Deze week februari 2022
Zaterdag 26 februari 2022
Na een natte periode heeft het vannacht gevroren. Telkens bedenk ik en vergeet ik het weer: Een aansteker meenemen om het hangslot te ontdooien. Gelukkig is de warmte van mijn handen ook goed en kan de poort. De heldere nacht heeft de natuurtuin bevroren. Dun ijs op het water en bevroren dauw op de planten. De zon zal dat snel veranderen.
Lente is niet ver meer
Bijna geen molshopen op de paden vandaag. Het water is weer hoger gekomen en dat zal er mee te maken hebben. De laagste delen van de paden staan onder water en andere stukken zijn doorweekt. Daar graven mollen geen gangen. Ik maak foto’s van de bevroren graslandjes. Wie weet zijn dit de laatste winterse plaatjes want de lente is niet ver meer. De zon is sterker geworden en waar het licht doordringt is het ijs snel verdwenen. Meidoorns en Vlieren hebben hun eerste blaadjes. Sleedoorns staan in knop en de eerste bloempjes van de Kerspruim zijn open gegaan. Volgende week staat hij helemaal in bloei.
Geheimzinnige sloot
Ik kijk nog eens naar de sloot in het elzenbosje. Vandaag is het water helder. Vorige week was de sloot troebel van de leem en we begrepen niet hoe dat zo kon. We konden ons niet voorstellen dat de sloot omgewoeld was terwijl takken en uitlopers van bramen ongestoord waren gebleven. Afgelopen dinsdag ben ik weg geregend toen ik het slootwater wilde testen. Ik zag toen een koppel wilde eenden vlakbij. Ik weet dat wilde eenden niet alleen op open water zitten, maar ook graag tussen takken en stammen over verscholen watertjes trekken. De wildcamera heeft ze vaak gezien terwijl ze kruip-door-sluip-door op de bospoel rondscharrelden. Ik denk dat het eendenkoppel de sloot verkend heeft voordat we daar toevallig een kijkje namen. Als om die conclusie kracht bij te zetten landen twee wilde eenden in de zuidelijke strook.
Klussen
Rinus is wilgen knotten met het IVN en Onderzoeker Will maakt zijn vogelronde af. Wil en ik bekijken de rotte planken van het materiaalhok. Tegen een zijde is haardhout opgeslagen geweest en daardoor zijn de onderste planken gaan rotten. Rinus heeft vorige week hardhouten planken meegebracht en we bekijken hoe we die het beste kunnen gebruiken. We gaan ze op de buitenkant vast schroeven, maar we zullen eerst gaatjes moeten boren. Volgende week zorgen we dat alle gereedschap er is.
Niets te doen, behalve genieten.
Verder hebben we niets te doen, behalve genieten van de lentesfeer. Het is niet warm, maar door de zon ziet alles er ineens anders uit. Een wandelaar vraagt of we iets kunnen doen aan een gevaarlijke tak die in een boom hangt. Hij had hem bij de gemeente gemeld, maar die had nog niets gedaan. Zijn aanwijzingen zijn wat vaag, maar we denken te weten dat hij het over het Begijnenpad heeft. We beloven een kijkje te gaan nemen.
Wandelingetje
We wandelen de tuin uit en gaan naar de plek waar de Gulden Aa tegen het Begijnenpad aan loopt. Daarna verder naar de IJsbaan en weer terug. We volgen dan de Gulden Aa totdat we verderop weer rechtsaf en terug kunnen. Nergens vinden we een tak die volgens ons gevaarlijk is. Wel zien we overal langs de wandelpaden sporen van zaagwerk en weggesleepte takken. De gemeente heeft blijkbaar al mensen door De Bundertjes gestuurd. De half omgewaaide en afgebroken bomen die we zien, staan aan de andere kant van de Gulden Aa waar geen wandelpaden lopen.
Eekhoornnest
Terug in de natuurtuin maken we nog een rondje. Tijd zat en het is mooi weer. Onderzoeker Will wijst ons op een nest in een oude Berk aan de rand van het elzenbosje. Bovenin zit een nest. Hij denkt dat het een eekhoornnest is. Het lijkt inderdaad niet op een vogelnest. Het is rondom dicht en opgevuld met blaadjes. Eekhoorns zien we de laatste jaren vaak in de natuurtuin. Dit is voor het eerst dat we een nest van deze zoogdieren zien.
