Weekverslag van Stan, april 2023
Zaterdag 29 april 2023
Ja, het ligt er nog steeds. Iemand in de buurt heeft een hokje of zoiets gesloopt. Blijkbaar leek het een goed idee om alles in een plastic zak te doen en bij de houtwal van de natuurtuin te dumpen. Vorige week zaterdag vonden we de rommel en heb ik de zak langs het wandelpad gelegd. Daarna een melding gedaan via de website van de gemeente. De dinsdag daarna bleek dat iemand de zak had verhuisd naar onze poort. Ik heb hem goed zichtbaar op het gras tegenover de poort gelegd en opnieuw een melding naar de gemeente gedaan. Daarna heeft weer iemand de zak naar onze poort verhuisd. Ik ga ervan uit dat de melding nog steeds bij de gemeente bekend is en dat hij deze week wordt opgehaald. De zak met rommel ligt weer langs het pad met een brief erbij waarop staat dat de vondst is gemeld bij de gemeente. Benieuwd wat er nu gaat gebeuren.
Trage lente
Het weer valt een beetje tegen. Het is niet koud, maar wel grijs en soms miezert het wat. Ik loop een ronde om bloeiende planten te noteren. Ondanks dat het geen lenteweer is gaan dieren en planten gewoon door met het voorjaar. Verspreid over de veldjes zijn steeds meer paardenbloemen te zien. Ik heb het idee dat deze plant veel vaker in de natuurtuin is te vinden dan tien jaar geleden. Nog steeds staan flinke stukken onder water. Ik denk dat veel planten zich daardoor langzamer ontwikkelen. Sommige voorjaarsbloeiers passen zich aan. Hier en daar hebben Kruipende boterbloemen lange bloeistengels gemaakt. Lang genoeg om boven het water uit te steken. Op een droger stukje zie ik toch ook de eerste bloeistengels van Kruipend zenegroen tussen het gras.
Begroeiing reageert meteen op licht
Vogelkersen hebben zich goed verspreid door de bosjes. De groene waas van het jonge blad wordt nu afgewisseld met de witte bloesems. Langzaam maar zeker beginnen ook de meidoorns wit te kleuren. Allebei deze struiksoorten en ook andere kleine bomen doen het steeds beter. Door ons kapbeleid komt er meer licht onderin de bosjes. En daar wordt meteen op gereageerd. Ook in de hazelaarstrook. Daar zijn elzen omgevallen en hebben we een rij hazelaars gesnoeid. De bodem was toen nauwelijks begroeid. Nu zijn er niet veel plekjes te vinden die niet groen zijn.
Bijzondere vogels en wat klusjes
Onderzoeker Will heeft een topochtend. Op de grote poel zien we dat de Dodaars er nog steeds zit. De koekoek is er natuurlijk ook nog en bij de noordelijke poel horen we duidelijk de Bonte vliegenvanger. Een van de vogels waarvoor we twee IVN-nestkastjes hebben aangepast. Zou er dit jaar een Bonte vliegenvanger in de natuurtuin gaan broeden? Later in de ochtend vliegt als toegift zelfs een Ooievaar over. Rinus loopt met een kruiwagen gevuld met grond de paden na. Gaten worden gevuld en geëgaliseerd. Voor zover mogelijk maai ik de graspaden. Sommige stukken moet ik overslaan omdat het water nog te hoog staat. Wil tikt oude schroefbouten uit twee hardhouten planken. Wanneer dat gelukt is, schaaf ik ze met een schuurmachine glad. Volgende week zagen we ze op maat en daarna gaan ze de deurpost van het materiaalhok versterken.
Sprinkhanen en jonge eenden
Intussen komen Peter en zijn zus binnengewandeld. Vorig jaar hebben ze een eerste verkenningsronde door de natuurtuin gemaakt op zoek naar sprinkhanen. Het water in de poelen hebben ze toen onderzocht op sieralgen en kranswieren. Vandaag gaan ze verder met hun onderzoek. Ik denk dat ook zij door het koude weer niet veel zullen vinden. Onderzoeker Will had me verteld dat zowel op de grote poel als de zuidelijke poel een eendenmoeder met jonkies zat. Een van de twee kom ik tegen. Ze zit tussen het gras langs het pad en houdt me goed in de gaten. Bang is ze niet en wanneer ik een stukje achteruit loop steekt ze met een stuk of vijf jonkies rustig het pad over. Ik loop er voorbij en doe net alsof ik ze niet interessant vind. Dat komt blijkbaar geloofwaardig over want ze scharrelen op hun gemak verder tussen het hoge gras. Een flauwe zon komt door het wolkendek en de temperatuur is opgelopen. Insecten reageren daar meteen op. Het ene moment is er geen te bekennen, even later zoemt, springt en kruipt er van alles rond. Bij de container heeft Onderzoeker Will insecten gevangen. Hij is niet te stoppen en zet alles op de foto. Het loopt tegen een uur wanneer we de poort afsluiten.
