Zaterdag 30 november 2024
Een winterochtend, nauwelijks wind, temperatuur rond het vriespunt en de velden wit berijpt. Op sommige plassen ligt ijs, op andere niet. Ik kan niet precies aanwijzen waarom dat is. Wanneer later de zon boven de daken uitkomt verkleuren de veldjes weer terug naar groen. Het is stil. Nu en dan vliegen vogels over en een keer hoor ik de Groene specht, verder … winterrust.
Buitenhaag knippen
Deze tijd van het jaar is er weinig te doen in de natuurtuin. Vandaag houden we ons warm door de buitenhaag aan de voorkant te knippen. Dat schiet lekker op en rond een uur of elf (inclusief koffiepauze) zijn we klaar. We lopen een rondje door de natuurtuin. De ontdooiende bodem wordt meteen modderig. Wanneer Rinus het ijs op een plas bekijkt blijkt dit ruim een halve centimeter dik. Het heeft harder gevroren dan ik dacht.
Paddenstoelen onder nul
Tussen het gras vinden we ineens een paar kleine paddenstoelen. Die verwacht je niet met deze kou. Herkenningsapp Obsidentify twijfelt tussen Fopzwam en Donsvoetje, paddenstoelen hebben vaak mooie namen. Op grondniveau en in de schaduw vriest het nog steeds. Niet hard genoeg voor stevige ijslagen, maar zonder zon komt de grondtemperatuur vandaag niet boven nul. We beginnen het zelf ook koud te krijgen en net voor twaalf uur sluiten we een koude ochtend af.
Zaterdag 23 november 2024
Een winters weekje, het heeft gesneeuwd zelfs en op gras en struiken liggen witte dotten. Het vriest niet, maar de wind maakt het waterkoud. Pieter en ik zijn het eerst binnen en we lopen een inspectierondje. Het water is flink omhooggekomen. De verdiepte stukken in de zuidelijke strook, de overloop van de grote poel en de lage noordelijke veldjes staan onder water. Sommige graspaden zijn alweer modderig. Gelukkig is het maaiwerk nu achter de rug. Benieuwd hoe hoog het water deze winter komt, het staat nu al hoger dan ik had verwacht.
Wilde natuurtuin en (min of meer) strakke buitenhaag
Bij de container komen we Onderzoeker Will tegen. Pieter loopt nog een vogelrondje met hem mee en ik ga met Rinus een stukje van de buitenhaag aan de voorkant knippen. In de natuurtuin experimenteren we met verwildering, maar de buitenhaag houden we traditioneel netjes. Dan schrikken de mensen niet zo. De sloten in de buurt zijn gebaggerd. Om de tien meter liggen hopen met takken, riet en bladafval. Ik hoop dat ons maaisel wordt meegenomen wanneer ze de bagger ophalen. We vinden dat we genoeg haag hebben geknipt gaan koffie drinken. We hebben de tijd en gaan volgende week wel verder.
IVN-wandeling, reiger en salamander
Woensdag is de natuurtuin begin- en eindpunt van een IVN-wandeling. Rinus wil de route controleren op begaanbaarheid. Dat vinden we allemaal een goed idee en met ons vieren gaan we op pad. Eerste doel is de brug in het koeienpad. Mooi uitzicht op natuurherstel door het waterschap. Onderweg treffen we een Blauwe reiger. Hij staat langs een sloot zijn vangst bewusteloos te schudden. We herkennen nog net een Alpenwatersalamander voordat die levenloos (hoop ik voor hem) in de reiger verdwijnt. Dat die hier nog in het slootwater rondzwemt. Je zou verwachten dat amfibieën nu ergens onderin hun overwinteringsplek zitten. De reiger had dat goed gezien. Hij is ook niet van plan weg te gaan voordat hij zijn buik vol heeft. Wanneer we langslopen houdt hij ons goed in de gaten, maar blijft bij zijn sloot.
