Weekverslag van Stan, februari 2023
Zaterdag 25 februari 2023
Ik sta met waadpak midden in de zuidelijke poel en dan begint het te regenen. Gelukkig niet hard. Ik kan mijn klusje afmaken zonder erg nat te worden. Onderzoeker Will is nieuwsgierig naar wat er in het riet gebeurt. Hij vermoedt bijzondere moerasvogels aan de waterkant. Met de wildcamera midden in de zuidelijke poel kunnen we een rietkraag in de gaten houden waar we normaal geen zicht op hebben. Een aangespitste snoeitak dient als paal en de camera is gelukkig snel opgehangen. We gaan schuilen en koffiedrinken, fantaserend over wat we allemaal op de camera gaan krijgen.
Voorjaarsverschijnselen
Wanneer het droog is lopen we een ronde door de natuurtuin. Net als vorige week zien we overal voorjaarstekenen. Op een warm stoepje bloeit Paarse dovenetel en vlakbij staan piepkleine plantjes met witte bloempjes: Vroegeling (Erophila verna). Het plantje doet zijn naam eer aan. We vinden verder Bonte krokus, Boerenkrokus en een wat late Hazelaar in bloei. Onderzoeker Will heeft gezien dat een reiger gezien een Bruine kikker te pakken had. Dat was dan de eerste Bruine kikker van het seizoen. Ook vandaag hangt de hele ochtend een reiger in de natuurtuin en die is niet blij is met onze aanwezigheid. Reigers hebben als eerste in de gaten wanneer Bruine kikkers uit winterslaap komen. We lopen buiten naar de voorkant van de natuurtuin om te zien wat daar al bloeit. Wie weet, de Wilde narcis die we vorig jaar gezien hebben.
Tuinafval hoort niet in de natuur
Aan de voorkant wacht ons een lelijke verrassing. Iemand heeft een grote conifeer opgeruimd en het snoeihout in de houtwal gestopt. Dat is geen goed idee. Stukken stam liggen half op en tussen de struiken van de kleine haag. Een stapel stammetjes is op een controledeksel van het riool gegooid. Het is niet te hopen dat meer buurtbewoners de ongevraagd tuinafval komen dumpen.
Tussen winter en lente
Het is vandaag zo’n ochtend op de grens van de seizoenen. Niet koud, maar door de wind ook niet warm. Zon en wolken wisselen af en dan kan het lente zijn aan de ene kant en winter in de nadere richting. In het elzenbosje hangt een nestkastje waar het deksel van af is. We klauteren op de ladder naar boven en wrikken met de steekschop als breekijzer het kastje los. Rinus heeft nog een stel kapotte nestkastjes onder zijn hoede. We moeten snel iets afspreken willen we nog op tijd zijn om de kastjes op te hangen. We willen de invliegopeningen aanpassen zodat de kasten niet alleen voor mezen geschikt zijn. De lente wacht niet.
Zaterdag 18 februari 2023
Het miezert de hele ochtend. Soms wat minder, dan wat meer. Het is opnieuw zachter weer geworden en dus zijn de vogels met het voorjaar bezig. Miezerweer of niet. Mezen jagen zenuwachtig achter elkaar aan en vanuit verschillende kanten zijn merels te horen. In een wilg vlak bij de container probeert een houtduif een nest uit en op de grote poel dobbert een koppeltje eenden.
De winter is over zijn zwaartepunt
Niet alleen vogels, ook planten reageren op hogere temperaturen. Bolgewassen schieten uit en overal in De Bundertjes staan groepen lila Boerenkrokussen in bloei. De natuurtuin is meestal wat langzamer wanneer het om bloeitijden en andere seizoenverschijnselen gaat. We hebben nog maar een enkele Boerenkrokus in bloei gehad. Die is nu weg, waarschijnlijk opgesnoept door een ree. Toch is goed te merken dat de winter over zijn zwaartepunt is. Sleedoorns staan vol bloesemknoppen. Nog een beetje zon en ze gaan open. Meidoorns en Vlieren maken blaadjes en er zit groei in de graslandjes.
Klusjes
Vandaag gaat het gammele bankje bij de container weg. Zolang ik hier ben staat het er al. Ruim twintig jaar dus, mogelijk nog veel langer. De plank aan de bovenkant laat makkelijk los en gaat naar de bodem van het elzenbosje. Hij gaat hier nog jaren een belangrijke rol spelen in het leven van de bosbodembewoners. De paaltjes van het bankje wippen we met een schop uit de grond. Op de open plek zetten we boomstammetjes die nu als krukje dienen. Ik trek nog een kwart kruiwagen Pachysandra uit de grond, terwijl Wil de laatste bomen ringt die weg moeten zodat een inham in de bosrand ontstaat.
