Weekverslag van Stan, september 2023
Zaterdag 30 september 2023
Alweer een frisse ochtend. Lekker om wat uurtjes buiten te klussen. Afgelopen week heb ik een “uitvinding” van vorig jaar weer eens uitgeprobeerd. De motorkruiwagen en de hooikruiwagen zijn aangepast zodat ze aan elkaar gekoppeld kunnen worden. De afvoer van maaisel gaat daardoor veel sneller zonder dat we moe worden, vooral als het maaisel nat en zwaar is. Bij de test vorig jaar, kieperde de hele zaak bij de eerste bocht om. Daarna hebben we de uitvinding even niet gebruikt. Dit voorjaar was het maaisel zo droog en licht dat een motor niet eens nodig was. Afgelopen dinsdag lukten zes ritjes allemaal goed en in korte tijd was het zware maaisel dat naast de poel lag opgeruimd. Oefening baart kunst, ook bij het besturen van een motorhooiwagen.
Maaisel in korte tijd opgeruimd
Vandaag ruimen we de rest van het maaisel aan de voorkant op. Stagiaire Max, Onderzoeker Will en Rinus pakken harken, rieken en handkruiwagens. Ieder begint op een andere plek het maaisel op te ruimen. Ik stapel nog twee ladingen op de motorhooiwagen en na een uurtje is de hele voorkant vanaf de stenen muur tot aan het berkenbosje opgeruimd. Hoe de rest van de maaibeurt verloopt hangt af van de waterstanden op de lage graslandjes is. Dinsdagmiddag maai ik in ieder geval de strook bij de knotwilgen. Daarna zien we weer verder. Nu kunnen we aan de koffie en wafels.
Bodemdierendagen
Het zijn bodemdierendagen. Een mooi excuus om in rommel te wroeten. Wil en Max halen een bak maaisel van de houtstapel in het berkenbosje. Ik scharrel rot hout en wat grond van de bodem in het elzenbosje bij elkaar. We zetten de campingtafel op een zonnige plek en duiken een nieuwe wereld in. Plantenresten, brokken grond en verrotte stukken boomstam worden uit elkaar gepulkt en bestudeerd. Telkens ontdekken we nieuwe dieren. Langzame slakken, snelle spinnen, pieren en kevers. Hun verborgen wereldje wordt ruw verstoord en in het felle licht gezet. Bodemdieren zullen geen voorstander van Bodemdierendagen zijn. Schrale troost voor ze: na het onderzoekje wordt iedereen vrijgelaten op dezelfde plek waar ze vandaan komen.
Kriebelaars identificeren
Voor het tijdelijk bewaren en bekijken van waterbeestjes hebben we allerlei materiaal. Maar ik merk dat we voor de beweeglijke landdiertjes wat hulpstukken tekort komen. Vooral een goed vangapparaat zou handig zijn en we hebben meer petrischaaltjes nodig. Die laatste zijn handig om de beestjes tijdelijk te fixeren voor het fotowerk. Nu is het een hele toer om ze herkenbaar te fotograferen. Bij een soort duizendpoot lukt het me. Een roodachtig dier met een mooie franjestaart. Er blijken tientallen verschillende soorten van te bestaan. Net als bij de pissebedden. Ik vang een Kelderpissebed en een Mospissebed, tenminste: dat zegt Herkenningsapp Obsidentify. Verder veel spinnetjes en langwerpige kruipende kriebelbeesten waar ik geen betrouwbare foto van kan maken. Met tegenzin houden we tegen twaalf uur op.
Myxomyceten
Bij een laatste rondje door de natuurtuin vinden we een paar slijmzwammen (*) (Myxomyceten). Een interessante levensvorm die lijkt op een paddenstoel (vandaar de naam), maar eigenlijk een eigen groep vormt naast groepen als schimmels, dieren en planten. Hier veel leuke weetjes over slijmzwammen en veel andere kriebelbeestjes. We zijn gewend om allerlei dingen te onderzoeken en verder te kijken dan onze neus lang is. Maar we zijn vandaag verrast door de verborgen wereld direct onder onze voeten. We besluiten volgende week het onderzoek voort te zetten.
(*)Zojuist bericht gekregen dat de slijmzwam op de foto Heksenboter (Fuligo septica) is.
Zaterdag 23 september 2023
Droog en er waait een frisse wind. Maar er is een hoop regen gevallen. De waterstanden van nu hebben we normaal pas aan het eind van de winter. De houten brug ligt op het water en de lage graslandjes staan blank. De bospoel heeft zich weer uitgebreid door het wilgenbosje. Afgelopen woensdag heb ik het stuk aan de voorkant gemaaid tot tegen de poel. Het maaisel dat toen op de oever lag, drijft nu in het water.
