deze week januari 2021
Zaterdag 30 januari 2021
Zaterdag 30 januari 2021: Gelukkig is het droog. Het heeft afgelopen dagen meer dan genoeg geregend. Er waait een ijzige wind, maar dat is minder erg dan regenbuien wanneer je buiten wil klussen. De natuurtuin en directe omgeving ligt er schitterend bij. De lage graslandjes staan onder water. Het laagste deel van het pad daar is zonder laarzen niet begaanbaar. De grote poel is tot winterformaat uitgegroeid. Hij kan nog hoger en groter. Nu staat het water tot 10 centimeter onder de brug. De houten brug golft een beetje en wanneer het echt nat wordt liggen de laagste planken onder water. Misschien komt dat deze winter nog een keer.
Tijdelijk moerasbosje: Ook de zuidelijke poel is gegroeid. De lage afgeplagde cirkels vlakbij zijn tijdelijke poelen geworden. Het wilgenbosje steelt de show. De kleine bospoel is overstroomd en de bomen staan met de voeten in het water. Je kunt nu tijdelijk een echt moerasbosje bewonderen. Zulke bosjes zouden op meer plekken in De Bundertjes moeten zijn, met smalle paadjes er doorheen. Spannend! Ik laat mijn herinrichtingsfantasie los en ga aan het werk.
Nieuw insectenlab: Vandaag verzamelen we alle 4,5 X 4,5 balkjes die we uit de oude bijenstal hebben gehaald. Ik schroef de vier frames uit elkaar die we bij het bouwbegin hebben gebruikt en Wil verzamelt de balkjes die tussen het bewaarde sloopmateriaal liggen. De 4,5 X 4,5 balkjes worden straks hoekversterkingen en montagestrips waar planken tegenaan komen. Allemaal hergebruik van materiaal. Afgelopen maandag heb ik wat vrije uurtjes in de bouw gestoken en het geraamte is nu klaar. Terwijl Wil oude schroeven verwijderd, zaag ik dakbalken op maat voor het insectenlab en zet ze in de beits.
Wezel: Onderzoeker Will is druk bezig met de nationale tuinvogeltelling. Ondanks het slechte vogelweer weet hij een aardige lijst samen te stellen. De meest bijzondere waarneming is vandaag geen vogel maar een zoogdier. Wil heeft in het berkenbosje een wezel gezien! Een paar maanden geleden is daar al eens een wezel met de wildcamera “gevangen”. Het lijkt er op dat hij daar ergens een permanente verblijfplaats heeft. Vos, bunzing, marter, wezel. De natuurtuin wordt graag bezocht door deze wilde jagers. Er lopen blijkbaar genoeg lekkere hapjes rond.
Wandelaars: Ook de wandelaars weten ons vandaag te vinden. Wonderlijk, gezien het gure weer. De meesten lopen maar een half rondje omdat de lage graslandjes onder water staan. Wanneer we afsluiten horen we een grote groep sijzen in de elzenbomen. Luid tsjilpend doen ze zich tegoed aan de zaden. De winter is nog lang niet voorbij.
Zaterdag 23 januari 2021
Zaterdag 23 januari 2021: De corona-pandemie heeft ook voor het werk in de natuurtuin gevolgen. Afgelopen jaar hebben we één keer een excursie van schoolkinderen kunnen ontvangen. In een normaal jaar zouden dat er zo'n tien zijn geweest. Ook vandaag hebben we met de corona-bestrijding te maken. Het wordt een korte werkdag want vandaag bespreken we de voortgang van het jaarverslag met penningmeester Ton. We wilden komende maandag bij mij thuis vergaderen, maar wij houden ons aan de corona-adviezen. Niet met meer dan een persoon op bezoek.
