juni 2021
Zaterdag 26 juni 2021
De helling bij de ingang, de lage noordelijke veldjes en rondom de overloop zijn afgelopen week gemaaid. Natuurlijk niet alles. We laten altijd delen staan. Zo raken de bloembezoekende insecten en andere graslandbewoners niet hun hele leefgebied kwijt, terwijl elke keer toch een deel van de graslandjes verjongd wordt.
Vroeg beginnen
De temperaturen gaan weer omhoog en in de beschutte natuurtuin wordt het dan snel zweterig. Ik begin vroeg nu het nog koel is. Ik wil vandaag de lage veldjes opgeruimd hebben. Nu staat er geen water, maar bij de eerste de beste hoosbui staan ze dagenlang blank. Dan wordt het hooien erg lastig.
Zonnende fazant
Op het pad vanuit het elzenbosje zit een fazantenhaan. De haan zit precies op de plek waar de zon vroeg in de ochtend doordringt. Verderop hoor ik nog een fazant. Nog een haan. Er zitten er dus meer hier. Lang geleden hoorde ik hier wel eens een fazant roepen. Daarna jarenlang niet gehoord. De laatste tijd lijkt de fazant met een terugkeer bezig. Zijn roep (eigenlijk meer krassen dan roepen) was al terug en nu zie ik hem regelmatig lopen met die typische statige, bedachtzame pas. Deze fazant blijft op zijn plekje in de ochtendzon zitten. Volgens mij ziet hij me, maar ben ik te ver weg om zijn zonnebad te onderbreken. Pas wanneer onderzoeker Will met zijn vogeltelronde bij de houten brug aankomt, is hij ineens verdwenen.
Schuwe vogels weg
Onderzoeker Will vraagt zich af waarom hij geen Karekieten meer in het riet hoort. Misschien hebben de schoolexcursies daar iets mee te maken. Karekieten en ook Bosrietzangers zijn schuwe vogels. Vorig jaar waren er maar twee excursies en broedden ze bij de grote en de zuidelijke poel. Dit voorjaar ook, maar nu zijn ze niet meer te horen en zijn er weer verschillende schoolexcursies geweest. Bovendien hebben we vlak bij de zuidelijke poel het nieuwe insectenlab gebouwd. Misschien is de karekiet die daar zat ergens anders gaan broeden.
Schoolexcursies
Sinds een paar weken zijn er weer schoolexcursies in de natuurtuin. Een keer in de week komt een schoolklas waterbeestjes scheppen in de grote poel. Daarnaast krijgen ze een rondleiding door de natuurtuin. Er zijn dit jaar 8 donderdagen gepland voor schoolklassen en op een stuk of vier dagen komen andere groepen. Volgens ons is dat zo'n beetje de grens van wat het gebied aankan aan grote groepen. De rust en het waterleven moet niet teveel verstoord worden. Het verdwijnen van de Karekieten en de Bosrietzanger zijn waarschuwingen.
Oplossingen bedenken
Naast een maximum op het aantal groepsexcursies denken we na over het uitbreiden van de rietkragen om de schuwe rietbroeders terug te lokken. Het riet heeft de neiging om op enkele plaatsen uit te breiden. Nu maaien we het nog elk jaar terug, maar we kunnen die uitbreiding ook toelaten door het maaibeheer aan te passen. Dat spaart ons werk en geeft de rietbewoners meer leefruimte. Het insectenlab is bijna klaar, dus bij de zuidelijke poel is het weer rustig.
Aanloop en klussen
We hebben aanloop genoeg vandaag. Een moeder met kind komt waterbeestjes scheppen. Oud-bestuurslid Wim komt vertellen dat de beschadigde schepnetjes zijn gerepareerd. Oud-bestuurslid Agnes komt een kijkje nemen. Met de hulp van Loes en Hester krijgen we het maaisel op alle gemaaide stukken bij elkaar geharkt. Terwijl Rinus met Wim testen of Wim met zijn scootmobiel over de paden kan rijden, kruien we de laatste vrachtjes maaisel van vandaag naar buiten De lage veldjes en de helling bij de ingang zijn helemaal klaar. Rondom de overloop moeten we het nog opruimen. Dat kan wachten tot volgende week.
