Zaterdag 28 december 2024
We hebben al wekenlang grijs weer, dus we zijn wel wat gewend, maar vandaag is de overtreffende trap. Grijze lucht, mist en windstil. De natuurtuin lijkt een zwart-wit foto, grijze nevel en donkere kale bomen. De dichte mist dempt veel omgevingsgeluid en dat geeft het geheel een aparte sfeer. Best passend bij de laatste zaterdag van het jaar. Rinus en Pieter hebben bezigheden elders. Terwijl Onderzoeker Will zijn vogelronde loopt knip ik twee kleine knotwilgjes kaal en sorteer een paar stammetjes die dik genoeg zijn om te poten bij de westelijke houtwal.
Eindejaarsplantenjacht
Onderzoeker Will is klaar en gaan we op Eindejaarsplantenjacht. Elk jaar organiseert de FLORON deze plantenjacht tussen kerst en nieuwjaar (eigenlijk tot en met 3 januari). Je kunt planten doorgeven die in bloei staan. Dat lijkt een raar idee en is het ook. Midden in de winter zoeken naar bloeiende planten levert minder op dan in de zomer. Toch zijn er “buiten de bloeitijd” veel verrassingen te beleven, maar alleen als je ernaar op zoek gaat.
Zes bloeiende soorten
We lopen een ronde door de natuurtuin, bekijken het plantsoen aan de voorkant en gaan een klein stukje de wijk in. Het is koud en de grondtemperatuur heeft de laatste dagen een paar keer het vriespunt aangetikt. Bovendien is het al dagen grijs met nauwelijks zonneschijn. Daar houden planten niet van. In andere jaren was er altijd wel een Braamstruik of Dagkoekoeksbloem met een bloempje. Deze keer niet. Toch scharrelen we zes verschillende bloeiende soorten bij elkaar. Straatgras, Madeliefje, Hulst, Klein kruiskruid, Hazelaar en Schijnaarbei. Geen grote aantallen, hier en daar een paar stuks, toch meer dan ik eerst had gedacht.
We sluiten 2024 af
Onderzoeker Will moet eerder weg en Wanneer ik de wildcamera heb opgehangen lopen twee bekende bezoekers een rondje door de natuurtuin. Bij de container tref ik ze weer en terwijl we een praatje maken komt oud-voorzitter Kees binnen. We babbelen nog wat en dan sluiten we de laatste zaterdag van 2024 af. Buiten buurten we nog even met een wandelaar en dan is het echt klaar.
Zaterdag 21 december 2024
De kortste dag van het jaar. Het is net licht wanneer ik de poort open maak. Gisteren hadden we een paar uur zonneschijn, maar vandaag is opnieuw grijs. Veel mensen ervaren dit soort weer als somber. Zeker met die korte dagen en vooral nu het al een tijdje duurt. Ik vraag me af of dat bij dieren ook zo werkt. Het is stil, alsof de vogels geen zin hebben en de hele dag binnen blijven zitten mopperen. Toch denk ik dat het dieren niets uitmaakt. Zolang het niet vriest kunnen ze overal eten vinden. Andere dingen interesseert ze niet in deze tijd van het jaar.
Sterrenschot
Ik loop mee met de vogelronde van Onderzoeker Will. Ondanks de stilte is er van alles te zien. Bovenop een afgezaagde boomstronk liggen lichtgrijze klodders. Ik denk even aan een trilzwam, maar het blijkt sterrenschot. Braaksel dus. Het kan van een reiger zijn, maar ook bunzingen en marters produceren het. Ze lusten allemaal kikkers en wanneer ze een kikkervrouw opeten kunnen de eitjes in haar lijf opzwellen door maagvocht. Dat is geen fijn gevoel en hup, uitkotsen. Inderdaad zie ik een klompje kikkereitjes tussen de grijze blobbers. Sterrenschot bovenop een stammetje, welk beest heeft hier de maag geleegd. Een reiger balancerend op dat smalle stompje? Kan ik me moeilijk voorstellen. Ik denk eerder aan een steenmarter. Die klimmen graag en beter dan een bunzing. Maar wie weet lopen en vliegen er nog andere kikkerliefhebbers door de natuurtuin.
Houtetende zwam
Even verderop trekt nog een boomstomp de aandacht. Hier groeit Paarse knoopzwam. Net als bij alle paddenstoelen is het grootste deel van de zwam voor ons oog verborgen. Dat zijn de schimmeldraden die het hele jaar door bezig zijn met het opeten van de plantencellen in het hout. Alleen tijdens de “bloeitijd” komen de vruchtlichamen tevoorschijn die we kunnen zien. De schimmel vindt niet alle stukken hout lekker. Hier is te zien dat hij de jaarringen volgt en daar komt nu het paarse zwammetje in cirkels tevoorschijn.