Grote gele kwikstaart
Vanaf het koeienpad lopen we de ruigtes langs de Gulden Aa in en proberen zo ver mogelijk te komen. Hier en daar is het modderig en staan wat waterplassen, maar voor een IVN-wandeling is het goed te doen. We kunnen het beekje niet helemaal volgen. Er zijn oude bomen omgewaaid en die worden gelukkig niet opgeruimd. We moeten kiezen: over boomstammen klimmen of omlopen door het gras. Het wordt een beetje van alles. Uiteindelijk komen we vlak bij de natuurtuin uit. Dan langs de ijsbaan naar het kapelletje van Binderen. Onderzoeker Will ziet een Grote gele kwikstaart. Ik krijg hem niet duidelijk op de foto, maar voor Obsidentify is het genoeg om de vogel te herkennen. We horen ook Goudhaantjes en een Roodborst op een paal zit ons te bekijken. Tussen de abelen vlak bij de natuurtuin scharrelt een donkerbruine eekhoorn rond. Terug bij de container gaan Rinus en Pieter naar huis. Ik loop nog een korte ronde met Onderzoeker Will en dan sluiten we de poort af.
Zaterdag 16 november 2024
De zoveelste grijze dag, winderig en kil. Afgelopen week heb ik aan de oostkant van de grote poel een stuk rietkraag gemaaid. Een klusje van een uur, maar wat ik liever doordeweeks doe. De bosmaaier maakt veel herrie en gebruiken we dus liever niet op zaterdagochtend. De maaiselhopen in de omgeving zijn opgehaald, alleen bij onze poort niet. Het zal niet op het werkbriefje hebben gestaan denk ik. Hopelijk lost een berichtje naar de gemeente dit op. Elk nadeel heeft zijn voordeel: het maaisel van de rietkraag kan nog mooi mee met het andere maaisel. De maaiselhopen zijn een beetje platgelopen. Ik denk door kinderen die meededen met het natuurproject van Fanny. Zeker weet ik dat niet. We hebben het erover gehad dat zoiets leuk zou zijn, maar misschien heeft gewoon iemand anders er plezier mee gehad.
IVN-wandeling woensdag 27 november 10:00 uur
Met ongeveer zes kruiwagens ligt alle rietmaaisel buiten. Eigenlijk zijn we dan klaar met de klussen van vandaag. Met de maaibeurt gedaan, hebben we nu alle tijd. We drinken koffie en bespreken de IVN-wandeling in De Bundertjes van 27 november. De wandeling begint en eindigt bij ons. Het laatste onderdeel is een rondje natuurtuin en we spreken af dat we iets vertellen over het groenbeheer en onderzoek.
Winterklussen
Na de koffie lopen we langs de belangrijkste klussen van komende winter. Het gaat vooral om het bijwerken van de buitenhagen. De noordkant moet gesnoeid worden voor de open inkijk in de natuurtuin. Aan de westkant snoeien we de grote knotwilgen met verse takken. We maken daar nieuwe stekken van die we tussen de oude knotwilgen opkweken. Uiteindelijk gaan ze de oude knotwilgen vervangen. We houden de nieuwelingen op 1 meter hoogte zodat ze zonder ladder te knotten zijn. Aan de oostkant (voorkant) willen we de buitenhaag nog een keer knippen. Bij de zuidelijke poel gaan we de oeverzone uitdiepen en bijschaven, zodat hij geleidelijk afloopt naar de poel. Dat is een enorme klus, waar we dus ook geen tijdsdoel voor hebben. Telkens wanneer iemand tijd en zin heeft kan aan het profiel gegraven worden. Met de vrijkomende grond wordt het pad opgehoogd.