Nieuw insectenlab: Voor penningmeester Ton komt, bouwen Wil en ik aan het skelet van het nieuwe insectenlab. Thuis heb ik de staande balken op maat gezaagd en voorzien van hoekijzers. Nu zagen we de horizontale balken op maat en schroeven die vast aan de staanders. We moeten zoeken naar de efficiëntste methode en bespreken de verschillende mogelijkheden om het dak af te werken. Intussen komt oud-bestuurslid Agnes een rondje door de tuin maken en later ook Kees. Kees is inmiddels ook oud-bestuurslid en dus geen voorzitter Kees meer. Alweer zo'n corona-effect: Kees heeft nog steeds een officieel afscheidje tegoed. Het natuur-enthousiasme is er niet minder door en Kees trekt met onderzoeker Will op speurtocht.
Stormschade pakt goed uit: Na de korte bestuursvergadering lopen Wil en ik nog wat door de tuin. Het stormachtige weer heeft sporen nagelaten. Overal liggen afgewaaide takjes en in het elzenbos is een forse boom omgegaan. De laatste rijd zijn hier vaker bomen afgestorven en omgewaaid. Waarom weten we niet. Het zijn geen bomen die we hebben geringd of zo. Die staan verderop. Het elzenbosje ziet er nu wel een stuk rommeliger en natuurlijker uit. De omgevallen bomen zorgen voor nieuwe lichte plekken in het bosje. Die plekken worden vanzelf gevuld met planten, struiken en jonge bomen. Interessant om te zien.
Weer verrassing op de wildcamera: Thuis gekomen kijk ik de wildcamera na en die levert nog een mooie verrassing op. Niet voor de eerste keer trouwens. Op een van de filmpjes loopt een vogel die ik niet ken even door het beeld. Ik upload een beeld naar de herkennings-app Obsidentify en die is zeker. Hoewel het geen al te scherpe beelden zijn weet Obsidentify dat het een Waterral – Rallus aquaticus - is. Hier een link naar de site van de Vogelbescherming en van de Sovon met informatie over de Waterral. Het blijkt een schuwe moerasvogel, waarvan er een paar duizend in Nederland broeden. In de winter komen daar nog wat trekvogels uit midden en Oost Europa bij. Of onze Waterral hier thuis is of alleen op wintervakantie weten we niet. Wel leuk dat deze vogel de moerassige natuurtuin bezoekt.
Zaterdag 16 januari 2021
Zaterdag 16 januari 2021: Het is mild vanochtend, windstil. Vanavond wordt sneeuw verwacht, maar nu wijst daar niets op. Voordat we beginnen drinken we een kop koffie en halen herinneringen op over Setty Vos. Een Helmonds IVN-monument, zo mag je haar wel noemen, die een paar dagen geleden overleden is. We kennen haar allemaal al vanaf onze eigen begintijd bij IVN-activiteiten in Helmond. Raar. Iemand die er altijd was is niet meer. Behalve dan als herinnering die ineens opkomt wanneer je in het groen bezig bent.
Bouwklus: Na een tijdje lopen we naar de bouwplaats. Onderzoeker Will gaat op speurtocht. Rinus maakt met zaag en snoeischaar ruimte aan de achterkant van het nieuwe insectenlab. Wil en ik slaan 16 metalen paalhouders zo precies mogelijk in de grond. We nemen de tijd en controleren vaak of alles nog waterpas staat. We slaan één paaldrager twee centimeter te diep en moeten bij de laatste uitwijken voor een tegenstribbelende boomwortel. Alles bij elkaar verloopt de klus verrassend vlot. Volgende week kunnen we beginnen met het in elkaars schroeven van het geraamte.
Geheimzinnig hol: We wandelen mee met onderzoeker Will. In een boom vlak bij de natuurtuin heeft hij een eekhoornnest gevonden. Onderweg lopen we een wandelaar tegen het lijf die ons vraagt welk dier dáár bezig is geweest. Hij wijst naar een dode boom met een flink gat onder in de stam. Een waaier van spaanders ligt voor het gat. De man denkt aan een rat. We overdenken allerlei mogelijke daders, maar komen er niet uit. Ik maak foto's die ik later op het forum van Waarneming.nl plaats. Wie weet. Thuis blader ik ook in de Veldgids Diersporen van de KNNV. Door de omschrijvingen in dat boek denk ik nu dat het toch geen zoogdier of knaagdier geweest is, maar een specht. Vanmorgen heeft onderzoeker Will verschillende Grote bonte spechten gezien, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat die het gat hebben gemaakt. Voorlopig blijft dit een raadsel.
