtelijker uit. De afvalstapel naast de container is weer een stukje gegroeid.
Wilde narcis weg
Na het koffiedrinken en wereldproblemen doornemen gaan we nog wat klussen langs het wandelpad. Bij de hazelaarstrook hangen wat vlierstruiken scheef. Ze worden gesnoeid en de takken worden gebruikt als extra afscheiding. Daarna lopen we nog eens rond. De wilde narcis die vorige week nog langs het wandelpad bloeide is verdwenen. De bladeren staan er nog, maar de bloeistengel was blijkbaar te opvallend om te laten staan. Hopelijk heeft iemand hem een paar dagen in een vaasje gehad en is hij niet meteen weggesmeten.
Bloeiende struiken, hommels en vlinders!
Veel takken hebben een groene waas gekregen. De struiken beginnen serieus bladeren te vormen. Sleedoorn en (vermoedelijk) Boswilg staan uitbundig in bloei. We zien verschillende dikke hommelkoninginnen speurend over de bodem. Op zoek naar een geschikt hol voor een nest. Opvallend vaak zien we vlinders. Dagpauwogen, citroenvlinder en gehakkelde aurelia. Echt veel meer dan in andere jaren om deze tijd. Het voorjaar moet nog goed op gang komen en de drama’s, de mooie dingen en de raadsels stapelen zich al op!
Zaterdag 12 maart 2022
De lente zet door. De temperatuur is al een paar keer in de dubbele cijfers gekomen en we hebben een week vol zonneschijn gehad. Dat heeft grote gevolgen, alleen moet je daar nu nog een beetje naar speuren. Oppervlakkig gezien is alles net zo kaal en bruin als vorige week. Toch piepen overal blaadjes uit takken, hangen de elzentoppen vol katjes, gaan bloemknoppen van de sleedoorns open en komt er leven in de graslandjes.
Vroegbloeiende struiken
De kerspruim (Prunus cerasifera) is al over het hoogtepunt van zijn bloei heen. Ik ben benieuwd of hij vruchten zal dragen. Hij bloeit altijd zo extreem vroeg dat er nauwelijks potentiële bestuivers door de koude lucht vliegen. De struik produceert duizenden witte bloemen, maar als er later in het jaar een of twee gele vruchten aan hangen is het veel. De plant komt oorspronkelijk uit de buurt van de Kaukasus. Sleedoorns (Prunus Spinosa) wonen al langer hier. Ze bloeien iets minder vroeg en hebben veel meer succes. (Klik hier voor meer over de geschiedenis van Prunussen)
Vroeg bloeiende planten
Ook laag bij de grond is verandering te zien. De eerste Kleine veldkers boeit. Onbenullige kleine probeersels, maar toch officieel bloeiende Kleine veldkers. Vlakbij, het eerste speenkruid. Ook nog niet in topconditie. De gele kroonblaadjes zien er nog onwennig en verfrommeld uit. Als het mooie weer aanhoudt zullen er straks hele plakkaten van de stralende gele bloemen staan.
Zeldzame narcis
In de strook voor de natuurtuin zie ik tussen de Bonte krokussen een kleine narcis staan. Duidelijk geen plantsoenplant. Die zijn veel forser. Verderop in de natuurtuin staat een groepje "plantsoennarcissen" dat op een of andere manier daar terecht is gekomen. Dit plantje is een stuk kleiner en herkennings-app Obsidentify denkt dat het een Wilde narcis is. Een "zeer zeldzaam" plantje dat hier volgens mij niet uit zichzelf terecht is gekomen. Ik meld de Wilde narcis bij Waarneming.nl en schrijf erbij dat het een verwilderd exemplaar is. Waarschijnlijk vanuit de woonwijk hierheen gereisd. Of misschien is het een bolletje dat tussen de anderen zat toen de gemeente een paar jaar geleden hier de krokussen en sneeuwklokjes heeft gezet?