Levende palen
Wanneer Rinus er is gaan we aan het werk bij de westelijke houtwal. Vorige week hebben we wilgenstekken gezet om de oude knotwilgen te vervangen. We hebben stekken over en die poten we vandaag tegen het houtwalletje. Wanneer ze aanslaan hebben we levende palen die niet wegrotten en ook nog eens takken leveren voor de houtwal. We hebben niet genoeg stekken voor de hele lengte, maar in de zuidelijke strook staan nog een paar kleine knotwilgjes met geschikte takken. Volgende week gaan we hiermee verder.
Koffie, koek en discussie
Intussen is Fanny binnen gekomen en ze heeft koeken meegebracht. Genoeg reden voor een koffiepauze. We hebben het over van alles en nog wat. Gidswerk bij IVN-wandelingen, beheer in de natuurtuin, extreem weer, samenwerken, natuuronderzoek en nog veel meer. Oud-bestuurslid Agnes komt een kijkje nemen en Rinus loopt met haar een rondje. Onderzoeker Will en ik doen hetzelfde, ondertussen verder pratend over de hoge waterstanden en hoe daar mee om te gaan. Bij de container treffen we Rinus weer. Hij wil nog wat foto’s maken van de brandschade aan de twee Hollandse lindes aan de westkant. We lopen er met ons drieën heen en daarna vinden we het welletjes. We sluiten we het jaar af.
Foto’s die Agnes nog opstuurde
Zaterdag 14 december 2024
Best saai eigenlijk, al dat grijze weer. Ook vandaag gaan we de zon niet zien. Gelukkig blijft het grotendeels droog en is het niet echt koud. Een graad of vijf met weinig wind is op zich prima klusweer. Langs het fietspad liggen al een paar weken twee boomstammen. Resten van een Es die de gemeente heeft opgeruimd. Ik heb gevraagd of wij die mochten hebben en dat was goed.
Gezonde bosbodem vol dood hout
We hebben een paar bosjes in de natuurtuin en daar komen de stammen te liggen. We hebben geleerd dat een gezonde bosbodem een bodem is die vol ligt met stammen, takken, bladeren, en wat al niet. Vers gekapt hout, half rot hout of totaal vermolmd, elk stadium trekt weer een andere “bevolkingsgroep” die profiteert. Meestal valt het pas op als er bundels paddenstoelen te zien zijn, maar dood hout wemelt van het leven. Van schimmels en bacteriën tot keverlarven en holtebroeders.
Houtbonken op de hooikruiwagen
Het ophalen van de boomstammen is de eerste klus van vandaag. Het zijn enorme dingen en we zagen ze eerst in een stukken. De nieuwe ketting van de kettingzaag tikt een paar keer iets hards aan en is meteen bot. Die kan ik straks thuis slijpen. Met vereende krachten tillen we de bonken op de hooikruiwagen en rijden vier vrachtjes naar de bosjes. Twee naar het pad langs het wilgenbosje en twee langs het pad door het berkenbosje. We laten ze van de kruiwagen vallen en klaar. Daar hebben we jaren plezier van.
Oude en nieuwe knotwilgen
We drinken koffie en eten muffins. We hebben een uitnodiging gekregen om in juni mee te doen aan de natuurmarkt. Dat doen we al jaren niet omdat niemand er tijd voor had. Nu hebben zeker twee mensen wel tijd en we besluiten dus mee te doen. Een paar verhalen verder gaan we naar de hoofdklus van vandaag. Tussen de geringde oude knotwilgen zetten we een rij stekken die we opkweken tot nieuwe knotwilg van zo’n meter hoog. Deze kunnen we veel efficiënter knotten dan de oude van een ruim twee meter.
Teamwerk
We zagen nog een paar takken af en versterken de houtwal. Dan ontstaat vanzelf een handige werkverdeling. Pieter boort gaten, Rinus plaats de stekken. Ik zaag ze met Will op maat en omwikkel ze met kippengaas. Dat laatste is nodig omdat reebokken dol zijn op smalle stammetjes. Ze vegen er met hun gewei tegen en daardoor gaat alle bast eraf. Ree blij, boompje dood. Iets na half twaalf zijn we klaar en hebben een mooie rij nieuwe wilgjes gezet, netjes beschermt met kippengaas.