Halve muis: We hebben aanspraak genoeg vandaag. Al eerder was een wandelaar een kijkje komen nemen bij ons bouwwerk en wat later lopen parttime vrijwilliger Loes en een vriendin langs. Bewapend met kijkers zijn ze vogels aan het spotten. Ze hebben verderop patrijzen gezien! Die zie je niet vaak tegenwoordig, dus dat is mooi nieuws. Vorige week vond ik bij onze bouwplaats een half doorgebeten muis. Onderzoeker Will en ik kwamen er niet uit welke dier de andere muizenhelft had opgegeten. Nu zien we midden op het pad bij het berkenbosje weer een halve muis. Ook nu is de voorkant verdwenen. We lopen al jaren rond in de natuurtuin, maar de raadsels worden er niet minder om.
Zaterdag 9 januari 2021
Zaterdag januari 2021: Yep... ik heb aan de aansteker gedacht. Het slot aan de poort is dus snel ontdooit en ik stap een mistige, bevroren sprookjestuin binnen. Straks gaan we verder met het nieuwe insectenlab. Eerst rondkijken. Het blijft niet vriezen en mooie nevel is meestal zeer tijdelijk. Op de poelen ligt een halve centimeter ijs. De temperatuur is behoorlijk onder nul gegaan en is dat nu nog. Eigenlijk raar. Het vriest, maar de dikke nevel bestaat toch uit kleine waterdruppeltjes. Zo gauw de druppels een koud oppervlak raken, grassprietjes of bladeren bijvoorbeeld, bevriezen ze. Er vormt zich een dekentje van witte ijskristallen: Rijp.
Water en ijs: Water en ijs tegelijkertijd, hoe kan dat? We hebben veel regen en relatief milde temperaturen gehad. De droge vrieslucht koelt ineens alles af. Planten bevriezen. Vocht in de kouder wordende lucht condenseert en vormt dan nevel of mist. Bij condensatie komt warmte vrij en dat houdt de lucht en de neveldruppeltjes net eventjes boven nul, terwijl de omgeving al bevroren is. Een natuurverschijnsel dat even mooi als tijdelijk is. Wanneer de zon door komt wordt alles nog even kleurig belicht. Dan is het snel afgelopen. De rijp smelt van de bomen en de nevel lost op. Langslapers hebben weer veel moois gemist.
Eindejaars plantenjacht: Door ons geklus en geklets vorige week zaterdag zijn we de eindejaars plantenjacht helemaal vergeten. Een leuk jaarlijks project van de FLORON. Vanaf tweede kerstdag tot iets na nieuwjaar worden de dan bloeiende wilde planten genoteerd en doorgegeven aan die organisatie. Gelukkig kon dit jaar op 3 januari ook nog geteld worden. Ik heb zondag snel een rondje door de natuurtuin gelopen en heb drie planten in bloei gevonden. Straatgras, Hazelaar en één exemplaar Klein streepzaad. In 2019 troffen we 7 bloeiende planten – Hazelaar, Dagkoekoeksbloem, Echte koekoeksbloem, Madeliefje, Hulst, Braam en een Veldkers. Landelijk is in 2020 het Madeliefje het vaakst gezien. Normaal staan er in de natuurtuin altijd wel een paar Madeliefjes in bloei. Dit jaar niet tijdens de telronde. Het verschil zit hem in toevalligheden. Iets meer guur weer en net wel/niet een bloeiend plantje vinden. Toch blijft het een leuke jaarlijkse bezigheid die weinig tijd kost. En als genoeg deelnemers dit een jaar of honderd volhouden krijgen we een aardig beeld van de flora-ontwikkeling rond de jaarwisseling. Op floron.nl is het verslag van het onderzoekje te lezen.