Hooien
Ik trek met een hooihark gras en riet uit het water. Water is zwaar en de eerste meters vallen niet mee. Wanneer dat achter de rug is, gaat alles vlotter. Onderzoeker Will, Wil, Rinus en stagiaires Qvinny en Max beginnen allemaal op een andere plek te harken en gaandeweg werken we naar elkaar toe. Het is een cliché, maar waar: vele handen maken licht werk. Halverwege de ochtend ligt alle maaisel van het voorste stuk natuurtuin op hoopjes en dijkjes. Hopelijk droogt het de komende dagen wat op. Volgende week kruien we alles buiten de poort. Het blijft een grote vraag hoe de rest van de maaicampagne gaat verlopen. Komende twee weken kunnen we nog vooruit op de hogere delen. Als er telkens opnieuw water bij komt, drogen de lage veldjes niet op. Zolang daar water staat kunnen we daar niet maaien.
Wateronderzoek in de zuidelijke poel
Na het hooiwerk drinken we wat koffie en trakteert Qvinny op zelfgebakken koekjes. Wanneer alles op is gaan we naar de zuidelijke poel. We willen weten welke waterbeesten er nog te vangen zijn en de chemische eigenschappen van het water testen. Dat laatste lukt niet erg. Bij de tweede meting beginnen we te twijfelen aan de testvloeistoffen. Er gaat wel erg veel testvloeistof in het watermonster en er komt maar geen verkleuring. We stoppen en ik kijk de testkit deze week thuis na. Onderzoeker Will is intussen druk bezig met het fotograferen van de gevangen kevers. Het zijn niet veel verschillende soorten. Het is al laat in het seizoen dus we hadden ook niet veel verwacht. Toch goed om jaarrond de poelen te blijven bemonsteren. Zo houden we een scherp beeld van hoe ze zich ontwikkelen.
Verlaten nest
Intussen komen vader, moeder en twee kinderen binnengewandeld. Ze zijn benieuwd wat we aan het doen zijn en kijken mee naar onze vangsten. Een van de dochters merkt op dat de waterroofkevers veel op kleine schildpadden lijken. Een goede observatie. Wil en Max ontdekken in een vogelkastje een verlaten nest. Waarschijnlijk van Pimpelmezen. We verbazen ons over het enorme aantal eitjes in het nest. Waarom het nest verlaten is weten we niet. Er kan van alles zijn gebeurd met de ouders. We hebben een zwart-witte kat als vaste bezoeker die graag in het insectenlab zit. Dat zou de oorzaak kunnen zijn. Maar in de natuur zijn overal gevaren. Wilde dieren worden meestal niet oud.
Bijzonder gewone dingen
De stagiaires gaan naar huis. Rinus heeft ontdekt dat buren en set tuinmeubels gratis weggeven. Hij besluit er een aantal in zijn auto te proppen. Ik loop met Will en Wil een laatste rondje. We komen een groepje Zuringwantsen tegen, uiteraard op een zuringblad. Het zijn heel algemene dieren en ze vallen door hun bruinbeige kleur nauwelijks op. Toch zijn ze de moeite waard om goed te bekijken. Dan valt op dat “heel algemeen” best “heel apart” is. Komende week wordt zonnig, maar de zomer is voorbij. Nauwelijks planten die bloeien, behalve natuurlijk de Klimop. Die begint net. De bloemen van de Klimop zijn de laatste grote nectarbron van het jaar. Vooral bij zonnig weer is de Klimop een goede plek om te zien wat er nog leeft in insectenland. We zullen er de komende weken regelmatig een kijkje nemen. Wanneer we rond zijn gelopen heeft Rinus zijn nieuwe tuinmeubels ingeladen en kunnen we afsluiten.
Zaterdag 16 september 2023
Een slak heeft uiteraard nooit haast en ik wacht beleefd totdat ik bij het slot kan. Intussen kan ik mijn mobiel pakken, foto maken, herkenningsapp Obsidentify laten kijken: 100% een Segrijnslak. Even later kan de poort open. Ik loop meteen naar de achterkant (westkant) van de natuurtuin. Er hangt nog meer nevel boven de graslandjes dan vorige week. De zon maakt daar dankbaar gebruik van en trakteert op een fenomenale lichtshow. De meeste mensen krijgen niets mee van dit herfstige natuurverschijnsel. Je moet ook precies op de goed plek staan. Met de rug naar de zon valt het nauwelijks op, maar andersom ziet de wereld er sprookjesachtig uit. Na een uurtje is het voorbij.