Zaterdag 19 juni 2021
Pufweer. Meer kan ik er niet van maken. Rustig aan vandaag. Onderzoeker Will belt. Hij gaat naar de jaarlijkse een landelijke bijeenkomst van het wantsengenootschap. Een belangrijke dag en die mag hij natuurlijk niet missen. Het water in de poelen is verder aan het dalen. Er wordt veel regen verwacht, maar dat was afgelopen week ook en er is nauwelijks neerslag gevallen. Ik loop eerst maar eens met de gazonmaaier over de paden. In juni en juli hebben we bijna elke week een schoolklas op bezoek en dan houden we de paden netjes begaanbaar.
Zweten
Dinsdag heb ik het laatste stukje schilderwerk aan het insectenlab gedaan. Het meeste hout is nu diepzwart gebeitst. Wanneer later ook nog de klimop het lab doorgroeit, gaat het bouwsel helemaal op in de begroeiing. Nu gaat de zwarte vijverfolie op het dak. De meeste tijd ben ik kwijt met het afzagen van enkele scherpe hoeken. Ik zweet uit alle poriën en wanneer de folie er ruwweg op ligt ga ik met Rinus en Wil koffie drinken.
Waterscheppen
We nemen ruim de tijd. Rinus heeft de vangstgegevens bij zich van afgelopen donderdag. Het was de tweede keer dat de nieuwe begeleidingsgroep een schoolklas ontving. De nieuwe opzet lijkt erg goed te gaan. Er zijn 8 donderdagen vastgesteld waar scholen op konden intekenen. Zeven van de acht dagen zijn bezet. Samen met de drie andere excursies die zijn geweest komt het totaal dit seizoen op zeker 10 groepsexcursies. Dat is ongeveer het maximum dat we verantwoord vinden om het gebied niet teveel te belasten.
Klussen
Rinus gaat met de heggenschaar de brandnetels aan de voorkant wegknippen, zodat er weer goed uitzicht op de tuin is vanaf het wandelpad. Later loopt hij de paden na om overhangende brandnetels en bramen weg te knippen. Wil gaat de eikenhouten stoelen te lijf. Hij kan het onderstel gebruiken om thuis een kiwi langs te leiden. Wanneer ik terugloop naar het insectenlab blijkt de zwarte folie er helemaal afgewaaid te zijn. Die had ik meteen moeten vastzetten. Opnieuw de folie er op gehesen, rechtgetrokken en langs de hele rand halve stoeptegels gelegd als ballast. De tegels liggen op shingles van de oude bijenstal om de vijverfolie te beschermen. Later zullen we de folie bijsnijden en vastzetten.
Roestbruine kromlijf
Vlak bij het insectenlab zie ik een paar opvallende insecten op een Kale jonker zitten. Ik maak met mijn mobiel een foto, haal hem door de herkenningsapp Obsidentify. Die weet 100% zeker dat het hier gaat om de Roestbruine kromlijf (Sicus ferrugineus). Ik had er nog nooit van gehoord. De kleine vliegjes leven van de pollen en nectar van verschillende plantensoorten. Ook Cirsium-soorten. Ze zitten dus bovenop hun eten op deze Kale jonker (Cirsium palustre).
Dodelijke voortplanting
Behalve vreedzaam stuifmeel eten heeft de roestbruine kromlijf een dodelijke manier van voortplanting. Dodelijk wanneer je een hommel bent. Volgens diverse bronnen enteren de vrouwen van de Kromlijf een hommel, steken hun legbuis in de hommelbuik en leggen daarin hun eitje. De larve eet dan later van binnenuit de hommel op. Ik heb niet kunnen achterhalen of de larve ook in het hommellijf verpopt. De roestbruine kromlijf is vaak te vinden waar hommels voorkomen is een zin die je in veel beschrijvingen tegenkomt.
Gevolgen van droogte
Volgende week beginnen we met het tweede deel van de voorjaarsmaaibeurt. Afgelopen jaren waren extreem droog en ook in de natuurtuin werd de bodem droger dan normaal. Waarschijnlijk zijn hierdoor mineralen door de chemische reactie met zuurstof losgekomen van de bodemdeeltjes. Dat betekent: Extra voedingsstoffen waar een beperkt aantal planten wel raad mee weet, maar de meesten niet van houden.