Zaterdag 22 april 2023
Veel klussen staan vandaag niet op het programma. Dat komt goed uit want er is teveel te zien. Bovendien is het nu eens lekker weer. We hebben een zonnige, windstille ochtend tussen dagen met bar aprilweer. Zodra de zon schijnt loopt de temperatuur op en gaan we van trui en jas naar T-shirt. Voorjaarsbloeiers vrolijken overal het zonnige landschap op. Gele Paardenbloemen, witte madeliefjes en op opvallend veel groepen Paarse dovenetel. Kleine veldkersen zijn onbenullige plantjes met witte bloempjes, maar een grote groep kleurt ze noordkant van de heuvel bij de grote poel wit.
Uitbreidende Vogelkersen
Bijna alle Vogelkersen (Prunus padus) staan in bloei. Ze hebben het estafettestokje overgenomen van Sleedoorn (Prunus spinosa), Zoete kers (Prunus avium) en Amerikaans krentenboompje (Amelanchier lamarckii). Jaren geleden stond achterin de natuurtuin een enkele groep Vogelkersen. Ze waren erg hoog en de meesten werden topzwaar. De afgelopen tien jaar waaide de een na de andere tegen de grond. Zo lang een stuk van de wortelkluit in de bodem blijft, schijnt ze dat niet veel uit te maken. Ook liggend krijgen ze elk jaar nieuw blad en komen ze in bloei. In dezelfde periode is de boom door de hele natuurtuin verspreid geraakt door (inderdaad) vogels. Ze eten de vruchten eten en poepen de onverteerde zaden uit. Overal in de natuurtuin en omgeving zijn nu grote en kleinere Vogelkersen te vinden. Een mooie voedselbron voor bestuivende insecten en later in het seizoen voor de vogels.
Knotklusje
Eindelijk hebben we tijd om het knotklusje af te maken. Een paar weken geleden hebben we een zwakke plek in de westelijke houtwal dicht gemaakt met takken van de oude knotwilgen. Door slecht weer moesten we toen de laatste takken laten zitten. Daarna kwam er telkens iets tussen, maar nu hebben we alle tijd. Met een kruiwagen vol materiaal trekken Wil en ik naar de rij knotwilgen. De Gulden sleutelbloem die daar staat heeft nog steeds zijn bloemen. De Slanke sleutelbloem in de zuidelijke strook is ze al kwijt. Netjes afgeknabbeld door de reeën, zoals we wel verwacht hadden. De laatste takken die we willen afzagen blijken makkelijk bereikbaar. We hoeven niet eens de ladder uit te klappen. Na een paar minuten liggen ze op de grond en dan op de houtwal. Klaar.
Mooi zomergeluid
Tijdens de koffie besluiten we om weer eens buitenom de natuurtuin te lopen. De bermen aan de voorkant en langs de regenwatersloot staan vol kleine voorjaarsbloeiers. Op de hoek zie ik zelfs de Gewone vogelmelk in bloei. Even verderop horen we een Koekoek. Ik had hem eerder al gehoord, maar nu horen we hem alle drie. Hij zit wat verder weg in de hoge bomen langs de Gulden Aa. Net als andere jaren. Het eerste echte zomergeluid. Even later hoort Onderzoeker Will een Nachtegaal. Dat is ook een mooie waarneming. Samen met de Dodaars, die nog steeds op de grote poel zit, is het nu al een interessant vogeljaar.
Bestuivers tellen
Ook vandaag is het nationale bijentelling. Gelukkig schijnt de zon en is het windstil. Ideaal insectenweer. We zien drie vlindersoorten, Oranjetipje, Citroenvlinder en een Koolwitje. Verder Aardhommels en waarschijnlijk een Weidehommel. Bij het insectenlab zijn Gehoornde metselbijen actief. Geen bijzonder grote oogst, maar gezien het koude weer van afgelopen weken niet echt slecht.