Zaterdag 19 februari 2022
Ik ben benieuwd. Twee dagen stormachtig weer met harde wind en regen. Aan de voorkant van de natuurtuin is niet veel bijzonders te zien. Wanneer ik het materiaalhok open maak, zie ik de natte vloer. De bitumen dakbedekking is los gewaaid en het heeft binnen geregend. Ik klim op het dak en leg de bitumen flap weer terug en zet hem opnieuw vast met de betonklinkers die dat een tijd goed hebben gedaan. Ik zal binnenkort dakleer spijkers halen en de flap goed vastzetten. Bij normaal weer voldoen de klinkers, maar het zal niet voor het laatst gestormd hebben.
Insectenlab
Het insectenlab heeft de windstoten glasrijk doorstaan. Een paar losse shingles liggen op de grond. Ook die leg ik terug en leg er tegels bovenop. Het dak van het insectenlab is waterdicht met folie. De shingles dienen alleen om de folie tegen de zonnestralen te beschermen en hoeven niet vastgespijkerd te worden.
Omgewaaide bomen
Tot zover de schade aan onze gebouwen. Er zijn verschillende bomen omgewaaid. Allemaal bomen waarvan we verwacht hebben dat ze een keer zouden omvallen. Allemaal op veilige plekken. Twee dode essen in de hazelaarstrook, twee dode essen in het elzenbosje, een paar geringde elzen in het elzenbosje en een halverwege afgebroken els in het berkenbosje.
Wind doet een deel van het beheer voor ons
Zolang de veiligheid niet in gevaar komt vinden we die omgevallen bomen prima. De bosjes zien er steeds natuurlijker uit en we hebben gemerkt dat kleine zoogdieren en vogels graag gebruik maken van de liggende bomen als snelweg of uitkijkpost.
Klusjes
Vandaag werken we aan wat klusjes bij de container. Rinus legt een stoepje voor de deur van het materiaalhok. Bij regenweer ontstaat daar vaak water een modderpoel. Een paar weken terug heb ik oude hardhouten planken gladgeschuurd. Vandaag zagen we ze doormidden en vervangen de beschimmelde spaanplaat legplanken in twee stellingkasten.
Vroege bloesems
Veel tijd kost het niet en we kunnen een paar keer door de natuurtuin snuffelen. Overal zijn tekenen te zien van het naderende voorjaar. De kerspruim (Prunus cerasifera) bij het insectenlab staat al vol witte bloemknoppen. Het is elk jaar de eerste bloesemstruik die bloeit. De nauw verwante Sleedoorns (Prunus spinosa) die verderop staan hebben ook al knoppen, maar die zijn nog duidelijk kleiner dan die van de kerspruim.
Gewone zeester
Andere bomen zoals Elzen en Hazelaars bloeien al langer. Ook bomen vlak langs de natuurtuin hebben al katjes en door de harde wind en regen liggen er veel doorweekt op de grond. Ik denk dat het Witte abelen zijn (een soort populier). We maken een foto van de katjes en laten de herkennings-app Obsidentify nadenken over welke soort het is. Obsidentify heeft er geen zin in en zegt dat het een Gewone zeester is. Dat lijkt ons niet waarschijnlijk dus houden we het voorlopig op Witte abeel.
Gekleurd water
Diep in het elzenbosje ligt een afgedamde sloot waarvan een stuk merkwaardig okergeel gekleurd is. Ik denk meteen aan ijzerhoudend kwelwater, maar dat is veel meer oranjebruin van kleur. Dit stukje sloot heeft de kleur van leemgrond. Wanneer we wat in het water roeren zien we wolken fijn materiaal opdwarrelen. Dit lijkt toch echt leem.
Raadsel
Ik weet dat de bodem van de sloot is gevuld met een mengsel van heel en half verteerd bladafval van de bomen. De leemgrond ligt een paar decimeters er onder. Hoe komt dit water verzadigd met leem en waarom alleen in dit stukje sloot? We hebben een thermometer en steken die in de bodem. Die geeft 5 graden Celsius aan. Kwelwater uit de ondergrond zou snel richting 10 graden gaan. Misschien is de leem uitgespoeld vanuit de iets hogere bodem ten westen van de natuurtuin? Het blijft raadselachtig. Volgende week zal ik de sloot testen met onze watertestkit. Misschien worden we dan wijzer.
Mollenteldag
Het is vandaag nationale mollenteldag. Ook wij doen mee. Net als vorig jaar vinden we drie clusters molshopen. Een in de zuidelijke strook, een in de buurt van de knotwilgen en een enorm veld aan de voorkant van de natuurtuin, vooral in het plantsoen. We melden onze vondsten op Waarneming.nl. Ik ben benieuwd of er dit jaar nog meer Helmonders hebben gezocht naar molshopen.