Vroege vogels
Ik loop een stukje mee met Onderzoeker Will op zijn vogelronde. Ook hij merkt de veranderingen van het seizoen. Sijzen zijn verdwenen en andere vogels zijn terug. In een boomtop zien we twee Groenlingen. Op de grote poel dobbert het koppel Wilde eenden, spechten roffelen om hun territorium af te bakenen. Overal is rumoer van vogelsoorten die met het voorjaar bezig zijn. De reiger van vorige week heeft gezelschap gekregen. De twee reigers struinen de poelen en ondiepe plassen af, wetend dat elke moment de kikkers en padden komen.
Reigers en kikkers
Vandaag is het nationale kikkerdril telling. Bij ons blijft de teller op nul. In de natuurtuin komt het kikkerseizoen altijd een paar weken later op gang dan op andere plekken. De overloop van de grote poel is de plek waar dan de eerste bruine kikkers te vinden zijn. Nu is daar geen spoor van kikkerdril. De reigers laten zich niet ontmoedigen. Vol geconcentreerd sluipen ze door het lage water en vliegen chagrijnig krijsend op wanneer we weer eens te dicht bij komen.
Fazant
De fazant die we al de hele ochtend horen roepen laat zich wat later zien. Net zo parmantig als anders wandelt hij van dekking naar dekking. Raar om te zien dat hij zijn lange staart kwijt is. Zou hij op het nippertje ontsnapt zijn aan een fazantenliefhebber? Een vechtpartij gehad met een concurrerende haan, of is het de rui?
Skelet
Wat verderop is een konijn meer dan zijn staart kwijtgeraakt. Aan de rand van een sloot zijn botjes en schedel het enige dat overgebleven is. Ik weet niet hoeveel konijnen er in en rond de natuurtuin leven. Overal zijn graafsporen en holen. Konijnen maken verschillende holen en vooral in het voorjaar krabbelen ze veel stukjes grond open. Toch lijkt het er op dat er niet veel konijnen in de buurt zijn. Op de wildcamera komen ze alleen of met twee voor. Nooit grotere groepjes.
Klusjes
Rinus is klaar met de wilgenklus van het IVN. Met ons drieën verplaatsen we enkele meidoorns naar de buitenhaag aan de voorkant. De meidoorns hadden we over van de aanplant van de haag. We hielden ze in reserve voor het geval er zwakke plekken in de buitenhaag kwamen. Sommigen zijn klein gebleven, anderen tot twee meter hoog. Dat betekent flink wrikken en steken om ze los te krijgen. Het opnieuw planten is snel gebeurd. Hopelijk zijn we niet te laat geweest en slaan de struiken goed aan.
IJsvogel
We hebben tijd over en zwerven wat door de natuurtuin. Ik maak een foto van het graafwerk in de ijsvogelwand en zet die op de appgroep van de natuurtuin. Fotograaf Frank laat weten dat het mogelijk een ijsvogel is en dat hij binnenkort een keer komt kijken. Wat later meldt Loes dat ze inderdaad een ijsvogel in de natuurtuin heeft gezien. Boeiende ontwikkelingen! Misschien krijgen we weer nestelende ijsvogels?
Zaterdag 5 maart 2022
Het is weer zo’n ochtend op de grens van winter en voorjaar. De temperatuur is vannacht zeker 5 graden onder nul gezakt, dicht bij de grond wel meer. Het vriest nog steeds en op de grote poel ligt een laag ijs. De kleine noordelijke poel is ijsvrij en van de twee tijdelijke poelen in de zuidelijke strook, is er een bevroren, de andere niet. Het is elke keer weer een verrassing welke watertjes bevriezen en welke niet.
Reiger met ochtendhumeur
Op de houten brug staat een Blauwe reiger. Hij heeft een zware, koude nacht gehad en zo te zien een flink ochtendhumeur. Het verbaasd me hoe dichtbij ik kan komen. Hij heeft gewoon geen zin om weg te vliegen. Ik loop terug naar de container, pak de camera en loop opnieuw naar de brug. Goed gegokt, hij staat er nog steeds en heeft nog steeds geen zin in de dag. Ik maak een paar foto’s, val hem niet langer lastig en ga molshopen op de paden plat maken.