Houtwal versterken
Na de koffie trekken we met zijn allen buitenom naar de zuidwest hoek van de natuurtuin. Vorige week hebben we vanuit de binnenkant takken in een zwakke plek in de afscheiding gesleept. In het aangrenzende bosje liggen een paar omgevallen bomen. Daar zagen we takken uit om de houtwal vanaf de buitenkant extra te versterken. Het gaat best vlot en na een half uurtje hebben we een aardige barrière opgebouwd. Vlakbij zijn de laatste jaren verschillende grote bomen omgevallen. Meestal essen die waarschijnlijk door een schimmelinfectie zijn geveld. Hopelijk zorgt het extra licht voor meer dichte ondergroei zodat de afscheiding van zelf dicht blijft.
Watersoorten
Terug in de natuurtuin lopen we nog een rondje. Het water is flink aan het dalen en steeds meer veldjes vallen droog. We vragen ons weer eens af of de waterstanden in de verschillende poelen even hoog zijn. We hebben nog steeds een lange plastic slang liggen waarmee we dat kunnen nameten. Dat moeten we nu toch eens een keer doen. Er is ook nog steeds weinig zicht hoe groot de invloed van opwellend grondwater (kwelwater) is op de poelen. Er staan veel planten in de natuurtuin die wijzen op dat kwelwater. Hoe de verhouding kwelwater en regenwater in de poelen en sloten is weten we niet. In het water is sowieso nog veel te ontdekken. Achter de heuvel is een sloot al wekenlang bedekt met schuim. Dat wijst op een of andere biologische activiteit. Welke activiteit en waarom hier op deze plek is voorlopig het zoveelste natuurraadsel. Een vader met twee kleine kinderen heeft een rondje door de natuurtuin gelopen. Het jongetje is nieuwsgierig en vraagt of mollen in het water leven. Hij heeft zeker de ondergelopen veldjes met molshopen gezien. Mollen kunnen goed zwemmen, maar bouwen geen molshopen in het water. Wanneer de veldjes onder lopen verhuist de mol naar drogere plekken. Het jongetje is tevreden met de uitleg van Onderzoeker Will. Het is al twaalf uur geweest en we sluiten weer af.
Zaterdag 11 februari 2023
Vlak bij de poort liggen een paar bosjes snoeihout. Een buurtbewoner had een boom laten rooien en gevraagd of hij de laatste restjes takken bij ons kwijt kon. We hebben nog een paar zwakke plekken in de houtwal en er is niet veel kapwerk meer. De extra takken komen dus goed van pas. De dichtstbijzijnde zwakke plek is aan de noordkant. Ik sjouw de bundels via het berkenbosje en hoor daar hoog in de kruinen een paar lawaaiige Zwarte kraaien. Ze zijn iets aan het uitvechten. Ze roepen en schelden en blijven niet stilzitten. Ik zie er een stuk of vier. Een houdt zich wat afzijdig. De drie anderen dagen elkaar uit, gaan uit elkaar, komen weer dichterbij en fladderen met veel drama achter elkaar aan. Ik weet niet waarover de strijd gaat. Het is zacht weer dus ze zullen het voorjaar wel in de kop hebben.
Natuurtuin wordt goed in de gaten gehouden
Een heer in scootmobiel, goed ingepakt tegen de kou en met een verrekijker stopt even. Laatst heeft hij vier reeën gezien op de zuidelijke strook bij het insectenlab. De zuidelijke strook is ideaal voor reeën. Op de graslandjes is genoeg te eten en met een paar sprongen zitten ze tussen de struiken. De man woont vlakbij, in verzorgingshuis De Eeuwsels en rijdt dagelijks een ronde door De Bundertjes. Een andere vaste bezoeker haakt aan en tipt over een zwakke plek in de houtwal in het uiterste buitenhoekje van het elzenbosje.