Zaterdag 12 februari 2022
De dag begint met een paar graden vorst. Het gras is grijsgroen bevroren en op de poelen ligt weer een dun laagje ijs. Beschutte plasjes en de grote poel zijn ijsvrij gebleven. Het waterpeil hoger door de regen van deze week. De lage graslandjes staan grotendeels blank, nu dus met ijs er op. Ik ben snel klaar met mijn rondje langs de molshopen. De mollen hebben deze week blijkbaar geen eten onder de paden gezocht. Komt goed uit, want de hopen die ik tegenkom zijn stijf bevroren en lastig uit elkaar te harken.
Kleine Bonte specht
Ik loop een vogelrondje mee met Onderzoeker Will. Vlak bij het insectenlab horen we een specht roffelen. Niet de normale roffel van de Grote Bonte specht. Die is van ver al te horen. Deze is zacht en ook veel sneller. We lopen wat rond en proberen te peilen waar het geluidje vandaan komt. Bovenin een dode boom zien we hem: Een Kleine Bonte specht.
Korte ontmoeting
Ik knip vlug foto’s. Net op tijd, want na tien seconden vliegt de specht weg. Zenuwachtig geworden door onze gezoek of had hij gewoon genoeg geroffeld? Een paar onscherpe plaatjes zijn het enige bewijs dat we hebben. Gelukkig is dat goed genoeg voor Onderzoeker Will. Hij is zeker. Ook de herkennings-app Obsidentify herkent de Kleine Bonte specht. Hij blijkt trouwens een zij. Het rode “petje” dat Kleine Bonte mannen hebben, heeft ze niet. Leuk om deze bescheiden roffelaar eens in het echt te zien.
IJsvogelwand
Rinus heeft een dagje vrij van het wilgen knotten. Het IVN heeft er dit jaar een flinke kluit aan en volgende week werken ze nog aan het laatste deel. We besluiten dat het een mooie dag is voor de ijsvogelwand. We gaan riet en bramen weg knippen. Met schoffels en scharen in de kruiwagen zoeken we een doorgang door de rietkraag. Dan doen we weer een bijzondere lentevondst.
Overvallen door de nachtvorst
Het is toeval dat mijn oog er op valt. Op de rommelige rietbodem zie ik iets wat op een kikker lijkt. Ik kijk beter en inderdaad ligt hier een Bruine kikker. Stijfbevroren en wit berijpt, net als het gras er omheen. Overvallen door de nachtvorst en midden in de loopbeweging stilgezet. Het milde weer zal hem uit de winterslaap hebben gehaald. Hier is hij letterlijk vastgevroren, op weg naar de poelen en de vrouwen die hij daar dacht te ontmoeten.
Dood of in winterstand?
We staan er bij en kijken er naar. Is hij morsdood gevroren of is hij in een soort winterstand teruggekeerd en zal hij weer ontdooien? Zullen we hem oppakken en in de zon leggen? Hier achter de heuvel komt geen winterzon en het zal nog even duren voor de temperatuur hier boven nul komt. In de zon zal hij eerder opvallen voor een liefhebber van kikkerbillen. We laten hem liggen waar hij door de vorst is stilgezet. Zal hij ontdooien? Is hij dood? Wordt hij ontdekt door een reiger? De toekomst van de eerste Bruine kikker die we in 2022 zien is onzeker. Gelukkig hebben we een gezonde kikkerbevolking en maakt een kikker meer of minder niets uit.
Kans op broedende ijsvogels
Ik ga met Rinus aan de slag en later komt Wil er ook bij. Het hoge riet voor de wand is makkelijk weg te halen door een schoffel heen en weer te halen. Ook bovenop de wand is alles snel kortgeknipt. De paaltjes die in het water liggen vissen we op en klaar zijn we. De wand ligt open en de aanvliegroute is vrij. Wanneer er weinig ijsvogels dood gaan door het winterweer, is de kans groot dat hier weer gebroed gaat worden.
Bezoekers
Terwijl we teruglopen komen we Jelle tegen. Hij is van het blaadje van het Groene Platform en wil van alles van ons weten, vooral over het waterscheppen. Daarom hebben we ook met Antoinette afgesproken en wat later komt ook zij er bij. Bezoekers wandelen binnen, maken een praatje of vertellen honderduit over plannen met nestkasten. Het is een aardig drukke ochtend geworden. Van het vastzetten van de nestkasten met ijzerdraad en het op maat zagen van planken voor de kasten komt vandaag niets. Geeft niet, volgende week is er weer een zaterdag.
Zaterdag 5 februari 2022
De zon komt op. Op beschaduwde stukjes is het gras wit van de bevroren dauwdruppels. De thermometer heeft vannacht net beneden de 0 graden aangetikt. De overloop van de grote poel is gevuld met water waar een dun vliesje ijs op is gevormd. Het zal snel verdwijnen Het wordt vandaag ruim boven nul en de zon is het grootste deel van de ochtend te zien en te voelen. Uit de koude droge wind is het best lekker.
