Weekbericht van Stan, oktober 2023
Zaterdag 28 oktober 2023
Vandaag wordt er niet gewerkt in de natuurtuin. Het waterschap organiseert een rondleiding door het noordelijke deel van De Bundertjes. Daar zijn allerlei natuurherstelprojecten uitgevoerd en we zijn nieuwsgierig geworden. Ik meet een paar dingen op aan de deur van het materiaalhok. De deur zelf hebben we deze zomer opgeknapt en nu is de deurpost aan de beurt. Na een praatje met onze vaste bezoeker loop ik nog een korte ronde door de natuurtuin. Deze maand maakt een goede kans om een bijna honderdjarig regenrecord te breken. Dat is te merken. We hebben waterstanden die we normaal aan het eind van de winter hebben. Aan de ene kant is dat mooi. Het is hier een oud beekdal en moeras, dus die nattigheid is goed op zijn plek.
Maaibeurt valt in het water
Jammer dat we te laat zijn begonnen met onze nazomer maaibeurt. Door de warme nazomers van de laatste jaren hebben we deze maaibeurt langzaam maar zeker naar achteren verschoven, van eind augustus naar begin oktober. Dat heeft ons deze keer de das omgedaan. De lage veldjes staan nog steeds onder water, net als een deel van de graspaden. Ik denk dat we ze dit jaar niet meer kunnen maaien. Dat betekent dat we een tijdelijke verruiging krijgen. Een beperkt aantal sterke groeiers, meestal grassen en grasachtigen, zal het beeld bepalen en veel kleine soorten onderdrukken. Omdat we doorgaan met de twee maaibeurten zal die verruiging wel weer afnemen. Niet alles lukt in het groenbeheer en soms ga je ook een stukje achteruit.
Beste plukplaats voor paddenstoelen: de supermarkt
Door alle nattigheid hang ik de wildcamera eens niet langs de bospoel, maar op een hoger deel van de natuurtuin. Ik denk dat daar meer kans is om nu dieren te spotten. In het berkenbosje vond ik een mooi plekje vlak bij een groepje grote paddenstoelen. Herkenningsapp Obsidentify zegt dat het Groene knolamanieten (Amanita phalloides) zijn. Op internet is niet veel informatie te vinden over deze paddenstoel, behalve dat hij heel giftig is. Voor een dodelijk effect zijn wel een paar flinke happen nodig. Maar dan is het effect ook niet mals. Onherstelbare lever- en nierschade en een kans van een op drie om het niet te overleven (een op twee bij kinderen). Het vaakst komt vergiftiging voor bij mensen die in het wild paddenstoelen plukken om op te eten. Vandaar dat ze er flink wat van binnenkrijgen. De Knolamanieten zijn dan aangezien voor eetbare soorten. Weer een reden om geen wilde paddenstoelen te plukken. Dat moet je sowieso niet doen. Veel zelfverklaarde natuurexperts beschadigen bij het plukken de biotopen waar paddenstoelen leven. De beste en veiligste paddenstoelen zijn te plukken in de supermarkt. Op een omgeknakte wilg groeit een groepje lichtbruine paddenstoelen, bedekt met donkerbruine stippen. Ze zien er knap uit. Obsidentify herkent meteen de Schubbige bundelzwam (Pholiota squarrosa). Een paddenstoelensoort die houdt van zieke en beschadigde loofbomen. De zwam verteert houtvezels en gebruikt die als voedsel. Hiermee levert hij een bijdrage aan het opruimen van verzwakte bomen en maakt de weg vrij voor organismen die het rotte hout als woonplek gebruiken.
Moerasgebied vol dieren
Bij de rioolwaterzuivering ontmoet ik Rinus en Onderzoeker Will. Samen met nog zo’n vijftig mensen wandelen we onder leiding van een IVN gids door het landschap. We krijgen een goed beeld van het landschap en de verschillende beekjes die daar samenkomen. Het is te merken dat we door een overstromingsvlakte wandelen. De regen heeft de oevers behoorlijk modderig gemaakt. Links en rechts is dichte begroeiing van struiken en bomen. Veel brandnetels, zuring en andere forse groeiers die houden van veel meststoffen. Niet raar voor een oud beekdal wat al eeuwen de afvoergoot van Helmond en omliggende landbouwgebieden is. Een dichtbegroeid en ondoordringbaar gebied, ideaal terrein voor allerlei vogels. Ik zie veel schelpjes op de oever liggen. Obsidentify kijkt en zegt dat ik een Aziatische korfmossel in mijn handen heb. Een exoot uit Zuidoost Rusland die sinds 1988 in Nederland is te vinden. Blijkbaar voelt hij zich hier goed thuis, want het aantal opengebroken mosselschelpjes valt echt op. Wikipedia noemt vooral Scholeksters als liefhebbers van dit schelpdier. De website vertelt dat Scholeksters van lage waterstanden profiteren, omdat de mossels dan boven water komen. Inderdaad viel ons al op dat de waterstand in de Bakelse en Gulden Aa aan de lage kant is. De puzzelstukjes passen mooi in elkaar. Tegen het eind van de wandeling zwieren drie Buizerds boven onze hoofden en verzorgen een passende afsluiting van ons bezoek aan dit faunarijke gebied. Na de interessante rondleiding kletsen we nog wat na en fietsen maar weer eens naar huis.