Bouwklus: De zwerfafvalgroep trekt op volle sterkte de wijk in en wij gaan verder met de bouwklus. Ik heb thuis vier rechthoekige frames in elkaar geschroefd. Precies de maat van het oppervlak van de vier delen van het insectenlab. We verschuiven de frames over de grond totdat we de beste plek en oriëntatie hebben gevonden. Dat gaat lekker snel. We hoeven veel minder grond af te plaggen dan we dachten. We slaan op alle hoeken paaltjes in de grond en zetten de frames aan de kant. De bodem tussen de paaltjes maken we gelijk met schop en hark. Met een waterpas op een balk controleren we het resultaat. Volgende week leggen we de frames weer terug en gebruiken we ze als mal om 16 paaldragers precies op de goed plek in de grond te slaan.
Jagers profiteren van biodiversiteit: We zijn op tijd klaar, de zwerfafvalgroep heeft zich genesteld bij de container en ik maak vlug nog wat foto's van onze bouwplaats. Ineens zie ik midden op het pad het onderlijf van een muis liggen. Het beestje is middendoor gebeten. Ik haal onderzoeker Will er bij. Hij denkt dat een roofvogel de muis heeft gevangen en een deel van zijn buit verloren is. Misschien de sperwer die we vanmorgen weer zagen vliegen, maar een buizerd zou ook kunnen. Dat die beesten graag in de natuurtuin rondvliegen betekent dat er genoeg te halen valt. Ook vos, bunzing, steenmarter, wezel en verschillende huiskatten jagen in de natuurtuin. Ook deze jagers profiteren van de groeiende biodiversiteit.
zaterdag 2 januari 2021
Zaterdag 2 januari 2021: Vorige week heeft het flink gewaaid en zijn een paar bomen omgewaaid. Aan de voorkant is een dode berk in stukken neer gekomen. De brokken gooi ik in de houtwal. Aan de zuidkant zijn weer een paar dode essen de tuin binnengevallen. Een ligt over het pad. Ik zaag hem in stukken en duw die in de afscheiding. Twee stammen hangen half over de sloot en laten we liggen. We hebben gemerkt dat omgevallen bomen geliefd zijn bij allerlei dieren als uitkijkpost. Die gaan we niet opruimen als ze niet in de weg liggen.
Fout hout: Ik haal de planken los van het bruggetje in het elzenbosje. Het bruggetje is ooit aangelegd als decoratief object en heeft geen echte functie. Het ligt over een drainagesloot die we vorig jaar al voor een deel gedempt hebben. Ik schroef en breek de planken los van de liggers en krui ze naar de container. Ze zijn doornat. Daarom laten we ze eerst goed drogen. Daarna zien we wel wat we er mee doen. Misschien gebruiken we ze zelf, misschien kan een andere club er iets mee. Het hout ligt al decennia buiten en de meeste planken zijn nog prima bruikbaar. Een laagje afschaven en ze zijn zo goed als nieuw. Ergens in de jaren '80 gekapt, bedenk ik. Waarschijnlijk tropisch hardhout van de meest foute soort.
Schuilen: Het begint irritant te miezeren. We gaan een tijdje schuilen en drinken koffie. Een aantal sterke verhalen later kunnen we weer aan de slag. Op de plek van het nieuwe insectenlab heeft Rinus een deel van de toplaag afgestoken. Ik pak een schop en kruiwagen en doe mee. De grond kruien we naar de plek van het bruggetje. Wil werkt intussen aan de dikke balken van de oude bijenstal. Er zitten nog balkdragers op en overal steken schroeven uit. Die moeten er af voordat we de balken opnieuw gebruiken.
Sperwer: Onderzoeker Will struint de tuin en omgeving af en controleert regelmatig of we niet teveel kletsen tijdens het werk. Hij wijst op een sperwer die boven onze hoofden aan het bakkeleien is met een kraai. Vanmorgen heb ik ook al een buizerd zien vliegen. Blijkbaar is de natuurtuin interessant gebied voor roofvogels. Tegen het eind van de ochtend hebben we ongeveer de helft van de bouwplaats afgeplagd. Volgende week doen we de andere helft en zetten we de maten van het nieuwe insectenlab uit.