Voedselvergiftiging
Net als vorig jaar valt ons op dat de veldjes die nog niet zijn gemaaid vooral fors groeiende grassoorten veel ruimte innemen. Voor de meeste wilde planten betekenen extra voedingsstoffen geen extra groei, maar vergiftiging. Veel andere planten komen daardoor in de verdrukking. Typische beekdalplanten zoals Echte koekoeksbloem gaan merkbaar achteruit. Het is niet moeilijk om die verarming in soorten tegen te gaan. De truc is om de eerste maaibeurt al in mei (vlak voordat de grassen in bloei komen) uit te voeren. Vanaf volgend jaar gaan we dat weer doen. Vandaag nog niet. Nu drinken we nog maar eens wat en sluiten af.
Zaterdag 12 juni 2021
Vandaag hebben we een dipje in het weer. Het is al dagen volop zomer met zon en warmte. Deze ochtend blijft grotendeels bewolkt. Het water in de poelen is aan het zakken. De lage delen van de zuidelijke strook zijn weer droog na de stortbui van vorige week vrijdag. Ik had op wat zon gerekend zodat we weer eens bloembezoekende insecten konden zoeken. We hebben gemerkt dat zonneschijn daarbij een grote rol speelt. Vandaag blijkt dat opnieuw. Weinig wilde bijen, geen vlinders en een paar zweefvliegen. Volgende week beter. Rinus helpt vandaag mee met een IVN-cursus en onderzoeker Will heeft de caravan gepakt en is naar de camping gereden. Wil en ik krijgen vandaag gezelschap van IVN-gids Antoinette die een groep van de Scouting Leonardus rondleidt.
Voorjaarsmaaibeurt
Afgelopen maandag hebben we de berg maaisel buiten de poort opgeruimd. Met een grote aanhanger van Scouting Paulus hebben we alles in twee vrachten naar Biemans Recycling gebracht. Daar wordt ons maaisel verwerkt tot compost. Het materiaal was behoorlijk nat en stonk. Net een mestvaalt. Op de plek waar het gelegen heeft is het nog te ruiken.
De planten hebben een flinke groeispurt gemaakt. De graslandjes die nog niet gemaaid zijn, staan een have meter hoog. De meeste bloeiende planten houden die groei goed bij. Ook waar het gras op zijn hoogst staat (in de lage noordelijke veldjes) piepen de boterbloemen er tussendoor. Over een paar weken doen we het tweede deel van de voorjaarsmaaibeurt. Daar zal wel een flinke berg maaisel opleveren.
Klussen
Hoog tijd om de paden te maaien. De gazonmaaier heeft er moeite mee en sommige stukken moet ik twee keer doen. Een keer in een hoge maaistand en nog een keer laag. Dan beginnen we aan de voorkant van de natuurtuin. Ik maai de hele strook langs het wandelpad en daarna werk ik met de accu-heggenschaar de haag bij. We harken het maaisel tegen de onderkant van de haag. Zo zijn we dit maaisel kwijt en wordt de begroeiing langs de haag onderdrukt.
Stoelen
De stoelen die een paar weken langs het wandelpad hebben gestaan halen we op bij de buren. We weten nog steeds niet wie ze langs het pad heeft gezet. Er werd vuurtje bij gestookt en de buren hebben ze bewaard omdat ze dachten dat ze van ons waren. We nemen ze mee en brengen ze naar de milieustraat wanneer wij ons eigen afval wegbrengen.
Scouts
Intussen vermaken de scouts zich prima op de houten brug en zijn enthousiast over de vangsten. Nog steeds veel kikkervisjes en opvallend veel kleine zoetwatermosseltjes. Ook verschillende waterschorpioenen, salamanderlarven, bloedzuigers, kokerjuffers en kevers en een enorme larve van de Geelgerande watertor.
