Deze week september 2021
Zaterdag 25 september 2021
Ik krijg geen tijd om de camera goed in te stellen. De ree is met een paar sprongen bij de bosjes. Daar blijft ie staan, draait zich om en blijft kijken wat ik doe. Achteruit lopen en hopen dat ik hem op de foto krijg. Knip, knip en de ree springt soepeltjes uit het beeld. De foto's zijn veel te donker. Met wat beeldbewerking achteraf is de ree toch mooi te zien. Rondom de natuurtuin zijn de graslanden door de gemeente kort gemaaid. De natuurtuin is een mix van veel hoog gras, ruigten, struiken en bosjes. Een goede verstopplek voor reeën, lijkt me. Misschien gaan we ze komende tijd vaker zien nu het rondom de natuurtuin zo kaal is.
Grof vuil
Maandag hebben we alle troep die we kwijt wilden op een aanhanger geladen om naar de milieustraat te brengen. Jammer dat de auto toen niet meer wilde starten. De ANWB erbij, kapotte accu. Auto met hulp van de ANWB starten en motor laten lopen. Aanhanger met rommel op scoutingterrein geparkeerd, auto naar garage voor een nieuwe accu. Gelukkig kon er voor dinsdag een nieuwe afspraak worden gemaakt met de milieustraat. De volgende dag loopt alles vlekkeloos.
Maaien
We gaan maaien. Vandaag de lage noordelijke veldjes en komende weken telkens een ander stuk grasland. Ongeveer eind oktober zijn we dan klaar. De maaimachine heeft in het begin moeite met lang gras dat onder de machine kruipt en bovenop terechtkomt. De rest gaat beter en het veld langs de middensloot zelfs opvallend makkelijk. Bij de vorige maaibeurt worstelde de machine met meterslange uitlopers van een gras. Nu knabbelt de messenbalkmaaier vlot door het gras en de russen. Daartussen groeit akkermunt en regelmatig waait een muntlucht voorbij.
Graslandvlinders
Wil en Rinus harken het maaisel op dijkjes bij elkaar. Volgende week brengen we het buiten de poort. Later zal het door de gemeente worden opgehaald. Net als vorig jaar slaan we plekken over die we niet maaien en laten overstaan in de winter. Dat is een idee dat we hebben opgepikt van de Vlinderstichting. Veel graslandvlinders overwinteren als ei, rups of in een cocon tussen de grashalmen. Wanneer ze dat doen in de stukken die we overslaan hebben ze geluk gehad. Eigenlijk zouden we iemand moeten hebben die de overstaande stukjes wil uitpluizen om te zien hoe goed dat idee hier werkt.
Beter beheer, minder werk
Een andere maatregel om overwinteraars meer kansen te geven is het hoog afstellen van de messenbalkmaaier. Een kort gemaaid gazon heeft niets te bieden voor overwinteraars. Slordig maaien en stukken overslaan is veel beter en spaart ons werk uit. Twee vliegen in een klap dus. Niet alleen vlinders gebruiken de graspollen. Links en rechts van de maaimachine kruipen kikkers weg. Kleintjes van dit jaar en ook grotere van vorige jaren.
Aanloop
We hebben weer regelmatig aanloop. Oud-voorzitter Kees komt wat spulletjes ophalen die we kwijt willen. Oud vrijwilliger Wim ruimt op eigen initiatief zwerfafval op en doet tussendoor de tuin aan. Peter-Paul van IVN Bakel komt even bijpraten en nu en dan zwerft een wandelaar door de tuin. We hebben tijd genoeg voor een praatje en krijgen het geplande werk makkelijk af. De messenbalkmaaier heeft goed werk geleverd en alle maaisel ligt op dijkjes om nog wat te drogen. Hopelijk gaat het niet teveel regenen.
Zaterdag 18 september 2021
Een mooie nazomerdag. Rond 8 uur gloeit de zon door de dichte nevelflarden. Ik kijk er een tijdje naar en maak wat foto's Een uurtje later is de sprookjeswereld voorbij. De zon wordt warmer, nevel verdampt en het het wordt gewoon lekker weer.
Grof vuil
Volgende week beginnen we serieus met de tweede maaibeurt. Nu is er niet veel te doen. We beginnen alvast met het opruimen van de container en het materiaalhok. Maandag gaan Wil en ik de rommel naar de milieustraat brengen. Spullen die we al jaren bewaren en nooit gebruiken en het laatste sloopafval van de oude bijenstal. De stapel wordt regelmatig kleiner wanneer Rinus spullen ontdekt die hij nog wel kan gebruiken. Later komt oud-voorzitter Kees een kijkje nemen en ook hij wil wat spullen meenemen.