Hongerige monden
Het mooie weer lokt wandelaars naar de natuurtuin. Ze nemen op hun gemak een kijkje en we maken hier en daar een praatje. Onze vaste bezoeker laat foto’s zien van een specht in zijn nestholte. De vogel heeft het hol in korte tijd uitgehakt en laat zich niet afschrikken door passanten. Ik vergeet de exacte locatie te vragen, maar dat kan volgende keer ook wel. Op de noordelijke poel zien we de Wilde eend met vijf jongen. Dat is niet veel en waarschijnlijk zijn er al enkele opgegeten. In andere jaren zagen we eendenmoeders met meer dan tien jongen. In de weken daarna werd dat aantal steeds kleiner. Er zijn veel hongerige monden die gevoed moeten worden. Ik maak een paar close-ups van het eendengezinnetje. Thuis gaat er bij het kopiëren van alles mis en raak ik de helft van de foto’s van deze ochtend kwijt. Jammer, hopelijk zijn er volgende week nog genoeg jonge eendjes over.
Zaterdag 15 april 2023
De zon schijnt en er waait een koude noordenwind, maar in de luwte is het volop lente. De witte Pinksterbloemen hebben nu gezelschap van gele Paardenbloemen. Hoe langer de zon schijnt, hoe meer van de heldergele rondjes in het groene gras opduiken. Ik heb de wildcamera opgehaald en loop door het berkenbosje terug naar de container. Er valt veel licht in het bosje. We hebben een rijtje eiken opgeruimd. Dat scheelt natuurlijk, maar dit is wel erg licht. Is het de onverwacht felle voorjaarszon? Ik heb het pas door wanneer een dikke tak de weg versperd over het bospaadje.
Reuzendomino
Het heeft behoorlijk gewaaid deze week. Dat is een forse schietwilg op de rand van de natuurtuin teveel geworden. Hij is omgewaaid en precies in de natuurtuin gevallen, parallel aan de buitenhaag. Daarom zag ik hem niet liggen toen ik de poort binnenging. In zijn val heeft hij een andere eik afgebroken, een es omgeduwd en een paar dunne berkenbomen verpletterd. Een domino-effect met reusachtige dominostenen. Daarom dus al dat extra zonlicht in het berkenbosje.
Schimmel
Onze vaste vroege bezoeker weet te vertellen dat de boom woensdag met een hoop kabaal is omgevallen. Dat wil ik wel geloven. Ik bekijk met Wil de zaak eens van dichtbij. De boom is in de wortelkluit afgebroken. Een deel zit nog in de grond. Duidelijk is te zien dat de wortels en de stam doorgroeit zijn met witte schimmel. De buitenkant van de stam is begroeid met zwammen. Die hadden we niet eerder gezien. Waarschijnlijk waren ze door de begroeiing niet te zien. De eik stond met de voet in de regenwatersloot. Het regenwater zal de wortels ook nog hebben losgespoeld. Schimmel, regenwater en wind hebben de boom op de grond gekregen. Nu krijgt hij een tweede leven als omgevallen boom. Ontelbare micro-organismen en vele generaties dieren zullen gebruik van hem maken.
Droge bodem
Doordat de bomen netjes binnen de natuurtuin zijn gevallen hoeven we niet veel opruimwerk te doen. Een paar takken steken over de afscheiding naar buiten. We zagen ze af en stoppen de opening die de omgevallen eik heeft veroorzaakt dicht. Het voorval laat zien dat ons eerdere kapwerk op het dijkje niet voor niets is geweest. We hebben daar bomen omgezaagd omdat we de stabiliteit van het dijkje niet vertrouwden. Door droge zomers gaf de verhoogde bodem steeds minder houvast. Bovendien valt het dijkje in de smaak bij de konijnen die er graag holen graven. Vroeg of laat zouden de bomen omvallen. Dat blijkt ook nu. Door de valpartij is ook de laatste boom die nog op het dijkje stond omgeduwd. De grond tussen de wortels is droog en los. En dat terwijl er afgelopen weken en maanden enorm veel regen is gevallen.
Global Challenges
Terug bij de container blijken we bezoek te hebben. Een jongedame van het Carolus college werkt aan het Global Challenges project van de VN. Ze heeft biodiversiteit als “challenge” uitgekozen en is een presentatie daarover aan het voorbereiden. Ze heeft er zin in, stelt veel vragen en loopt later met Onderzoeker Will een uitgebreide ronde door de natuurtuin.
Paddenstoelen en moerasvogels
Buiten de poort treffen Wil en ik verschillende mensen die wel in zijn voor een praatje. Iedereen is toe aan lente en verheugt zich op wat er komen gaat. Vandaag worden we niet teleurgesteld. De natuurtuin is de hele ochtend gevuld met vogelgeluiden. Er zijn ook paddenstoelen die bij het voorjaar horen. Bijvoorbeeld de Zilveren boomkussen die we op een van de oude knotwilgen zien. Op een dikke dode boomstam staat een grote groep Glimmerinktzwammen. Die zijn vanaf de vroege lente tot in de herfst te vinden. Onderzoeker Will ontdekt dat we een nieuwe bezoeker hebben. Nota bene een Dodaars en misschien wel een koppel. Volgens de vogelbescherming broeden er elk jaar maar twee- tot drieduizend koppels in Nederland. Het zou super zijn wanneer ze hier ook gaan broeden. Dat zou, na de Kleine karekiet en de Bosrietzanger weer een pluim zijn voor ons poelenbeheer.