Stagiaires aan het hooien
We zijn de nazomer-maaibeurt aan het voorbereiden. Ik heb met de bosmaaier kleine stukjes gemaaid waar een messenbalkmaaier lastig bij kan. Hoekjes rondom de container en het insectenlab, onder struiken met stekelige takken en de steile zuidkant van de heuvel. Met stagiaires Max, Anouk en Qvinny trekken we naar de heuvel. Daar ligt het meeste maaisel. In korte tijd is alles opgeruimd en ligt het op de houtstapel in het elzenbosje. Daarna werken we aan de voorkant. Daar is niet veel werk en het maaisel ligt snel op de houtstapel in het berkenbosje.
Groene biomassa
De kop van de maaibeurt is eraf. Hoe hij verder verloopt, is lastig te voorspellen. Deze tijd van het jaar hebben we zelden zo’n hoge waterstand gehad. Op alle lage landjes staat water. Niet goed voor de maaimachines. We zullen eerst de hoge en droge stukken moeten doen. Hopelijk vallen de lage graslandjes in de tussentijd droog. Anders is dat minder gunstig voor de soortenrijke graslandflora. Maar goed, het is zoals het is. En wie weet wordt oktober droog en zonnig, groeit het gras nog wat door en halen we juist extra veel groene biomassa op.
Plannen maken
Pauze. Voor vandaag zit het klussen erop. Ik wissel telefoonnummers uit met de stagiaires en voeg ze toe aan de groepsapp van de natuurtuin. Onderzoeker Will heeft materiaal om nachtvlinders te bestuderen. We denken erover om binnenkort een avond te gaan vlinderen. Concreet spreken we nog niets af. Het hangt ervan af wat het weer doet, wanneer iedereen tijd heeft en welke locatie het best is. Ik wil het liefst niet ‘s avonds de rust in de natuurtuin verstoren. Onderzoeker Will merkt op dat we moeten oppassen dat de straatverlichting niet te veel verstoring geeft. Dus ook weer niet te dicht bij de wijk. We zoeken het nog uit.
Rondje natuurtuin
We lopen een ronde door de natuurtuin. Het aantal insecten valt ons tegen. Gras en struiken zijn nog vochtig en koud. We komen een wants tegen waar Herkenningsapp Obsidentify geen raad mee weet. In ieder geval een schildwants, maar welke is me nog niet bekend. Na verloop van tijd ontdekken we libellen. Vaak te ver weg om op naam te brengen. Wanneer het me lukt een foto te maken is hij niet duidelijk genoeg voor Obsidentify. Het moet ook niet te gemakkelijk worden. Wanneer foto en identificatie wel lukken, dan is dat extra leuk. Zelf gebruiken we Herkenningsapp Obsidentify vaak. Maar zoals je leest, weet die ook niet alles. Het is te laat geworden om nog iets te gaan doen. We besluiten om volgende week de ochtend op te delen tussen hooien en wateronderzoek. Voor vandaag sluiten we af.
Zaterdag 9 september 2023
Een belachelijk hete septemberweek heeft de vochtige bodem en de poelen opgewarmd. De wolkeloze nacht heeft de lucht juist afgekoeld. Het voelt fris aan. Warme bodem en koude lucht betekent nevel. Wanneer de zon opkomt zorgt dit voor een paar sprookjesachtige ochtenduren. Het is volop nazomer en ook vandaag wordt een hete dag. Maar de nevelslierten laten zien dat er een ander seizoen op komst is. Langslapers missen vandaag weer veel moois.
Geheimzinnige metselaars
Ik tel de bezette gaten in het insectenlab. We zitten laat in het seizoen en net als vorige jaren zijn ineens een hoop 2 mm gaten bezet. Het hele seizoen gebeurt er niets en nu wordt een of andere kleine metselbij actief. Bij de grotere gaten hebben we een aantal soorten “betrapt”. Rosse metselbij en Gehoornde metselbij houden van 5 mm en 6 mm gaten. De 3 mm en 4 mm zijn geliefd bij de Tronkenbij en Ranonkelbij. Daarnaast hebben we een aantal metselwespen gezien waar we geen naam van hebben gevonden. Maar het kleine beestje dat zo laat in de zomer nog nesten bouwt hebben we nog niet op de camera gekregen.