Zaterdag 21 oktober 2023
Vandaag valt het weer mee. Een beetje guur begin met buitjes, maar later toch ook een zonnetje. Gisteren heeft het de hele dag geregend, van de vroege ochtend tot in de avond en dat is te merken. De wildcamera zit aan een paaltje op de oever van de bospoel. Dat is de beste plek in de natuurtuin om veel dieren te spotten. Ze komen er drinken, voedsel zoeken, baden en de wilde begroeiing geeft dekking. Ik schrik, de bovenkant van de camera steekt nog net boven het water uit. Ik vrees fatale schade, maar de waterdichte afsluiting blijkt van uitstekende kwaliteit. De camera werkt gewoon nog en er lijkt geen schade te zijn. Daar kom ik goed mee weg!
Water op de velden
Niet alleen de bospoel staat onverwacht vol water. Het maaisel in de zuidelijke strook is gelukkig al op hogere delen geharkt. De diepe waren al nattig, maar staan nu half vol water. Dat geldt ook voor de lage graslandjes. Die moeten we nog maaien. Vorige week waren ze al te nat en nu is het helemaal te doen voor een maaimachine. Ik schat dat het zeker twee weken gaat duren voordat we hier kunnen maaien. En dan moet het mooi droog weer blijven.
Zuidelijke strook winterklaar
We zijn met ons vieren vandaag. Onderzoeker Will, Rinus, ik en stagiaire Max. We verspillen geen tijd en kruien het maaisel naar buiten. Ik breng twee ladingen weg met de motorhooiwagen. Manoeuvreren gaat moeizaam. Het maaisel is zwaar, de wagen moet een paar scherpe bochten maken en de paden zijn door de vele regen glibberig geworden. De laatste resten maaisel rijden we met handkruiwagens naar buiten. Na een dik uur werken is ook de zuidelijke strook winterklaar.
Herfst
Verder is er niets te doen en na een korte pauze lopen we een ronde door de natuurtuin. Wolken en buitjes zijn verdwenen en de zon schijnt. Toch merk je dat het herfst is geworden. Veel paddenstoelen, vrijwel allemaal soorten die op ziek en dood hout groeien. Je ziet hoe belangrijk het is om naast gezonde bomen ook veel dood hout in een bos te hebben. Rottend hout is een universum op zich, waar talloze levensvormen hun voordeel mee doen. Bijvoorbeeld de schimmels die nu al die mooie paddenstoelen maken.
Maaibeurt op pauze
Verderop tussen de veldjes wordt nog eens duidelijk dat we een pauze moeten inlassen in ons maaiwerk. De grote poel staat tot tegen de houten brug en de noordelijke poel heeft zich uitgebreid over het hele noordelijke veldje. Alle lage veldjes staan blank. Zonder laarzen is het graspad niet te belopen. Toevallig is er volgende week verderop in De Bundertjes nog een andere activiteit. Het waterschap organiseert een wandeling door “Het Gulden Land”. Een natuurproject waarbij flink wat verbouwd is aan het landschap. Daar kunnen we eens rondkijken hoe daar het natuurherstel is aangepakt. Wie weet, doen we aan paar ideeën op die we in de natuurtuin kunnen gebruiken. De gedwongen maaipauze volgende week, komt dus goed uit.
Zaterdag 14 oktober 2023
Afgelopen dinsdag is de zuidelijke strook gemaaid. De lage stukjes waren bijna droog op een plasje na, dus dat kwam goed uit. Maar ja, intussen heeft het flink geregend en nu drijft een deel van het maaisel in het water. Straks dus alles naar de kant hengelen. Eerst rij ik de motorhooiwagen naar het driehoekje bij de houten brug. Ik wil in ieder geval het maaisel dat daar nog ligt vandaag buiten de poort rijden. Dat levert afkeurend gebrom op van Onderzoeker Will. Hij ziet de hooiwagen staan tijdens zijn vogeltelronde en het motorgeluid is verstoord volgens hem de vogels, vooral de speciale.
Maaisel en een salamander
Rinus en alle drie de stagiaires, Max, Anouk en Qvinny gaan aan de slag in de zuidelijke strook. Ik rij het maaisel op het driehoekje in twee vrachtjes weg. Het maaisel is zwaar van het regenwater en de hooiwagen laat zich lastig sturen op het modderige pad. Gelukkig gebeuren er geen ongelukken en nu is ook dit stukje winterklaar. Daarna help ik de rest in de zuidelijke strook. Het drijvende maaisel harken we op hogere stukken. Intussen worden er ook een paar kruiwagens weggereden. Er is plek genoeg buiten de poort want de groenaannemer heeft de stapel die er lag al opgeruimd. Max ontdekt een salamander in de buurt van de stenen muur. Het blijkt een Kleine watersalamander die waarschijnlijk op zoek is naar een overwinteringsplek ergens tussen de veilige stenen. Volgens mij eet hij vooral insecten die tussen het gras leven. Nu de temperaturen echt dalen valt er voor hem weinig te eten. Dan kun je net zo goed een slaapplaats gaan zoeken natuurlijk.