Herfstkleuren
We beginnen het koud te krijgen. Rinus bereidt zich voor om op te stappen, hij moet een kraam bemannen bij een klimaatmarkt in het centrum. Ik ga met Pieter een stukje van de buitenhaag aan de voorkant knippen. Zo maken we alvast een begin met het winterwerk en worden we vanzelf weer warm. Nadat we ons op temperatuur hebben gewerkt gaat ook Pieter weg en loop ik met Onderzoeker Will nog eens door en rondom de natuurtuin. We zien weinig paddenstoelen op de grond en vragen ons af waarom. Paddenstoelen die dood hout opruimen zijn er wel. Misschien zijn door de natte bodem veel bodemschimmels afgestorven? Mossen doen het beter, overal zijn stammen en takken bedekt met smaragdgroene bekleding. Het steekt mooi af tegen de herfstkleuren in de bomen. Geel, groengeel, geelbruin, mooie plaatjes, jammer dat de zon niet schijnt. En, wanneer we opstappen, ik sluit net de deur van het materiaalhok … toch bodempaddenstoelen. En ze zien er nog raar uit ook. Volgens Obsidentify zijn het Grote kale inktzwammen. Wikipedia zegt dat ze zeer algemeen zijn en op stronken of begraven hout leven. Niets raars dus en ook een houtopruimer. Maakt niet uit, voor de natuurtuin een nieuwe soort en voor ons een onverwachte ontdekking!
Zaterdag 9 november 2024
De zoveelste dag met grijs weer. Ook vandaag zonloos en windstil, een rustige herfstsfeer. Vogels houden zich al wekenlang stil. Alleen de Groene specht laat zich nu en dan horen. Een troep Sijzen slingert over de natuurtuin, verder wat houtduiven en kauwen. Onderzoeker Will en Pieter zijn naar de landelijke RAVON dag. RAVON staat voor Reptielen- Amfibieën- Vissen- Onderzoek Nederland, een natuurbeschermingsorganisatie die in deze dieren is gespecialiseerd. Sinds dit jaar doen we mee met amfibieënonderzoek van de RAVON.
Nazomer-maaibeurt, de laatste loodjes
Rinus en ik staan er alleen voor, maar gelukkig hebben we niet veel werk. Het maaisel bij de container en de ingang is afgelopen week grotendeels opgeruimd. Alleen de strook direct tegen de houtwal moeten we vandaag opruimen. Dat is na een uurtje gedaan. Het maaisel ligt nu op grote stapels links en rechts van de poort. Op de houtwal aan de westkant en de houtstapels in de bosjes ligt ook nog flink deel. Ik denk dat we een record hoeveelheid biomassa hebben afgevoerd.
Verruiging en verarming of valt het wel mee?
Dat was ook nodig. Een groot deel van de graslandjes hebben we door de extreme waterstanden een of zelfs twee keer niet kunnen maaien. Meteen hebben we daar verruiging gezien. Dat wil zeggen dat een paar stevige grassen en moerasplanten het goed doen. Daardoor worden kleinere soorten weggedrukt, als ze al niet verzuipen in het water. De plantenrijkdom neemt af en dus ook de insectensoorten die daar afhankelijk van zijn. Het wordt komende jaren interessant om te zien hoe de graslandjes zich ontwikkelen na deze maandenlange overstroming.
Kinderen en de natuur
Het grijze weer trekt weinig wandelaars. Een voorbijgangster heeft een Sperwer in de natuurtuin gezien. Die zien we vaker en sinds kort hebben we er een op video, dankzij de wildcamera. Een andere wandelaar vertelt over groepen schoolkinderen op natuurexcursie op het plantsoen. Hij vond het een mooi project. De kinderen moesten bijvoorbeeld geblinddoekt langs een touw lopen. Dat zal dus een project van Fanny zijn. Zij werkt aan een natuurproject voor de laagste basisschoolgroepen. Dat gaat over natuur waarnemen met alle zintuigen. Dat voorbeeld met de blinddoek herkende ik. Grappig dat het project blijkbaar ook bij de wandelaars in de smaak valt.