De eerste watervogels
Tijdens mijn rondje langs de molshopen zie ik twee vogels op het water in de grote poel. Ik kan niet zien of het waterhoentjes of meerkoeten zijn. Vorig jaar hebben we geen broedgevallen gezien terwijl in andere jaren altijd wel een koppel meerkoeten op de grote poel een nest had. Het waterhoen is schuwer en maakt zijn verborgen nest liever in de beschutte zuidelijke poel of zelfs de noordelijke. Als het maar uit de buurt van de agressieve meerkoeten is. Wie weet gaan beide soorten dit jaar weer broedpogingen doen.
Nestkasten en invliegopeningen
Vorige week hebben we vier nestkastjes bij elkaar gescharreld die we vandaag willen ophangen. Ze zijn enkele jaren geleden door het IVN opgehangen en op de grond kapot gevallen. Ik repareer de losse dakjes met ducked tape en plak op een uitgehakte opening een nieuw plankje met een gat van 25 mm. Onderzoeker Will denkt dat de opening te klein is. Hij kijkt het na op een site voor nestkastenbouw en vindt inderdaad alleen maar grotere openingen. Toch zitten in sommige van de andere kasten vergelijkbare gaten en daar is ook in gebroed.
Meer variatie bij de invliegopeningen
We discussiëren wat over diameters en invliegopeningen voor verschillende vogelsoorten. Uitkomst is dat we volgende winter alle vogelkasten in de natuurtuin losmaken en de vliegopeningen aanpassen voor verschillende voelsoorten. Dus niet alleen kasten voor koolmezen en pimpelmezen, maar ook boomklever en boomkruiper. En zouden we met een geschikte kast de bonte vliegenvanger tot broeden kunnen verleiden?
Goede discussies over natuurbeheer
Onderzoeker Will heeft het idee om ergens in De Bundertjes een roggeakker in te laten zaaien om de patrijzen vooruit te helpen. Ik ben geen voorstander van zaaiplannen omdat ze meestal niet duurzaam zijn, maar Onderzoeker Will is enthousiast over het idee. We wisselen voors en tegens uit. Ik vind dat een deskundige externe partij het gebied moet onderzoeken voordat er investeringen worden gedaan. Voor je het weet maak je uit enthousiasme grote fouten. Onderzoeker Will vindt dat er voldoende gegevens zijn om voor zo’n plan te zijn. Ik vind van niet. We komen er deze morgen natuurlijk niet uit, zoals gebruikelijk met dit soort discussies. Dat hoeft ook niet, want ze bevorderen op zichzelf al het nadenken over natuurbeheer en leiden vaak tot goede nieuwe ideeën.
Eekhoorns
Terwijl Wil en ik met Penningmeester Ton de vorderingen van het jaarverslag bespreken spot Onderzoeker Will ineens drie eekhoorns. Dat is leuk nieuws. Hopelijk gaan we die vaker zien dit seizoen. De laatste jaren worden we vaker bezocht door eekhoorns, maar we vinden ook dode exemplaren. Vorig jaar twee. Blijkbaar is er voldoende aanwas om de populatie eekhoorns in stand te houden. Even later maakt een fazantenhaan de natuurshow compleet. Luid krassend maakt hij een vlucht vanuit het wilgenbosje, buigt af en verdwijnt in het elzenbosje.
Ongeduldige koolmees
Nadat ons bestuursoverleg is afgerond gaan we aan de slag met de nestkasten. De eerste hangen we op aan een els in de hazelaarstrook. We hebben de kast nauwelijks vastgemaakt en er duikt al een koolmees op om de zaak te inspecteren. Dat belooft wat! De tweede en derde kast komen aan weerszijden van de bosrand aan de noordkant van het elzenbosje. Dan is onze ducked tape op. We bewaren de laatste nestkast tot volgende week. Ik zal thuis kijken of ik nog ijzerdraad heb liggen. Dat hebben we eerder gebruikt om nestkasten op te hangen en dat werkt ook goed.
De winter is nog niet voorbij.
Nu we klaar zijn struinen we wat door de natuurtuin. Het water staat een stuk hoger dan vorige week, maar het is nog lang niet de maximale hoogte. Het is een droge winter tot nu toe. Hopelijk wordt de zomer niet ook zo droog. De milde temperatuur en de zon maken nog geen zomer. In de hele natuurtuin staat alleen de hazelaar in bloei, verder niets. De winter is nog niet voorbij.