Onderzoek
Ecoloog Keenan komt vegetatieopnames maken. Hij heeft de hele tuin ingedeeld in vakken van tien bij tien meter. In elk vak zet hij een vierkante meter uit en telt daarin het aantal plantensoorten Hij doet dit door heel Nederland in verschillende natuurtuinen en parken. Zijn doel is meer te weten te komen over natuurbeheer en de biodiversiteit die dat oplevert.
Oude bokken en geiten
Een tijdje terug vroeg een dame ons of we iets hadden gehoord van het afschieten van reeën in De Bundertjes. Dat wisten we niet, maar vandaag staat de jagersvereniging, WBE De Helm, bij het Janus Meulendijkspad om uitleg te geven. Wat later is ze terug en vertelt dat er zo'n 45 reeën in De Bundertjes lopen. Meer dan we dachten. Enkele oude bokken en geiten gaan geschoten worden om zo de wildstand gezond te houden. Hoeveel er precies afgeschoten worden heeft de dame niet kunnen achterhalen.
IVN Bakel
Een heer van de plantengroep van IVN Bakel komt foto's laten zien. Afgelopen week is een delegatie van die groep door Rinus en Onderzoeker Will (vers terug van vakantie) rondgeleid. Hij is een presentatie aan het maken en laat zien wat hij al heeft. Rinus en Will hebben ook nog foto's en beloven die op te sturen. De heer beloofd op zijn beurt om de definitieve presentatie naar ons te sturen. Die zullen we dan op de website zetten.
Eigenwijze eik
We verbazen ons over de eiken. In het Berkenbosje bij de ingang staan ook zomereiken. Dit jaar lijkt het alsof er geen enkele eikel aan de bomen hangt. Vorig jaar nog hingen ze vol en was de bodem bedekt met eikels. Nu: niets. Behalve een eigenwijze eik aan de buitenkant van de tuin. Zwaarbeladen met grote groene eikels doet hij lekker waar hij zin in heeft. We weten dat veel bomen, ook eiken, jaren hebben waarop ze veel vruchten dragen, afgewisseld met jaren waarop weinig wordt geproduceerd. Maar van vele kilo's vorig jaar naar nul dit jaar is gek.
Raar kruikje
Tussen de lage noordelijke veldjes zie ik een beige balletje. Een plantengal lijkt het, maar zo'n dikke gal tussen de grassprieten is raar. Ik kijk beter en zie dat het een soort cocon is. Een kruikje lijkt het. Rond met een hals en een dichte opening. Geen idee welk dier dit gebouwd heeft. Weet de herkennings-app Obsidentify hier meer van?
Wespspin
De app weet het niet zeker. Had ik al verwacht, maar wespspin komt telkens als een van de mogelijkheden terug. Ik denk dat de app geen raad weet met de grassprieten die door het beeld lopen. Totdat ik wat verder zoek en op een site kom van iemand die wespspinnen heeft geobserveerd terwijl ze een cocon maakten om eieren in af te zetten. Precies dezelfde als hier tussen het gras in de natuurtuin. Een paar decimeter verder zit een wespspin in haar web, waarschijnlijk de bouwer van de cocon. De app had toch gelijk.
Inspectierondjes
De meesten zijn al naar huis. Wil en ik lopen wat inspectierondjes binnen en buiten de tuin. Uiteindelijk is ook Keenan klaar met zijn research. Hij heeft maar liefst 50 keer de plantensoorten geteld op een vierkante meter. We nemen afscheid en hopen hem binnenkort weer te zien. Ook zijn verslag zal op onze website komen te staan. Het is ongeveer drie uur en we sluiten af.
Zaterdag 11 september 2021
Het poelwater is amberkleurig en helder. Ik snij onder water zoveel mogelijk blaadjes weg van de Tuinwaterlelie. Ze laten zich niet allemaal pakken. Ongewild woel ik de bodem om en vult de poel zich met half vergaan materiaal dat daar ligt. Een soort onderwater-stofwolk. Ik krijg een stuk of twintig kleine bladen te pakken. Afgesneden bladen stijgen naar de oppervlakte en drijven. Ik pik ze op en gooi ze op de kant.