Houtwal in elzenbosje
Rinus is vandaag wilgen knotten met het IVN en Onderzoeker Will is naar een landelijke dag van het Wantsengenootschap. Na het opruimen van het snoeihout trekken Wil en ik naar het elzenbosje. In de uiterste zuidwest hoek is inderdaad een doorloop aan het ontstaan. Die moet weer dicht. In het bosje zelf zijn niet genoeg geschikte takken te vinden. Langs de bosrand hebben we meer geluk. Op de grond liggen wat oude vliertakken. We slepen ze naar de opening en dan werken we de bosrand bij. Een paar jaar geleden hebben we hier de buitenste rand elzen omgezaagd en geringd. Deels om meer zon op de graslandjes te krijgen en deels om een brede bosrand te ontwikkelen. Om te voorkomen dat alle weer dichtgroeit halen we nieuwe uitschieters weg en ringen nog een paar elzen. Vrijkomende takken kunnen we mooi gebruiken voor het gat in de houtwal.
Voordelen van een brede bosrand
Ons beheer stimuleert een brede onregelmatige bosrand en dat heeft veel voordelen. Hoge bomen, lage bomen, hier en daar struiken, bramen, open plekjes en ruigtes. De afwisseling die dat geeft aan windsterkte, zoninstraling, luchtvochtigheid en temperatuur wordt zeer gewaardeerd door planten en insecten. Andere dieren vinden voedsel, een schuilplaats, nestgelegenheid of juist een overwinteringsplek.
Mollen tellen
Aan het eind van de ochtend is het gat in de houtwal dicht. We moeten nog een paar bomen ringen, maar dat kan volgende week ook. Het is al twaalf uur. Bij het opruimen van de spullen bedenk ik dat het mollentelweekend is. Daar hadden we eigenlijk aan mee willen doen. Misschien heb ik morgen tijd.
Zaterdag 4 februari 2023
Het is zacht, mistig en windstil. Ik kom tegelijk met Onderzoeker Will aan en we lopen op ons gemak een vogelrondje. Overal vroege vooraankondigingen van het nieuwe voorjaar. Vanuit de rommelbosjes het zachte geluid van kleinere vogelsoorten. In de kruinen kraaien de kraaien. Er zijn nu al mezen aan het ruziën over de nestkasten. Hazelaar, Els en Madeliefje staan al langer in bloei, vandaag komen daar een Boerenkrokus en een Sneeuwklokje bij.
Pachysandra terminalis
Nadat de zwerfafvalploeg op weg is, gaan Wil en ik naar het wilgenbosje. Onderzoeker Will gaat op expeditie naar de Gulden Aa, honderd meter achter de natuurtuin. We gaan Pachysandra uit de grond trekken. We stellen deze klus graag uit, maar nu heeft de plant een tapijt op de bodem gelegd en kruipt tegen de stammen omhoog. Pachysandra is een van die exotische planten die in tuinen worden gehouden. Het zijn zeer tolerante bodembedekkers. Nat, droog, schaduw maakt de Pachysandra niet uit. Wanneer hij eenmaal aanslaat, is er geen houden meer aan. De plant heeft in Nederland geen natuurlijke vijanden en kan een daardoor natuurlijke begroeiing flink bederven.
Concurrentie bevorderen
We houden hoge bomen uit het wilgenbosje zodat de struik- en bodemlaag zich goed kunnen ontwikkelen. De Pachysandra groeit hier al jaren en profiteert daar natuurlijk ook mooi van. We zullen deze woekeraar nooit helemaal wegkrijgen. Het kleinste stukje dat in de grond blijft zitten kan tot een nieuwe plant uitgroeien. We gaan toch maar vaker een uurtje Pachysandra trekken om de plant zoveel mogelijk tegen te werken. We hopen dat de andere onderbegroeiing dan beter met de Pachysandra kan concurreren.
Rode kelkzwam en Oranje druppelzwam
Uiteindelijk hebben we een kruiwagen vol “onkruid”. We stoppen de slierten in twee vuilniszakken die we later zullen wegbrengen. Na een kop koffie zwerven we nog wat rond. Er zijn weer nieuwe paddenstoelen. Op een dode tak zien we twee knalrode zwammetjes. Volgens Herkenningsapp Obsidentify is het een Rode kelkzwam. Welke soort precies weet de app niet, daarvoor moet de paddenstoel onder een microscoop gelegd worden. Wat verder is een stam bezaaid met oranje spikkeltjes. Obsidentify is 100% zeker: een Oranje druppelzwam. Een zeer toepasselijke naam. We wandelen nog even, treffen oud-bestuurslid Agnes en bij de container is de zwerfafvalploeg net klaar met uitrusten. We ruimen de spullen op en sluiten een rustige winterochtend af.