Hoog in de bomen
Als voorbereiding op de nazomer-maaibeurt heb ik deze week met de bosmaaier een paar randen gemaaid. Rond de container, het insectenlab, langs de buitenhaag en rond vrijstaande stammen. Dat is handig, want zo hoeven we straks met de brede messenbalkmaaier minder te manoeuvreren. Ik loop weer een stukje mee met de vogelronde van Onderzoeker Will. Een Grote bonte specht komt aanvliegen en landt in de top van een dode boom. Daar blijft hij in het zonnetje zitten en schikt zijn veren. Aan de andere kant van de natuurtuin ontdekken we een eekhoorn die ook al hoog in een boom rondscharrelt. Wat hij daar aan het doen is, wordt niet duidelijk, maar na wat proberen krijg ik de eekhoorn toch op de foto.
Waterleven
Onderzoeker Will, Wil en ik beginnen met het onderzoek van vandaag. We gaan het waterleven bekijken in de noordelijke poel. We zijn net bezig wanneer stagiaires Qvinny en Anoek komen. Ze hebben zich goed voorbereid op het warme weer, maar niet op de muggen. De insectenspray gaat van hand tot hand, maar veel helpt het niet. Zouden muggen aan de DEET spray gewend raken? We vangen niet veel grote insecten. Twee Waterschorpioenen en twee torren. Verder wel heel veel kleine diertjes. Van Watervlooien tot larfjes die net uit het ei zijn gekomen. Bij eerdere tests vingen we veel meer grotere insecten. Het is september, dus laat in het seizoen. Ook hebben we dit seizoen veel broedende watervogels gehad die de nodige waterbeestjes hebben opgegeten. We hebben geen goede verklaring en kunnen nu alleen maar raden. We zullen de poelen vaker moeten testen om meer aan de weet te komen.
Stagiares
Qvinny en Anoek moeten naar een voetbalwedstrijd en verlaten vroegtijdig het strijdperk. De muggen zullen het nu met de achterblijvers moeten doen. Wat later komt Max aangelopen die ook bij ons stage wil lopen. Ik leg kort uit wat we in de natuurtuin doen en wat hij kan verwachten. We lopen een eerste kennismakingsrondje door de natuurtuin en bekijken de vangsten van de onderzoekers bij de noordelijke poel. Max heeft er zin in en komt volgende week al helpen. Zo hebben we nu drie maatschappelijke stagiaires, gezellig! We ruimen de spullen van het wateronderzoek op, lopen een laatste rondje en sluiten tevreden af.
Zaterdag 2 september 2023
Vannacht heeft het weer flink geregend. De waterstanden zijn hoog voor de tijd van het jaar. De grote poel staat tot tegen de houten brug. De noordelijke poel is overgelopen en de lage veldjes staan blank. Het valt niet zo op omdat het hoge gras veel verbergt. Maar wanneer ik een plant van dichtbij wil bekijken moet ik uitkijken dat er geen water in mijn laarzen loopt. In de zuidelijke strook en het wilgenbosje hetzelfde verhaal. Overal water en nattigheid. Was dat elk jaar maar zo, dan konden we ons beheer daarop aanpassen. Nu moeten we elk jaar afwachten wat het wordt. Kletsnat of gortdroog, alles kan.
Klussen
Rinus knipt aan de voorkant weer een stuk brandnetels weg. Ik probeer het wilgenbosje in te komen. De bospoel is vol en ook hier overal plassen water. Soms zichtbaar, soms pas merkbaar wanneer je erin stapt. Het bosje is een echte mini-jungle geworden. Alleen het geluid van brulapen en papegaaien ontbreekt nog. Er zijn geen Canadese kornoeljes te vinden. Langs het pad waren ze opnieuw uitgelopen. Wil heeft de zichtbare takken weggeknipt en het lijkt erop dat we weer een tijdje van de Canadese kornoelje af zijn. Ik controleer met Wil de graspaden. Hier en daar ligt maaisel en riet op het pad dat aan de zijkant is weggeknipt. We harken een kruiwagen vol rommel op en dumpen het op de houtstapel in het berkenbosje.
Stagiaires
Wanneer we aan de koffie gaan komt Qvinny aangelopen. Ze heeft een nichtje meegenomen en de dames vragen of ze hun maatschappelijke stage in de natuurtuin kunnen doen. Een super idee. We spreken meteen af om volgende week de papieren te regelen en alles eens door te spreken.
Nazomer maaibeurt komt er aan
Komende weken houden we het weer goed in de gaten. Het is tijd voor de nazomer maaibeurt. Maar we willen niet te vroeg maaien. Als we na het maaien een lange nazomer krijgen, groeit alles opnieuw uit. De gemaaide stukken moeten het nieuwe voorjaar zo kaal mogelijk beginnen. Dan is er de meeste kans dat nieuwe planten een plek kunnen veroveren. De nieuwe maaimachine is gerepareerd en weer terug in de container. We zijn startklaar, maar moeten nog een paar weken wachten.