Zaterdag 8 april 2023
Vandaag iets meer lente dan vorige week. Toen was het regenachtig en kil. Toch kwamen ruim vijftig mensen op de combinatie IVN-wandeling/Open Dag af. Het thema van deze middag was vogels. Om 14:00 uur vertrokken de deelnemers onder leiding van IVN gidsen voor een leerzame tocht door De Bundertjes. Intussen bleef de poort van de natuurtuin open en druppelden regelmatig geïnteresseerden binnen. Op verschillende plekken hadden we infobordjes geplaatst over ons beheer en de vogels die hier voorkomen. De IVN-wandeling eindigde met een rondje door De Robbert. Door de hoge waterstanden was een deel niet begaanbaar voor mensen zonder laarzen, maar dat maakte de rondleiding niet minder interessant. Veel positieve reacties en deelnemers die van plan zijn later in het seizoen nog eens terug te komen.
Lentebloeiers ondanks kou
Vandaag is de rust teruggekeerd. Ondanks het koude weer van de laatste dagen komen steeds meer lentebloeiers tevoorschijn. Langs de voorkant van de natuurtuin staan plakkaten Paarse dovenetel, Kleine veldkers en Speenkruid. De Sleedoorns zijn nog niet over hun hoogtepunt heen, Amerikaans krentenboompje en Zoete kers doen nu ook mee. Bij de knotwilgen heeft de Gulden sleutelbloem eindelijk bloemen. Het zijn er niet veel en de plant heeft het zwaar. De bladeren zijn klein en ook nog aangevreten. Door slakken denk ik. De Slanke sleutelbloem in de zuidelijke strook staat er veel beter bij. Hij heeft vijf of zes bloeistengels dik gevuld met lichtgele bloemen. Allebei heb ik ze tijdelijk beschermd totdat ik ze met bloem en al kon doorgeven aan Waarneming.nl. Dat is gebeurd en het kippengaas is verwijderd. Ik ben benieuwd of de reeën er nog van willen snoepen.
Rumoer op de poelen
Er zitten nu minstens vier Meerkoeten in de natuurtuin. Het koppel op de grote poel heeft concurrentie gekregen van een paar dat bij de noordelijke poel rondhangt. Op de zuidelijke poel zien we vandaag geen Meerkoeten. Het koppel Waterhoenen heeft het er moeilijk mee. Het lijkt er op dat ze in de rietkraag van de grote poel proberen stand te houden. Misschien trekken ze nog naar de zuidelijke poel wanneer het daar rustig genoeg is. Op de grote poel zal het alleen maar onrustiger worden. Wanneer het waterpeil gaat zakken en het wateroppervlak kleiner wordt zal er gevochten worden over nieuwe grenzen. Ook vandaag testen de Meerkoeten elkaar. Veel schijnaanvallen en gebluf. Twee grauwe ganzen die al langer in de buurt rondhangen worden opgeschrikt door wandelaars. Ze landen met veel kabaal in de grote poel. Niet lang, want het zittende koppel Meerkoeten gunt niemand rust.
Stenen weg en pad opgevuld
We ruimen de stapel oude klinkers bij de stenen muur op. Ze liggen al sinds we een paar jaar in de weg. Niemand wil ze hebben. De klinkers gaan in de kruiwagen naar een diepliggend paadje. Dat vullen we grotendeels op. We zorgen ervoor dat tussen de stenen flinke ruimtes overblijven zodat ze als schuil- en overwinteringsplek gebruikt kunnen worden. Later zullen we het pad afdekken met grond. De operatie heeft verschillende voordelen. We zijn een hinderlijke stapel stenen kwijt. Er zijn kruip- en sluipgangen voor allerlei kleine dieren bijgekomen. Het maaiwerk aan beide zijden van de stenen muur gaat straks makkelijker.