Reparatie snel klaar
Onderzoeker Will is vandaag naar een bijeenkomst van het Wantsengenootschap en Rinus is met een voorwandeling van het IVN bezig. De reparatie aan het materiaalhok is snel klaar. Het blijft bij het vervangen van twee planken. Ook de balkjes van de constructie zijn rot, maar we hebben geluk en de planken blijven vast zitten. Het past niet helemaal en er blijven kieren open tussen de planken. Dat komt goed uit. Tocht zorgt ervoor dat het hout snel droogt wanneer het is natgeregend.
Reiger warmt zich op
Kleinkind Zoë komt vandaag een handje helpen. We gaan eerst waterscheppen bij de grote poel. We zijn de eerste waterscheppers van het jaar. Het water is nog koud en deze ochtend ligt er ijs. Onderweg naar de poel komen we de Blauwe reiger weer tegen. Hij heeft de houten brug verlaten en staat zich op te warmen in de ochtendzon bij het insectenlab. Ook nu heeft hij geen zin om op te vliegen wanneer we in de buurt komen. We kijken wat, maken foto’s en lopen verder.
Verrassend veel waterbeestjes
We steken de netjes door het ijs en wroeten tussen de waterplanten. Grote beesten vangen we niet. Des te meer kleine. Bootsmannetjes, waterpissebedden, muggenlarven, watervlooien, haftlarven en een paar poelslakken en posthoornslakken. Verrassend veel kokerjuffers en kleine zoetwatermosseltjes. Best een hoop waterleven zo vroeg in het seizoen. Vooral de kokerjuffers zijn een goed teken omdat deze larven hoge eisen stellen aan de waterkwaliteit.
Nog geen kikkers, maar wel graafwerk in de ijsvogelwand.
Na het waterscheppen lopen we nog wat rond en bekijken de vorstgrens in de tuin. Waar nog schaduw is, ligt ijs op het water en is het gras wit bevroren. In de zon voelen we de lente al. Wanneer we het insectenlab gaan bekijken heeft de Blauwe reiger er genoeg van. Hij vliegt weg en laat luid krijsend weten dat hij ontevreden is. In de overloop van de grote poel zijn nog geen kikkers te zien. Elk voorjaar is dit de plek waar de bruine kikkers zich het eerst verzamelen. Ik denk dat de nachten nog te koud zijn. We bekijken de ijsvogelwand en warempel is daar gegraven! We weten alleen niet of dat door een ijsvogel of een ander beest is geweest.
Klusje afmaken
Later maken we het klusje bij het materiaalhok af. Op enkele centimeters van de houten muur stapelen we een muurtje van betonklinkers. De nieuwe planken zijn wit geschilderd en dat ziet er lelijk uit. Het muurtje maskeert dit wat. Zoë sjouwt flink mee en het muurtje is snel af. Wil heeft nog wat wortels van de Klimop gehaald en die stoppen we in de grond bij het muurtje. Als de reeën er niet teveel van snoepen gaat de klimop de lelijke muur begroeien en ziet het er straks mooier uit dan het ooit geweest is.
Tinekes bankje
We zijn klaar en zitten een tijdje op Tinekes bankje in de zon. Eerder hebben we de Groene specht horen lachen. Nu horen we de roffel van de Grote bonte specht. De kraaien bouwen aan hun nest en in het riet zit ergens een Waterhoen of een Meerkoet. Regelmatig horen we geluidjes, maar hij laat zich niet zien. Meerkoeten zijn niet zo schuw, dus ik denk dat er een Waterhoen tussen de rietstengels verborgen zit. Ineens vliegt een roofvogel over. Eerst denken we een Buizerd te horen, maar wanneer we hem zien blijkt hij een stuk kleiner en vliegt laag en snel in een rechte lijn verder. Te snel om goed te bekijken. Ik denk aan een havik. Die hebben we vaker gezien. Wie weet wat er dit jaar allemaal nog volgt.