Waterviolier
Voordat het zicht in de poel verdwijnt zie ik duidelijk tientallen stengels van de Waterviolier uit de bodem komen. Afgelopen jaar heeft de waterplant al een deel van de poel bezet. Het lijkt er op dat hij profiteert van het extra zonlicht nu de lelie weg is. Waterviolier is mooi om te zien. In de voorzomer steken bloeistengel boven water uit met kransjes witte (lichtroze bloemen. De plant is voor ons extra spannend omdat het een indicator is van interessant kwelwater.
Kwelwater
Kwelwater is grondwater dat boven de grond komt. Wanneer dit van ver komt en lang door de bodem trekt krijgt, neemt het allerlei stoffen op. Het water dat in De Bundertjes opwelt komt uit de Ardennen en is apart genoeg om de kieskeurige Waterviolier te laten groeien. Zo'n eigenschap onderstreept het belang van De Bundertjes als natuurgebied.
Rommelig maaien
Vorige week hebben we een paar stukken aan de voorkant gemaaid. Vandaag ruimen Rinus, Wil en ik het maaisel op en brengen het buiten de poort. Pech dat het vannacht flink heeft geregend. Dat maakt het maaisel extra zwaar. De messenbalkmaaier staat tegenwoordig op zijn hoogste stand afgesteld. Dat maait makkelijker en zorgt voor een grof gemaaid terrein. De “rommelige grasmat” is belangrijk voor veel graslandbewoners. Vlinders en andere insecten overleven de winter vaak als ei of pop tussen de grasstengels. Ook kikkers en padden zitten er graag tussen zoals we vandaag vaak merken.
Jagen in De Bundertjes
Vorige week vroeg een dame vanaf het wandelpad of we iets wisten van jagen in De Bundertjes. Dat wisten we niet, maar we beloofden het na te vragen. Vandaag tref ik haar weer en kan ik vertellen dat de WBE (Wildbeheereenheid) inderdaad reeën gaat afschieten omdat er anders teveel van komen. De WBE beslist daar niet zelf over, maar moet toestemming hebben van de gemeente. Volgende week staat de WBE met en kraampje in de buurt om voorlichting te geven.
Maaien in oktober
Afgelopen week hebben we uitnodigingen verstuurd om te helpen bij het hooien. Het grootste deel van de tweede maaibeurt van 2021 gaan we in oktober doen. Dat is een maand later dan wat we gewend zijn. De laatste jaren hebben we tot in oktober groeizaam weer. Na het maaien zien we vaak nog een flinke aangroei van groene massa. We willen dat extra groen ook weghalen. Grof maaien is goed, maar het moet ook niet te lang de winter in gaan. Volgend voorjaar moeten nieuwe zaailingen een kans krijgen om uit te groeien. We doen geen extra maaibeurt. We draaien onze werkwijze om. Het maaien gaat van september naar oktober. Het snoeien van ruigtes gaat van oktober naar september.
Educatieve natuurtuin
Bij de koffie komt een dame vragen of er nog ruimte is voor een bezoekje met een groep kinderen. We leggen uit dat we een maximum aantal groepsbezoeken hebben en dat we daar al op zitten. Het blijkt om een klein groepje van hooguit 10 kinderen te gaan dus dat lijkt ons wel OK. Er komen nu dus nog 2 groepen in de Natuurtuin. Dit kindergroepje woensdag komt de plantengroep van IVN Bakel een kijkje nemen. Belangrijk doel van ons is om de natuurtuin te gebruiken voor educatie. Met alle excursies en bezoekjes die we hebben gehad hebben we aardig aan die doelstelling voldaan.
Zaterdag 4 september 2021
Vanmorgen hangt een hardnekkige mistlaag over ons heen. Het lukt de zon niet om er doorheen te prikken. Koud is het ook niet. De Tuinwaterlelie heeft deze week geen nieuwe bladeren boven water gekregen. Ik zaag met de verlengde takkenzaag een stuk of dertig kleine blaadjes onder water af. De plant lijkt zwakker te worden, maar misschien komt dat doordat het groeiseizoen op zijn eind loopt. Ik verwacht in 2022 nog regelmatig de poel in te gaan.
Vegetatieonderzoek
Vorige week hebben we bezoek gehad van ecoloog Keenan. Toen we hem vertelden dat we in september maaien, was hij verrast. Dat leek hem erg vroeg. Dat verraste ons weer, want bij Nederlands graslandbeheer is een tweede maaibeurt in september best laat. Keenan woont aan de oostkust van de VS en daar verloopt de zomer blijkbaar anders dan hier.