Wildcamera
We ruimen op, ik loop met Onderzoeker Will nog een laatste ronde en hang meteen de wildcamera’s op. De laatste weken hebben ze vlak bij de zuidelijke poel gehangen, gericht op de oever van een sloot. We hoopten een Waterral of misschien zelfs een Houtsnip te betrappen. Maar dat is geen succes geworden. Het wilgenbosje is populair bij allerlei vogels en daar hebben we waarschijnlijk meer succes.
Zaterdag 7 december 2024
Het lijkt erop dat deze ochtend helemaal gaat verregenen. Het is niet koud, een graad of tien, maar het waait hard en donkere wolken jagen door de lucht. Er is veel regen gevallen en dat is te zien. De poelen lopen niet over, maar de houten brug ligt in het water. De lage graslandjes staan blank en de paden daartussen zijn onder water verdwenen. In de winter is het normaal dat een groot deel van de natuurtuin onder water staat. In het voorjaar vallen de lage landjes weer droog (behalve afgelopen jaar). Die afwisseling in waterstanden (gecombineerd met ons maaibeheer) heeft een gezonde beekdalflora doen ontstaan. Ik ben benieuwd hoe hoog het water deze winter komt, want meestal hebben we de hoogste waterstand pas aan het eind van de winter.
Winterklus voor efficiënter natuurbeheer
Ik krui snel de ladder en kettingzaag naar de knotwilgen. Het pad naar achteren is modderig. Gelukkig ligt de strook bij de knotwilgen hoger en hebben we er daar geen last van. De rij oude knotwilgen is een paar jaar geleden geringd. Twee wilgen hebben nog levende takken geproduceerd en die takken willen we hebben. De oude wilgen hebben twee meter hoge knotten en we vervangen ze met nieuwe knotwilgen die we op 1 meter hoogte houden. Uit de takken die we afzagen zoeken we geschikte stekken en dat worden de nieuwe knotwilgen. We hebben al een rijtje nieuwe wilgjes staan, maar een deel daarvan is afgestorven, vooral door de schaduw van de twee lindes. De stekken gaan nu aan de oostkant van de sloot in de grond, pal in de zon.
Bomen kwijnen weg en worden steeds levendiger
De eerste knotwilg is een paar jaar geleden aangetast door brand en hangt scheef. Die kan ik vanaf de grond knotten. Bij de andere ben ik veel tijd kwijt met de ladder veilig opzetten. Dat is ook de reden dat we de hoge knotwilgen vervangen door lage. Terwijl ik tak voor tak los zaag stoppen Pieter en Rinus de kleinere takken in de westelijke houtwal. Een aantal dikke en gezonde takken leggen we apart om volgende week te planten. Onderzoeker Will ontdekt een kleine Hulst die in een van de oude knotwilgen groeit. De knotten zijn groot en naast allerlei gedierte groeien er planten en dus zelfs struiken in. De oude bomen zullen langzaam vervallen en elk jaar rijker worden aan leven, aan de buitenkant, binnenin en bovenop.
Koffie, muffins, een reiger en een sperwer
Ik ben de koffie mee vergeten en app Willeke of ze die kan komen brengen. Tot die tijd eten we muffins met slagroom (die was ik niet vergeten) die we wegspoelen met water. Intussen strijkt langs de grote poel een reiger neer. Reigers vinden in deze tijd van het jaar blijkbaar voldoende voedsel. Niet alleen in de natuurtuin, ook in de sloten verderop in De Bundertjes. We willen net weer aan het werk gaan wanneer de koffie gebracht wordt. Even extra pauze. Daardoor hebben we geluk. Een sperwer komt langs gescheerd en schiet door het wilgenbosje, hopend dat een mogelijke prooi zal opschrikken. Dat lukt niet, maar we hebben een paar seconden gezien wat voor stuntvogel een sperwer is.
Struinen
Na de koffie ruimen we de laatste kleine takken op in de houtwal en leggen de stekken in het water zodat ze niet uitdrogen. We zwerven nog wat rond en bij de container ontmoeten we een paar mensen van de zwerfafvalploeg. Ze lopen ook een stukje de natuurtuin in, maar hebben geen laarzen en komen niet verder dan de houten brug en de heuvel. Onderzoeker Will is nieuwsgierig naar de Wilde appels en Wegedoorn in het berkenbosje. Die hebben we een jaar geleden gezet op de plek waar we voor de veiligheid een paar eiken hebben gekapt. Jammer genoeg hebben bijna alle bomen en struiken hun bladeren verloren. Tussen de brandnetels, takken en boomstammen vinden we ze niet terug. We zullen tot het voorjaar moeten wacht om het resultaat te kunnen beoordelen.