Spookbos
Na de koffie ruimen we de takken op van de omgezaagde Es. Grote takken sjouwen we naar de westelijke houtwal. Het kleine bladspul gaat naar het wilgenbosje, langs het pad. Weer een klus geklaard, we lopen een rondje, zoekend naar paddenstoelen en mossen. Achterin het donkere en natte elzenbosje liggen dode boomstammen bekleed met smaragdgroene mossoorten. Bij de Vogelkersen krijgen we het over de Stippelmotten. Om de paar jaar verandert dit kluitje bomen in een spookbos. Rupsen van de Vogelkersstippelmot spinnen een collectief web om zich te beschermen tegen eters van Vogelkersstippelmot-rups, vooral vogels. We zien de stippelmotjes wel vaker, maar eigenlijk nooit vaker dan andere vlindersoorten. Om de zoveel jaar explodeert de populatie en krioelen duizenden rupsjes in een enorm spinsel dat bomen en bodem inpakt. De overlevingskansen van de rupsjes zijn blijkbaar niet erg hoog, want in de jaren daarna zien we net zoveel Stippelmotjes als anders. Voor we weer Stippelmotten zien zijn we een paar maanden verder. Dan zijn de graslandjes ook weer uitgegroeid. Ik ben benieuwd hoe die er komend seizoen uitzien. Deze week gaat het regenen en de laagste veldjes zullen verder onder lopen. De nazomer-maaibeurt zit erop, mooi op tijd.
Zaterdag 2 november 2024
Het zou droog blijven en afwisselend bewolkt worden. Het druppelt en de hele ochtend hangt een dikke laag wolken tussen ons en de zon. Gelukkig wordt het droog en hebben we toch een lekker werkweertje. Afgelopen week heb ik de hele strook bij de container en de ingang gemaaid. Dat is meteen het laatste stuk van deze nazomer maaibeurt.
Nazomer maaibeurt
We zijn nog even bezig met het opruimen van het maaisel. Het is een grote plak en we zijn maar met ons drieën. Rinus is vandaag in de Stiphoutse bossen. Het is natuurwerkdag en verschillende scoutinggroepen onderhouden vandaag daar een aantal vennen. Rinus doet de catering en is daar de hele ochtend mee bezig. We harken er op los en tegen 11 uur ligt alle maaisel netjes op dijkjes. Pieter brengt nog een kruiwagen naar buiten en de rest ruimen we komende week op. Het valt me op dat we vandaag bijna geen kikkers tegenkomen. Op alle andere veldjes krioelde het ervan. Ik weet niet of dat komt omdat dit een relatief droog stuk grasland is of dat ze zich in de bosjes en ruigtes hebben ingegraven.
Waterral, Meerkoet of Waterhoen
Intussen nestelt de zwerfafvalploeg zich bij de container. Ze hebben hun ronde door de wijk achter de rug en puffen uit met koek en sterke verhalen. Ik loop met Onderzoeker Will nog een ronde. Het is stil, al wekenlang zijn er weinig vogels te horen en ook nu waait het nauwelijks. Bij de zuidelijke poel horen we opnieuw een vogelgeluid dat we niet helemaal kunnen thuisbrengen. Het klinkt als een Waterral, maar het zou ook een Waterhoen of Meerkoet kunnen zijn. We posten even bij de poel, maar moeten opgeven want de vogel laat zich niet meer horen. We moeten ons tevreden stellen met de paddenstoelen die we tegenkomen. Wonderlijk wat een variatie er te vinden is op het dode hout. De Kroontjesknotszwam die we vorige week ontdekten heeft zich verder uitgebreid. Honderden vruchtlichamen en die staan allemaal op een enkele liggende stam. Op geen enkele andere zien we vergelijkbare paddenstoelen. De stam is te ver verrot om te zien welke boomsoort het is.
Winterklusjes
De overloop van de grote poel begint weer aardig vol te lopen. We zijn het stijgende grondwater mooi voor gebleven met ons maaiwerk. Alleen een klein stukje in de zuidelijke poel hebben we moeten overslaan. Volgende week zetten we de puntjes op de i’s en kunnen we alvast nadenken over de winterklusjes die we willen doen.