Pinksterbloemen met Pasen
Tevreden gaan we aan de koffie. Daarna lopen we nog een rondje door de ontluikende natuurtuin. Onderzoeker Will vindt dat het nog niet hard gaat met de vogels. Er moeten nog veel soorten terugkomen van hun winterverblijven. Door de lage temperaturen zien we ook nog niet veel insecten. Afgelopen week heb ik Gehoornde metselbijen gezien op het insectenlab en allerlei vliegen en wilde bijen op de Sleedoorns. We komen hommelkoninginnen tegen die een nestplek zoeken, maar veel vliegt er nog niet. Ineens zie ik een bloeiende Pinksterbloem die boven ondergelopen veldje uitsteekt. Wanneer ik beter kijk zie ik er nog veel meer opkomen. Volgens mij eerder dan vorig jaar. Met wat meer zon zullen de veldjes snel vol staan met voorjaarsbloeiers.
Zaterdag 1 april 2023
We hebben weer een flinke klets regen gehad deze week. Het water in de natuurtuin staat opnieuw hoger. Niet de hoogste stand ooit, maar zonder laarzen kun je geen rondje lopen. De lage veldjes staan onder water en de paden er doorheen ook. Om de wildcamera uit de bospoel op te halen trek ik het waadpak aan. Mijn laarzen zouden vol lopen. Het groeiseizoen is begonnen en stoort zich niet aan regenachtig weer. De Sleedoorns in de zuidelijke strook staan vol in bloei en ik zie zelfs een Zoete kers waarvan de bloemen open gaan. Struiken en bomen worden elke week groener door het verse blad. Er zijn steeds meer voorjaarsbloeiers te vinden. Mijn plannetje om de twee sleutelbloemen met gaas te beschermen totdat ze in bloei staan werkt. In ieder geval voor de Slanke sleutelbloem in de zuidelijke strook. Vijf schermpjes met bleekgele bloemen steken af tegen de ondergrond. Ik kan alle plantendelen fotograferen en de soort melden bij Waarneming.nl. Het gaas kan weg. De Gulden sleutelbloem bij de noordelijke poel is wat trager en moet nog in bloei komen. Nog even wachten.
Gaten in de houtwal
Op drie plekken is de houtwal aan de voorkant ingedrukt. Op een plek zijn duidelijk sporen van reeën te zien. Aan allebei de kanten is een modderig plekje met hoefafdrukken en een smalle looppaadjes. Blijkbaar gebruiken reeën deze route tegenwoordig om de natuurtuin in en uit te gaan. Dat is leuk, maar het zal zo niet lang duren voordat ook mensen dit als toegangspoort gaan gebruiken. We sjouwen een paar bundels takken naar de houtwal en vullen de gaten op. De reeën stoppen natuurlijk niet. Er zullen opnieuw slijtplekken ontstaan en die zullen we weer dichtstoppen. Zo houden we elkaar een beetje bezig.
Open dag
Morgen houdt het IVN een wandeling door De Bundertjes. De lopers beginnen en eindigen bij ons. Anne en Maria begeleiden de wandeling en komen vandaag kijken hoe de natuurtuin er bij ligt. Snel is duidelijk er geen ronde door De Robbert gelopen kan worden. De meeste deelnemers zullen geen laarzen aan hebben. Een deel kan wel belopen worden. We zullen op verschillende plekken infobordjes plaatsen met teksten over het beheer en de vogels.
Kikkervisjes komen al uit
We lopen met zijn allen een ronde en onze bezoekers stellen volop vragen. Bij de overloop inspecteren we de kikkerdril die twee weken geleden hier is afgezet. Tot onze verrassing komen de eitjes al uit. Minieme kikkervisjes spartelen tussen de resten dril. Dat is goed nieuws. Als het een tijdje niet regent vallen de oeverzones snel droog. Voor jonge kikkertjes is het dan een race tegen de klok. Ze moeten vanaf de ondiepe geboorteplek de diepere poelen te vinden. Nu de kikkers zich snel ontwikkelen en het water extra hoog staat zullen meer kikkervisjes dan anders overleven. Goed nieuws voor de Bruine kikkers, en de reigers.
Beuk wel of niet
Onderzoeker Will is helemaal niet te spreken over het ringen van de beuk bij de stenen muur. Het is een mooie boom, maar hij bederft een flink stuk waardevol grasland in de zuidelijke strook en het wilgenbosje aan de andere kant. Eigenlijk staat de boom op een verkeerde plek. Het is een overblijfsel uit de tijd dat hier een kruidentuin was. Er werd toen niet echt nagedacht over de invloed van een grote beuk op de omgeving. Onderzoeker Will blijft erbij dat de boom te waardevol was om weg te doen en dat er teveel zonnewarmte gaat komen. Ik zeg dat je een beuk kunt laten groeien, maar dan geen ondergroei meer overhoudt en de variatie weggaat. Eens worden we het niet, maar dit soort discussies hoort bij natuurbeheer.