Verrast door Nederlands maaibeheer
Hij zou vandaag vegetatieopnames maken in de natuurtuin. Die worden vergeleken met vegetatieopnames in andere natuurtuinen en heemparken. Maar intussen zijn veel plekken die hij wil onderzoeken in Nederland al gemaaid of worden dat binnenkort. Hij moet zijn plannen aanpassen en kan vandaag niet komen. Wie weet kan hij nog op tijd zijn en voor half september bij ons langskomen. Daarna gaat het grootste deel van de graslandjes plat. Hopelijk is er dan nog een kans dat het onderzoek volgend jaar wordt gedaan.
De eerste stukjes
Vandaag begin ik deze maaibeurt aan de voorkant van de natuurtuin. Ik begin met de strook voor de ingang, langs het wandelpad. De maaibalk van de messenbalkmaaier staat hoog afgesteld en ik loop elke strook 2 keer. Lange sprieten die de eerste keer plat geduwd worden door de maaibalk haken de tweede keer mooi tussen de messen.
Rekening houden met graslandbewoners
Het grootste deel van het gras en de kruiden gaat er af, terwijl we toch niet te kort maaien. Enkele centimeters stengel blijven staan. Op en tussen die sprieten overwinteren allerlei graslandbewoners als ei, rups of pop. Daarom maaien we sommige stukjes niet en laten die de hele winter staan. Maaien doen we om de plantengroei te bevorderen. Door niet alles en ook niet te kort te maaien ruimen we niet meteen alle gebruikers van de planten op.
De tweede stukjes
Na een dik uur is de voorkant klaar. Terwijl Wil na de koffie het maaisel aan de buitenkant bijeen harkt, ga ik verder langs de voorkant, maar dan binnen de houtwal. Het stuk bij Tinekes Bankje, langs de container en de hellingen van de zuidelijke strook. Intussen lopen een paar keer mensen binnen om de tuin te bekijken. De natuurtuin ligt er herfstig bij. Het grote bloeiseizoen is afgelopen en veel planten nog wel bloeien blijven met dit grijzige weer dicht.
Fazanten?
Wanneer ik de hellingen van de zuidelijke strook maai zie ik een vier of vijf vogels van me weglopen richting de zuidelijke poel. Ik kan niet zien welke vogels het zijn. Beigebruin, niet te groot … Misschien fazanten of zelfs Patrijzen. Ze lopen beheerst weg, maar houden me goed in de gaten. Als ik snel ga bewegen zullen ze wegvliegen. Ik pak zo rustig mogelijk mijn mobiel en maak een foto. De vogels verdwijnen tussen de struiken en de foto is niet duidelijk genoeg. We houden het maar op een groepje jonge fazanten.
Brandnetelhoek
Wanneer de hele voorkant binnen en buiten de houtwal klaar is, blijkt het al 12 uur te zijn. Ik heb vanmiddag een afspraak, dus lang kan ik niet blijven. Tijd voor een korte ronde is er wel. Gelukkig maar. In de hoek bij de waterpomp heb ik een flinke bos brandnetels niet gemaaid. Onderzoeker Will heeft daar eens een bijzondere wants op gevonden en gevraagd om de hoek over te slaan met maaien. Ik weet niet of hij intussen de wants opnieuw gevonden heeft, maar nu zien we iets anders.
Zwarte rupsen
Zwarte rupsen en niet een paar. Verdeeld over de brandnetels zitten tientallen rupsen. Ik schat over de honderd, in clusters bij elkaar. Op sommige plekken zijn restanten spinsel te zien waarin rupsenhuidjes zijn achtergebleven. Vlug de herkennings-app Obsidentify openen, foto maken en “Dagpauwoog 100% zeker”, zegt de app. Ik heb dit seizoen niet veel Dagpauwogen gezien in de natuurtuin. Die zijn wel productief geweest. Op de site van de Vlinderstichting lees ik dat de Dagpauwoog 1 generatie per zomerseizoen heeft (soms 2). Soortenbank.nl heeft het over 1 tot 3 generaties, afhankelijk van het weer en de locatie. De soort overwintert als vlinder onder een boomschors of een koele plek in huis o schuur. Dat betekent dat de rupsen die we hier zien dit jaar nog verpoppen en vlinder worden. Gelukkig hebben ze een flinke voorraad brandnetel om te eten. Met die onverwachte vondst sluiten we de ochtend af.