Kikkers en padden
Onder het vochtige maaisel en zwemmend in de ondergelopen lage stukjes zie ik veel kikkers en padden. Het zijn kleintjes, misschien dit jaar of vorig jaar uit het water gekomen. Doordat we het hooiwerk met de hand doen krijgen ze genoeg tijd om te vluchten. De ruigtes en bosjes langs de zuidelijke strook bieden genoeg alternatieve schuilplekken. We houden een kleine koffiepauze en harken daarna nog een beetje maaisel bij elkaar. Alles ligt veilig op de drogere stukken. Een deel is naar buiten gebracht. Volgende week kunnen we op ons gemak de rest doen. Het is afwachten of de lage noordelijke veldjes komende week gemaaid kunnen worden. Ze zijn nog natter geworden en misschien komt er meer regen. Afwachten maar weer.
Obsidentify
Ik loop met stagiaire Max een rondje om bloeiende planten te noteren. Elke maand begin ik daarmee opnieuw zodat we meer inzicht krijgen in wat er allemaal groeit en bloeit. Max test Herkenningsapp Obsidentify en die laat zich van zijn beste kant zien. Het is half oktober dus veel bloeit er niet meer, maar de app weet deze keer feilloos de bloeiers op naam te brengen. Duidelijke foto’s van het onderwerp geven de beste antwoorden. Dagkoekoeksbloem, Grote brandnetel, Gewone smeerwortel, Gewone hennepnetel, Braam, Egelboterbloem en Witte klaver. Later zien we de bloeiende Klimop bij de stenen muur. We proberen van alles. Obsidentify kent ook paddenstoelen en bomen. Een foto van een vogelhuisje vindt hij maar niets. Eikenprocessierups, zegt de app. Met andere woorden: bekijk het maar! Als iedereen vertrokken is loop in Met Onderzoeker Will een laatste ronde. Het is duidelijk dat een ander seizoen op komst is. Lagere temperatuur, nauwelijks bloeiers, meer paddenstoelen, bijna geen insecten. Behalve op een zonnige plek bij de houten brug, daar vliegen ineens Moerassprinkhanen en andere kleinere soorten voor onze voeten weg. Op de noordelijke poel danst nog een gezelschap schrijvertjes en de Klimop zit vol kleine vliegjes. De laatste zomerverschijnselen.
Zaterdag 7 oktober 2023
Een ontspannen rechttoe rechtaan ochtend. Afgelopen week heb ik de twee messenbalkmaaiers gebruikt om een paar hooggelegen stukjes te maaien. De strook langs de knotwilgen en het driehoekje vlak bij de houten brug. Vandaag hoeven we alleen het maaisel op dijkjes te harken. Het is lekker fris klusweer en ik begin met het driehoekje. Samen met Rinus is de strook bij de knotwilgen snel gedaan.
Het waterpeil is duidelijk aan het zakken. Er is niet veel regen gevallen en verder werd het elke dag een kleine 20 graden. Ik weet het niet zeker, maar het kan zijn dat het waterschap het gebied extra ontwatert. Op 1 oktober is voor het waterschap officieel het natte seizoen begonnen. Het water stond hoog en het lijkt me logisch dat ze water kwijt willen om plek te maken voor nieuw regenwater. Met wat geluk kan ik komende week de zuidelijke strook maaien. Dan gaat deze maaibeurt toch nog sneller dan we hebben verwacht.
AOW en taart
Voordat we verder gaan, pakken we een kop koffie en eten we de taart die ik heb meegebracht omdat het vandaag mijn eerste AOW-gerechtigde dag is. Daarna gaan Max en Rinus maaisel naar buiten kruien. Qvinny is later gekomen door een lekke band en blijft bij Onderzoeker Will. Die gaat verder met het bodemdierenonderzoek van vorige week.
Bodemdieren
We hebben een klein bestuursoverleg. De rest van de ochtend zitten we allemaal rondom de campingtafel met witte bakken vol bodemmonsters. We pulken en speuren erop los en wanneer we iets vangen gaat het naar Onderzoeker Will. Hij zet interessante vangsten in een petrischaaltje en maakt foto’s. Later wordt uitgezocht wat we nu precies gevangen hebben. Nog wat later komen drie mensen van de zwerfafvalploeg binnengelopen. Ze zetten koffie en verdelen de laatste stukjes van de AOW-taart. Ik moet op tijd weg. De rest van het gezelschap blijft nog een tijdje zitten.