Bloei
Ook de plantenwereld laat zich van zijn mooie kant zien. Boterbloemen en Vergeet-me-nietjes in de graslandjes en langs het elzenbosje staat Vingerhoedskruid in bloei. Altijd een mooi gezicht. Zeker waar ze worden begeleid door een groepje Kale jonkers. Vorige week stonden de Rode kornoelje-struiken vol in bloei. Daar is nu weinig van over, maar de Gewone vlier heeft het stokje overgenomen. Vooral langs de voorkant en zuidkant van de natuurtuin overheersen nu de witte bloeischermen.
Meidoorns
De scouting is vertrokken. Terwijl twee bezoekers nog een rondje door de tuin doen, bekijken we de Meidoorns bij de ingang. De exemplaren bovenop de helling staan er niet goed bij. Even verderop staan ook Meidoorns, maar die zien er een stuk frisser uit, hebben veel uitbundiger gebloeid en hebben nu veel vruchten. We denken dat de droogte van de afgelopen jaren teveel is voor de “hoge” Meidoorns. Wanneer de wandelaars hun rondje er op hebben zitten, sluiten we af.
Zaterdag 5 juni 2021
Het wordt een korte ochtend voor mij. De winkels zijn weer open en ik ga met een kleindochter shoppen. Het is alweer raar weer. Het is warm. Gisterenavond heeft het flink geregend en al dat vocht trekt nu de lucht in. Wanneer ik de poort binnenkom ka ik de andere kant van de natuurtuin niet zien. Het levert een mooi gezicht op en een rustige sfeer. Niet alleen omdat dikke mist (verkeers)geluid dempt, maar ook omdat de vogels zich rustig houden. Onderzoeker Will meldt dat hij toch de twee Bosrietzangers van vorige week heeft gehoord. Alleen mist hij de Karekieten die vorig jaar in het riet van de natuurtuin hebben gebroed. Misschien komen die nog.
maaibeurt
Ik hark alle maaisel dat nog op de zuidelijke strook ligt op dijkjes. Na een dik uur is dat klaar en kan ik beginnen met het afvoeren. De zijsteunen van de hooikruiwagen komen doen weer goed werk. Nu kunnen we het maaisel los opstapelen en met een spanband vastzetten. Met 2,5 wagenladingen heb ik het hele stuk opgeruimd tot aan de voorkant, waar Wil inmiddels klaar met het maaisel dat daar lag. Komende maandag regelen we een wagen met grote aanhanger bij de scouting Paulus. Ik denk dat we met 2 keer rijden alles weg hebben. Dan is deel 1 van de voorjaars-maaibeurt klaar.
slootjesdag
Halverwege de ochtend begint het druk te worden in de natuurtuin. Het jeugd-IVN heeft vandaag de jaarlijkse slootjesdag. Een dertigtal kinderen met begeleiders vult de brug over de grote poel en aangrenzende oevers. Ik heb maar weinig tijd om de vangsten te bekijken. Gelukkig is biologiestudent Fleur er vandaag bij. De vangsten worden keurig geordend in een overzichtelijke verzameling glazen potjes. De beestjes zijn goed te bekijken en hebben naamplaatjes. Het is een drukte van belang bij de tafel.
Echte koekoeksbloem en Rode kornoelje
Wil en ik lopen verder. De graslandjes die nog niet zijn gemaaid hebben in een week tijd een enorme groeispurt gemaakt. Het lijkt nu dubbel zo hoog als vorige week. Jammer dat de zon nu niet schijnt. Dat scheelt veel kleur van bloeiende planten. Toch is tussen het groen de Echte koekoeksbloem (Silene flos-cuculi) in bloei aan het komen. Op steeds meer plekken zijn de roze franjes van de bloemen te zien. Een andere opvallende bloeier van nu is de Rode kornoelje (Cornus sanguinea) . Vooral langs de zuidelijk strook valt hij op met honderden witte bloeischermen. Die worden graag bezocht door wilde bijensoorten. Een vlinder als het Groentje (Callophrys rubi ) heeft hem nodig voor zijn rupsen. Het Groentje is vrij zeldzaam, maar lijkt hier wel voor te komen. Ik zal het de komende weken eens in de gaten houden. Wie weet, misschien zit hij hier ook?